Veertig jaar lang, vanaf de eerste gewapende aanval van Al Fatah (Beweging voor de bevrijding van Palestina) in 1965 tot zijn dood vorige maand, was de naam van Arafat onlosmakelijk verbonden met de Palestijnse strijd voor het recht op zelfbeschikking. Ik heb het geluk gehad hem in maart van dit jaar te mogen ontmoeten in het hoofdkwartier van de Palestijnse Autoriteit, waar hij al ruim twee jaar werd gegijzeld door de Israëlische bezettingsmacht.
Op het moment dat hij de kamer binnenkwam, schrok ik even. De man die sinds 1968 de onbetwistbare leider was van de PLO (Palestinian Liberation Organisation) had ooit betere dagen gekend. Zijn handen trilden voortdurend en hij nam ontzettend traag plaats aan de vergadertafel.
Er was echter niet veel nodig om hem te doen heropleven. Zodra hij begon te praten over de zaak waar hij al zijn hele leven voor vocht, stond daar plots terug de man die ooit met een olijftak bij de Verenigde Naties had staan zwaaien. In dit artikel laat ik hem postuum nog één maal aan het woord. Enkele uittreksels uit het gesprek:
“... sinds het begin van de tweede intifada in september 2000 tellen we 72.000 gewonden. 38% van hen is invalide, 31% is jonger dan 16 jaar...”
“... Ze trekken door Palestijns gebied een muur op. Daarmee stelen ze nog eens 58% van onze beste grond. Als deze muur hen moet beschermen tegen het terrorisme, waarom bouwen ze hem dan niet op hun eigen land? Wij zijn in Oslo akkoord gegaan met een Palestijnse staat op slechts 22% van historisch Palestina (voor de oprichting van Israël in 1948, nvda). En nu willen ze van die 22% nog eens 58% afnemen?!...”
“... Onze beste landbouwgrond is vernietigd en 64% van onze olijfbomen zijn ontworteld. Waarom? Bomen plegen toch geen zelfmoordaanslagen?..”
“... De Palestijnse Autoriteit heeft tot nu toe alle initiatieven in de richting van een oplossing voor het conflict gesteund. Wij hebben zelfs de Roadmap (vredesplan van de VS in 2003, nvdr.) aanvaard. Israël van zijn kant wil de Roadmap niet in de praktijk zetten. Ze weigeren ieder gesloten akkoord uit te voeren en hebben al meer dan 100 VN-resoluties naast zich neergelegd...”
Nu hun president begraven is, moeten de Palestijnen een nieuwe vertegenwoordiger kiezen. Ik vroeg aan enkele Palestijnse jongeren welke gevoelens zij hadden bij de dood van Arafat en wat zij van de verkiezingen en de nabije toekomst verwachten. Sami van de PYO (Palestinian Youth Organisation) en Wissam van het PFLP (Popular Front for the Liberation of Palestine) wonen in het vluchtelingenkamp Yarmouk in Damascus (Syrië). Fouad is lid van de SPU (Students Progressive Union) en studeert aan de Bir Zeit Universiteit in Ramallah.
Welke gevoelens had je bij de dood van Arafat?
Sami Ik beschouw zijn dood niet als die van een mens, maar als die van een symbool. Met de mens Arafat was ik het vaak niet eens, maar hij was een symbool voor onze strijd voor een rechtvaardige vrede.
Fouad Iedereen hier in Ramallah heeft het gevoel dat met zijn dood, de Palestijnse strijd mee gestorven is. Ik hoop dat zijn opvolger zijn werk verderzet.
Wat verwacht je van de verkiezingen voor zijn opvolger?
Sami Ik ben niet voor verkiezingen, omdat ik niet akkoord ga met de Oslo-akkoorden in die zin dat ik vind dat de Palestijnse Authoriteit moet worden afgeschaft, omdat ze toch geen echte macht heeft en ook nooit zal krijgen en omdat de Palestijnen hun strijd beter volledig binnen het kader van de PLO zouden voortzetten. Zoals het er nu uitziet zal de kandidaat van Fatah zeker winnen. Als er echter algeme verkiezingen zouden komen, dus op alle niveaus, is de positie van Fatah als grootste partij volgens mij niet meer zeker. Dat zou democratischer zijn.
Fouad Ik steun de kandidaat van de PPP (Palestinian Popular Party), Bessam Lilsalhi. Hoewel hij niet zal winnen van de Fatah kandidaat, denk ik toch dat hij een goede uitslag zal halen.
Wissam Met het PFLP hadden we gisteren een vergadering. We zijn voor een stembusgang, maar dan wel een die voldoet aan enkele voorwaarden. Ten eerste moeten de verkiezingen gebaseerd zijn op de onafhankelijkheidsverklaring van Algiers en niet op de Oslo-akkoorden. Ten tweede moet er een scheiding van macht komen tussen de PLO en de Palestijnse Authoriteit, dus niet dezelfde persoon aan het hoofd van de twee. Ten derde moeten er verkiezingen komen op alle niveaus, dus niet alleen voor een president. We hadden een akkoord met Hamas en met andere democratische organisaties om Hidal Abed El Shasi te steunen. Hij wil zich echter geen kandidaat meer stellen omdat hij zichzelf te oud vind.
Op dit moment lijkt Mahmoud Abbas (Abu Mahzen), de architect van de Oslo-akkoorden, het meeste kans te hebben. Denk je dat hij in de voetsporen van zijn voorganger kan treden?
Sami Het ziet er naar uit dat hij zal winnen. Dat zou een ramp zijn voor de 4 miljoen Palestijnse vluchtelingen, ik denk niet dat je hem nog veel over recht op terugkeer zal horen spreken en wij dreigen nog meer dan nu door iedereen vergeten te worden. Zelfs Farroukh Al Kaddoumi, die samen met Yasser Arafat en Abu Iyad één van de oprichters van Fatah is en die de huidige partijvoorzitter is, is tegen Abu Mahzen. Spijtig genoeg leeft Al Kaddoumi nog altijd in ballingschap in Tunesië.
Fouad Ik denk dat Abu Mahzen goed zou zijn om orde op zaken te stellen, maar ik denk dat hij te zwak is voor onderhandelingen met Israël, de Palestijnen hebben hem niet graag.
Anderhalf jaar geleden toen Abu Mahzen premier was, was de spanning tussen de verschillende Palestijnse partijen te snijden nadat een lijfwacht van Abu Mahzen een militant van Hamas neerschoot. Denk je dat er een burgeroorlog komt mocht hij verkozen worden?
Sami Neen, ik denk dat er weinig risico op een burgeroorlog bestaat. Abu Mahzen zal geen aanvallen durven uitvoeren en Hamas en Jihad hebben verklaard deel te zullen nemen aan de verkiezingen, dus zij zullen de uitslag ook erkennen.
Iemand die lange tijd als opvolger van Arafat werd beschouwd en ook brede steun genoot onder de Palestijnse bevolking en partijen was Marwan Barghouti, die nu in een Israëlische gevangenis zit. Verkies je hem boven Abu Mahzen en waarom denk je dat hij zijn kandidatuur onlangs heeft ingetrokken?
Sami Mja, ik verkies hem boven Abu Mahzen maar dat wil niets zeggen natuurlijk. Ik denk dat hij zijn kandidatuur heeft ingetrokken omdat hij orders van Fatah moest volgen.
Fouad Ik denk niet dat hij de juiste man is. Ik respecteer hem als strijder, maar hij is geen man die binnen instituties past. Hij heeft ook nooit zijn kandidatuur officieel ingediend, ik denk dat hij zich heeft teruggetrokken omdat hij in de gevangenis zit.
De dood van Arafat wordt door veel waarnemers als een nieuwe kans op vrede beschouwd, ben je het daarmee eens?
Fouad Vrede? Welke vrede? Gaan wij een leefbare staat krijgen of zo? Na de dood van Arafat heeft Sharon verklaard dat hij de Palestijnse Authoriteit wil examineren. Hij eist een verandering in het curriculum dat aan onze universiteiten wordt gegeven en wil dat we stoppen met te zeggen dat we worden aangevallen. Als we aan deze voorwaarden niet voldoen zijn we voor hem gebuisd.
Welke toekomst zie je dan voor de intifada en de gewapende strijd?
Fouad Ten eerste is de intifada geen gewapende strijd, ze wordt gedragen door heel het Palestijnse volk en er is maar één zijde gewapend. Ik denk dat de intifada zal uitsterven als ze zich niet herbront. We kampen met heel veel problemen. De leiders van de intifada zouden bezig moeten zijn met wat het volk wil en niet enkel met wat zij willen.
Sami De intifada is geboren uit het onrecht dat ons is aangedaan en zal dan ook niet sterven zolang ons land bezet is, de Palestijnen staan al vier jaar tegenover het vierde sterkste leger ter wereld met niets anders dan stenen in hun handen, toch kan voor ons van opgeven geen sprake zijn alvorens wij rechtvaardig behandeld worden.