Om het alvast uit de weg te hebben: enige wijsheid omtrent revanche heb ik niet in pacht. Daarvoor verwijs ik je best door naar de artikelen over het thema, maar zelfs die hebben weinig concrete tips. Wat moet je doen als iemand je onheus behandelt? Een superioriteitscomplex ontwikkelen of de metaforische knieën eruit kloppen? De echte goeroes hebben daar ongetwijfeld een antwoord op, maar ik vrees dat mijn opleiding dat onderwerp evenmin in het curriculum heeft gezet. Klachten mogen aan het adres van de onderwijscommissie gericht worden.

Dat houdt me – al een geluk – niet tegen om een mening te hebben gevormd over het concept. Menselijkheid zit tenslotte in de kleine kantjes, de scherpe randjes; met een egale kei van een ziel zal je niet snel een goede wraakactie kunnen plannen. Quitte staan doet veel voor een mens, wil ik maar zeggen, en hier en daar een wrokkige daad houdt je rein. Zo is een bepaalde plausible deniability cruciaal. Wraak werkt het best als er een sterk vermoeden van daderschap bestaat, maar als het niet bewezen kan worden. Anders kom je in een cyclus terecht. Ik verwijs je door naar de Erinyen en de gehele Griekse canon voor verdere informatie.

Ook essentieel is dat je wraak idealiter bestaat uit kleine ongemakjes die de uitverkorene na verloop van tijd hard raken. Eén grote actie vereist te veel planwerk om genoegen te verschaffen; meerdere kleine acties halen de druk van de ketel, waardoor je optimaal kan genieten. Al helemaal relevant is dat je niet continu wraak kan nemen. Rancune is geen goede hobby, dus kies je uitverkorene goed uit. Het kan niet de eerste de beste zijn. En daarna? Dan moet je dat superioriteitscomplex beginnen kweken. Jij hebt nergens iets mee te maken, want woede is als gif drinken en hopen dat de ander sterft. Jij hebt na de toxinen van die persoon alleen maar nood aan een fijne spadag. Oh, nee, ik geloof niet in wraak. Daar ben ik te volwassen voor, te kalm, te gelukkig, mijn kinderlijke impulsen en nood aan oog-om-oogrechtvaardigheid allang van me afgeschud in de loop van jaren. Ik geloof gewoon sterk in jouw potentieel. De deadlineperiode is het ideale moment om te stoken bij je nemesis. Dan ben je net op tijd klaar om in de zomervakantie te herrijzen als een zenfeniks. Succes!

Op kot gaan bestaat niet alleen uit seks, drugs en rock ’n roll, maar ook uit dunne muren, een mysterieuze buggy en een teddybeer in de keuken. In de zetel in een van de keukens vertelt Anna me over enkele amusante ervaringen die ze het afgelopen jaar al op kot heeft meegemaakt.

Tijdens ons gesprek worden we vergezeld door Rummy de eland. Niemand weet waar hij vandaan komt, maar ondertussen is de teddybeer een vaste waarde geworden in de keuken. Anna vertelt dat zij hem in het begin van het academiejaar heeft omgedoopt tot Rummy. Ze zat samen met Sien, die een verdiep hoger op kot zit, en wat vrienden in de keuken nog iets te drinken na StuDay toen ze Rummy opmerkten in de zetel. Plots werd de teddybeer hét onderwerp van de avond en zo ontstond er een brainstorm over een passende naam. Uiteindelijk stelde Anna de naam Rummy voor en sindsdien gaat de schattige eland zo door het leven.

Vreemde voorwerpen die plots verschijnen in de gang en keukens is een vaak voorkomend fenomeen bij Anna op kot. Sinds kort staat er opnieuw een buggy in de gang beneden. Je leest het goed: opnieuw. In het begin van het academiejaar stond die er ook en na ongeveer anderhalve maand was hij weer weg. Zou de jonge moeder toch besloten hebben om haar kind op kot op te voeden? “We hebben nog geen gehuil gehoord, alleen maar de verwekking van andere kinderen”, lacht Anna. Naast de buggy lag er in het eerste semester ook enkele maanden een matras in de keuken van het gelijkvloers. Dat was een nog vreemdere situatie, want elk kot in het gebouw komt met een eenpersoonsbed en een matras en dit was duidelijk een grotere maat.

Iedereen weet dat gedeelde keukens op kot niet altijd zo proper zijn. Gelukkig heeft Anna een goede vriend die ooit in een zatte bui besloot om de keuken met nat te kuisen. Dat gebeurde na een cantus waar Anna en Sien samen met nog wat vrienden naartoe gingen. Ze bleven met de groep nog wat napraten in de keuken op het gelijkvloers. Sien bleef met Sander in de keuken terwijl Anna met een paar vriendinnen naar haar kot ging voor een toiletpauze. Toen ze terug in de keuken kwamen, zat Sien dubbel geplooid van het lachen aan tafel terwijl Sander met een natte handdoek de vloer van de keuken aan het dweilen was. Hij had zijn handen willen wassen aan een kapotte kraan en het water was naar alle kanten gespoten. Sander voelde zich er zo schuldig over dat hij in straalbezopen staat een handdoek had genomen en daarmee was beginnen dweilen. “De keuken heeft er nog nooit zo proper uitgezien als toen”, vertelt Anna met een lach. “Het wordt nog eens tijd om met Sander uit te gaan!"

Van de daken schreeuwen dat je in 2030 klimaatneutraal zult zijn zonder concrete plannen waardoor dat ooit mogelijk kan worden. Het psychologisch welzijn van studenten belangrijk vinden, maar het STIP betalend maken. Het psychologisch welzijn van werknemers belangrijk vinden, maar de resultaten van welzijnsenquêtes niet openbaar maken. In vijf zesde van de persberichten het woord duurzaamheid laten vallen, maar wel onderzoek laten financieren door ExxonMobil. Je profileren op mensenrechten, maar wel samenwerken met bedrijven die de uitroeiing van moslimminderheden faciliteren. Een aula vernoemen naar Patrice Lumumba zonder half te beseffen wat dekolonisatie inhoudt. Transparantie hoog in het vaandel dragen, maar geen transparantie bieden over je beleggingen aan de commissie die in het leven is geroepen om je beleggingen op ethiek en duurzaamheid te evalueren. Sier maken met interdisciplinaire projectdagen over PFOS zonder je af te vragen hoe het kan dat klokkenluiders het gevaar van PFOS naar buiten moesten brengen terwijl UAntwerpen de risico’s ervan al 17 jaar eerder kende. Codes over wetenschappelijke integriteit onderschrijven terwijl vicerectoren opduiken in een INEOS-advertentie. Grensoverschrijdend gedrag verschrikkelijk vinden zonder een heldere procedure uitgewerkt te krijgen. Wakker liggen van universiteitsrankings. Voor vermaledijde enkelingen is dit al genoeg om te concluderen dat UAntwerpen vooral bezig is met haar imago.

“We doen er alles aan om UAntwerpen in een positief daglicht te stellen, ondanks alles, en toch blijft de universiteit opgezadeld met het imago dat ze haar eigen imago belangrijk vindt”, klinkt het in een persbericht opgesteld door de voltallige staf van het Departement Perceptie en Rehabilitatie in samenspraak met het prestigieus communicatiebureau Meauvide. “Het maakt echt niet uit wat voor imago wij hebben, dat is uiteraard onze drijfveer niet. Welke indruk de buitenwereld van UAntwerpen heeft, dat is wat echt telt.”

En dus lanceert UAntwerpen een communicatiecampagne waarin ze expliciet tracht te breken met dit imago. “Banners, online spotjes, flyeren aan de Sint-Jacobsmarkt nummer 49-51 (campus KU Leuven, n.v.d.r.), mensen moeten in hun diepste poriën voelen dat imago ons volstrekt koud laat. En ja, kosten noch moeite worden daarbij gespaard. Het zou onvergefelijk zijn mochten we onze reputatie zomaar te grabbel gooien.”

Flowers van Miley Cyrus domineert al maanden de hitlijsten. Het nummer werd onthaald als het toppunt van female self-empowerment, maar die zelfliefde beschimpt tegelijkertijd haar ex-man. Het zijn misschien wel juist die beschimping en die negatieve emoties die het zo pakkend maken. Dat is niet eens zo gek: we horen wel vaker dat we onze gevoelens niet mogen wegsteken om ze te kunnen verwerken.

Een van de manieren om dat te doen, is de eenvoudige tip: schrijf het van je af. Een zin die voor ons allemaal wel bekend in de oren klinkt. Schrijven over onze emoties werkt therapeutisch en geeft ons de kans om het verdriet, de woede of de verwarring een plaats te geven. Het is niet verwonderlijk dat revenge songs daarom zo populair zijn. We herkennen ons in de popfiguren die hun emoties op een rijtje willen zetten. Lara Hallam is ervan overtuigd dat wij allemaal de nood hebben om te communiceren: “Communicatie heeft bij mensen een belangrijke functie; sinds we jagers en verzamelaars waren, wilden we onze gevoelens en ervaringen met anderen delen. Vroeger verliep de communicatie aan de hand van muurschilderingen, vandaag de dag met revenge songs.”

Bovendien vertellen de revenge songs een verhaal over self-empowerment: het leven terug in eigen handen nemen. Lara Hallam legt uit: “Met zelfgeschreven liedjes kunnen beroemdheden hun reputatie sturen. Heel vaak hebben ze geen tot weinig controle over het narratief dat de (sociale) media over hen verspreidt. Revenge songs zijn een uitlaatklep om hun deel van het verhaal te vertellen.” Iedereen van ons heeft al situaties meegemaakt waarbij het verhaal voor jou verteld wordt. Het is niet eenvoudig om op elk moment in je leven voor jezelf op te komen. Powervrouwen zoals Shakira en Miley Cyrus die deze rol zelfzeker opnemen, inspireren ons om hetzelfde te doen.

rauwe revanche

Luisteraars voelen een persoonlijke band met revenge songs. Daarnaast kan je de muziek ook in een breder maatschappelijk kader bekijken. “Een deel van de populariteit van revenge songs ligt aan de identificeerbaarheid van de nummers. Ze vormen een nieuw genre binnen de popmuziek en het is een format waarin aan de ene kant artiesten hun rauwe emoties kunnen uiten. Aan de andere kant kunnen veel luisteraars zichzelf erin herkennen”, zegt Sander De Ridder. De nummers komen voor een deel voort uit marketing. “We horen vaak dat het om de persoonlijke verwerking van de artiest gaat en dat zal voor een deel waar zijn, maar het team achter de artiest weet natuurlijk wel dat het aanslaat wanneer het bredere publiek betrokken wordt bij het persoonlijke leven van de artiest.”

Via de revenge songs geven artiesten een deel van hun privacy op. De Ridder knikt. “Dat wil ik graag linken aan digitale cultuur en het belang van reputatie binnen die cultuur. De laatste jaren is reputatie een enorm belangrijk goed geworden. Het idee leeft dat iedereen gecanceld kan worden en op die manier hun reputatiekapitaal kan verliezen. Sociale media hebben een heel specifieke betekenis aan reputatie gegeven: het is bijna een economisch goed geworden, gekwantificeerd in likes en populariteit”, legt De Ridder uit. “Populariteit wordt in cijfers omgezet en in het verlengde daarvan in geld.” Met een goede reputatie kan je tegenwoordig in digitale context geld verdienen, zoals influencers doen. Wie het te bont maakt online, wordt verteld moeilijker een job te zullen vinden. Door zulke voorbeelden zie je hoe reputatiekapitaal een economische waarde heeft gekregen.

de reputatie-oorlog

Het belang van reputatie is sinds het verkiezingsspektakel van Donald Trump in 2016 ferm de lucht ingeschoten. Dat betekent niet dat het door Trump komt; het gaat meer om de norm die er onder andere in de politiek is ontstaan na zijn opkomst als president. De Ridder legt uit: “Trump gedroeg zich in feite als een pestkop: hij deed niets anders dan de reputatie van andere verkiezingskandidaten en journalisten te schaden. Dan spreken we over reputation warfare, wat als spektakel dient voor het publiek. Cancel culture is een vorm van die reputation warfare, maar ook revenge songs zijn daar een vorm van.” En wij? Wij kijken ernaar en genieten van het spektakel.

De Ridder: “Ik zie een sterke link tussen die specifieke digitale cultuur van reputation warfare en de populariteit van revenge songs. Er wordt voornamelijk ingespeeld op de negatieve emoties, die het klassiek goed doen om het bredere publiek aan te spreken, en iemands reputatie wordt neergehaald. Die nummers hebben een muzikale waarde. Tegelijkertijd stel ik als communicatiewetenschapper wel vast dat de revenge songs de reputation warfare versterken.” De nummers passen namelijk perfect binnen de excessieve reputatiecultuur die we nu in de maatschappij zien. “Reputatie heeft iets banaals gekregen”, zegt De Ridder. “Het gaat over esthetiek en stijl. Wat is een account met een goede reputatie op Instagram? Dat is vaak een visueel aantrekkelijk account. Toch is reputatie is niet iets banaals, maar iets dat we nodig hebben om onze samenleving draaiende te houden. Als je ziek bent, ga je naar een dokter die je vertrouwt, en die dokter vertrouw je omdat die een goede reputatie bij je heeft. Je verkiest de leiders van de samenleving op basis van hun goede reputatie. Reputatie heeft een belangrijke sociale functie, maar er wordt tegenwoordig een banale strijd van gemaakt en dat komt onze maatschappij niet ten goede.”

Hoe dat zal evolueren, vindt De Ridder moeilijk te zeggen. “We kunnen natuurlijk niet in de toekomst kijken, maar ik denk niet dat het te stoppen valt. Het is enigszins opvallend om te zien hoe mondig de maatschappij is geworden. Vroeger bleef je mening binnenshuis, nu zet je die onmiddellijk online. Wat iemand gezegd of geschreven heeft, valt ondertussen ook niet meer te controleren.” Hij verwijst naar de digitale jongerencultuur. “Jongeren zijn nu op zoek naar hun eigen identiteit, naar zichzelf. Daarvoor gebruiken ze, logischerwijze, sociale media, maar die tools zijn niet erg vergevingsgezind. Als je een uitschuiver maakt online – en dan heb ik het niet over racisme, voor alle duidelijkheid, maar eerder over experimenteren met je seksualiteit, zoals naaktfoto’s versturen – kan dat je quasi je hele leven blijven achtervolgen. Sociale media zijn persistent: die naaktfoto’s blijven bestaan. Met die kennis in het achterhoofd is reputatie een geldelijke waarde geworden.”

een keerzijde aan elke medaille

Kortom: mensen hebben een platform nodig om hun gevoelens te communiceren. Een brief of een sms geeft ons de kans om emoties te verwerken en te delen met anderen. Het hoeft in dat geval niet over reputatie te gaan, eerder over het geluk vinden in je eigen leven. Toch is het opmerkelijk dat diezelfde self-empowerment teruggevonden kan worden in de hoogste lagen van de maatschappij. Het hedendaagse politieke landschap is een schoolvoorbeeld van hoe self-empowerment een middel is om de eigen reputatie te versterken en die van anderen aan te vallen. Digitale media bieden iedereen de kans om emoties en opinies op eender welke manier te delen. Een gezond evenwicht tussen vrije meningsuiting en fatsoen is hier zeker aan de orde.

Heb je interesse om meer te weten komen over online dating? Dr. Lara Hallam vertelt je er alles over in haar boek Online Dating: the good, the bad and the ugly (Owl Press).

Apprecieer het 

Praat het toch niet vol 

Die heerlijke 

Stilte. 

Zie me desnoods genieten 

Of doe iets anders 

Zolang je maar niks doet. 

Daar word ik nog eens gek van.

Tot zijn schande moet Bierman bekennen dat hij het nog nooit gehad heeft over dwars, het huiseigen bier van deze verheven publicatie. Dat is eigenlijk onvergeeflijk, want het gaat hierbij toch om een lokaal studentenbier dat al sinds november 2001 door studenten gebrouwen wordt. Bij deze wil Bierman dan ook zijn fout herstellen en meteen iedereen aanbevelen om dit bier zeker eens uit te proberen.

Het dwarsbier komt uit de traditie van de Russian Imperial Stout. Dat betekent dat het om een inktzwart bier gaat met een sneeuwwitte schuimkraag. Het bier is overigens zo donker dat het onmogelijk is om er doorheen te kijken. Op het eerste gezicht lijkt deze zwart-witcombinatie een wat ongenuanceerde smaak op te leveren, maar het bier schittert vooral in de complexe afdronk. Daarmee valt dwars nog het best te omschrijven als een eigenzinnig bier dat blijft plakken aan alles wat het aanraakt. Vandaar ook de naam die letterlijk betekent: een smaak die loodrecht op de hoofdsmaak staat. In Rusland komt het bier overigens onder de naam Pravda op de markt omdat alles wat daar op de markt komt zo moet heten. In Angelsaksische landen heeft de brouwer lang getwijfeld tussen de namen Head-Strong, Cross-Wise, Trans-Verse of zelfs Pig-Headed. Uiteindelijk verschijnt het bier daar nu onder de naam A-Breast.

Hoewel het bier alcoholvrij is, zijn er toch zeer veel gevallen bekend van studenten of collega’s die eigenaardig gedrag beginnen te vertonen na het nuttigen van dwars. Het bier heeft dus eigenaardig genoeg zelfs zonder alcohol het vermogen om in te werken op de prefrontale cortex waardoor emoties de vrije baan krijgen, evenwicht houden lastig wordt en kleine motoriek zoals bijvoorbeeld samenhangende spraak ernstig te lijden krijgt. Onderzoek hiernaar is nog lopende.

Mensen die niet van dwars houden, Bierman aarzelt niet om ze kwatongen of zelfs zuurpruimen te noemen, vinden het bier veel te bitter. Nu is er vandaag wel duidelijk een terugval merkbaar in de samenleving naar gemakkelijk toegankelijke smaken en infantiele eetpatronen en daarin heeft een bier met een uitgesproken smaak als dwars eerder weinig kans. Er is wel een geval bekend waarbij de studentenvereniging NSV het bier overgoten heeft met azijn, maar dat was duidelijk geen verbetering van de smaak, want daarna hebben ze er niet meer van gedronken.

Hoe dan ook: het recept veranderen is vooralsnog niet aan de orde. Mogelijks wordt wel het speciale glas waarin dwars geschonken wordt aangepast. Momenteel is dat namelijk breder dan het hoog is, waardoor het lijkt alsof het bier geschonken wordt in een klein visbokaal. Dat is een unieke ervaring, maar echt vlot wegdrinken doet het niet. In de toekomst wordt gedacht aan een glazen versie van de scheve Toren van Pisa.

Op een donderdagavond vlak voor de redactievergadering verloor een collega-dwarser tijdens het inschenken van een glas water de controle over de fles. Een overstroming met alle nare gevolgen van dien – een natte tafel en de eindeloze zoektocht naar een keukendoek – werd afgewend toen de dwarser de fles op het laatste moment kantelde. Resultaat: een tot aan de rand gevuld glas waar onmogelijk uit gedronken kon worden zonder te morsen. “Een Beverse maat”, zei ik langs mijn neus weg. De voltalige redactie keek mij verbaasd aan. “Een Beverse watte?”

Nu val ik als geboren en getogen Beverenaar wel vaker uit de toon. Voor de meeste sinjoren blijft de overkant van de Schelde nu eenmaal terra incognita. Een korte les aardrijkskunde voor iedereen wiens geografische kennis stopt aan de Leien: Beveren is een gemeente in de provincie Oost-Vlaanderen gekend voor hoge PFOS-concentraties, een recreatief zwembad en een voetbalploeg die op een geel-blauwe maandag in eerste klasse heeft gespeeld. Bij gebrek aan volwaardige bezienswaardigheden zet de toeristische dienst Singelberg in de kijker: een gracht-heuvel (lees: veredelde molshoop) met uitzicht op de omliggende landerijen, de expresweg en de industrie van de Antwerpse haven. Dan weet u meteen waar al die PFOS vandaan komt.

Het gezegde ‘Beverse maat’ heeft zijn bestaan te danken aan de eigenzinnigheid van de middeleeuwse vazallen. Als aparte entiteit binnen het graafschap Vlaanderen, behield de heerlijkheid Beveren zijn eigen maten en gewichten. Om de eeuwige rivaliteit met het nabijgelegen Sint-Niklaas op te poken (Sint-Niklaas en Beveren zijn het Carthago en het Rome van het Waasland) besloten de Beverenaren om de Sint-Niklase maat te overtreffen. Een middeleeuwer die in de herberg een Beverse maat bestelde, kreeg dus een tot aan de rand gevulde beker goudgeel gerstenat voorgeschoteld. Wie bij het lezen van die woorden plannen maakt om een avond te gaan doorzakken op de Beverse Grote Markt, bespaar u de helse tramrit. Heden ten dage zijn de pinten in Beveren even groot als elders en het uitgaansleven heeft ook geen troeven die de teloorgang van deze traditie kunnen compenseren. Ik vraag mij ook soms af wat ik uitspook in dit godvergeten dorp...

Ach, ik dreig weer cynisch te worden. Het leven in Beveren valt best wel mee. Bij valavond struin ik wel eens langs de vele veldwegen die dat dorp rijk is. De knotwilgen, de koeien in de wei, de alleenstaande hoeves... dit alles evenaart de schoonheid van een Alpenweide of een Noors Fjord. Fernando Pessoa schreef ooit: “De Taag is mooier dan de rivier die stroomt door mijn dorp, maar de Taag is niet mooier dan de rivier die stroomt door mijn dorp want de Taag is niet de rivier die stroomt door mijn dorp.” Denk daar maar eens over na. Ondertussen hef ik het glas op mijn geboortedorp. Een Beverse maat natuurlijk, wat had u gedacht?

Naar aanleiding van het geslaagde pilootproject besloot UAntwerpen om op kleinschalige basis menstruatiemateriaal te verdelen op haar campussen. In maart werd UAntwerpen de eerste Vlaamse universiteit om gratis maandverband en tampons structureel te verdelen in alle dames- en genderneutrale toiletten, dit om menstruatiearmoede en andere taboes rond menstruatie aan te kaarten. Daarnaast organiseerde UAntwerpen op 17 maart een infonamiddag rond menstruatiearmoede, -schaamte en -gezondheid.

menstruatiearmoede

Armoedebestrijdingsorganisatie Caritas Vlaanderen definieert menstruatiearmoede als volgt: “Menstruatiearmoede is het ontbreken van financiële middelen om menstruatieproducten te kopen.” De organisatie kaartte het fenomeen al in 2019 aan. De organisatie bevroeg in het voorjaar van dat jaar 2.608 Vlaamse meisjes en jonge vrouwen tussen 12 en 25 jaar en nam diepte-interviews af bij vier meisjes die aangaven in een situatie van menstruatiearmoede te leven. Zo leverde Caritas de eerste cijfers rond menstruatiearmoede in Vlaanderen. Hoewel menstruatiearmoede initieel niet zeer aanwezig leek te zijn in Vlaanderen, maakt het rapport duidelijk dat menstruatiearmoede een groep vrouwen in Vlaanderen ervan belet om zorgeloos te kunnen leven. Dat haalde adjunct-directeur Dorien Van Haute van Caritas aan op de infonamiddag.

Uit hun rapport blijkt dat het fenomeen zich wel degelijk voordoet in Vlaanderen. 12% van de Vlaamse vrouwen tussen twaalf en vijfentwintig jaar had al wel eens niet genoeg geld om menstruatieproducten te kopen. Bij vrouwen die in armoede leven, loopt dat op tot 45%. Ongeveer 11% van de respondenten leende ooit menstruatieproducten omdat ze er zelf geen geld voor had. De helft van de Vlaamse vrouwen gebruikte al wel eens een dubbelgevouwen zakdoek of een dubbele onderbroek omdat ze geen menstruatieproducten had. Vrouwen die in armoede leven doen dat vaker dan anderen: 65% van de vrouwen in materiële deprivatie zoekt een andere oplossing. 5% van de Vlaamse vrouwen bleef wel eens weg van school omdat ze geen geld had om menstruatieproducten te kunnen kopen. Bij jonge meisjes die leven in armoede miste 15% al eens school bij gebrek aan menstruatieproducten.

Een grote groep vrouwen moet zich met regelmaat zorgen maken over de aankoop van menstruatiemateriaal en het lukt hen soms niet om dat te financieren. Voor jongeren die naar school gaan, brengt dat tekort aan menstruatiemateriaal heel veel stress met zich mee. Ze kunnen zich daardoor minder goed focussen op hun schoolwerk en dat beïnvloedt hun prestaties op een negatieve manier. Menstruatiearmoede zorgt er in sommige gevallen zelfs voor dat jonge vrouwen (op bepaalde dagen) niet naar school kunnen gaan of kunnen deelnemen aan andere activiteiten.

huidig beleid

We interviewden de Antwerpse schepen van Armoedebestrijding, Tom Meeuws, om meer te weten te komen over het politieke aspect van menstruatiearmoede. Meeuws lichtte het huidige beleid rond menstruatiearmoede toe: “Als OCMW-voorzitter kan ik zeggen dat we zoveel mogelijk gratis menstruatieproducten verdelen aan de mensen die bij de voedselbanken en het OCMW langskomen. Het gaat dan natuurlijk om mensen die we kennen vanuit het OCMW en mensen die zich vaak vanuit grote schaamte naar de voedselbanken bewegen. Dat doen we voor het onderste deel van de inkomstenklasse. Belangrijker is dat menstruatie een deelprobleem is van mensen die in armoede leven of opgroeien. Het tweede dat we doen is scholen proberen overtuigen om kastjes te installeren waarin scholen gratis menstruatiemateriaal aanbieden. Zo hebben we al 23 scholen overtuigd.” De schepen plaatst menstruatiearmoede in het kader van een overkoepelend probleem: “Menstruatiearmoede is net zoals beweegarmoede en vervoersarmoede een deelprobleem van structurele armoede. Zeker voor jongeren die opgroeien is het belangrijk om hen zoveel mogelijk negatieve ervaringen te besparen. Daarom geloven we erin dat we scholen actief moeten overtuigen om menstruatiemateriaal te voorzien om die schaamte en stress te verhelpen. Dat spoort uiteraard gelijk met de lege brooddozenproblematiek en het feit dat leerlingen niet mee kunnen op schoolreis, maar in tegenstelling tot een eenmalige Parijsreis, doet menstruatie zich maandelijks voor. Het is dus onze plicht er iets aan te doen.”

blik op de toekomst

Om die plicht te vervullen, wil Meeuws het project verder uitbreiden in de volgende bestuursperiode. “We willen alle scholen van eender welk net overtuigen om de kastjes te installeren om zo de schaamtevolle ervaring bij jongeren weg te nemen. Die kastjes zijn daarbij belangrijk omdat ze de menselijke factor uitschakelen.” Met die menselijke factor doelt Meeuws op een seceratarismedewerker die de schaamte alleen maar in de hand zou werken moest die het materiaal uitdelen. “Laat ons in groot vertrouwen maandverband en tampons voorzien in de sanitaire voorzieningen. Daar is het zo anoniem als mogelijk en kan iedereen die daar nood aan heeft zich bedienen.” Meeuws zet zijn overtuiging kracht bij met een rake vergelijking: “Het is echt zoals toiletpapier: je moet daar niet om bedelen of zelf meebrengen van thuis, dat is er gewoon. Als er gratis toiletpapier is op scholen, zou er ook gratis menstruatiemateriaal moeten zijn.”Daarnaast benadrukt de schepen het belang van algemene financiering. “Momenteel loopt de financiering weleens via een wafelbak, maar dat vind ik een beetje obsceen. Ook wanneer je werkt met donaties, blijf je erg afhankelijk en is je aanbod moeilijk te garanderen.” Om die reden is de schepen dan ook geen voorstander van het nultarief dat Caritas voorstelt. “Er is recent een BTW-verlaging doorgevoerd en dat kan ik alleen maar steunen. De BTW staat nu op 6%. De opbrengst daarvan kan gebruikt worden voor de logistieke kant van de kastjes, waardoor ik ze liever niet volledig afgeschaft zie. Het is belangrijk om te beseffen dat BTW ook positief ingezet kan worden.”

welke stappen moeten we nog zetten?

Die uitbreiding met financiering door algemene middelen is momenteel nog geen realiteit. Volgens Meeuws ontbreekt vooral het maatschappelijk besef. Zowel in het debat als tijdens het interview benadrukte hij een citaat uit het rapport van Caritas dat hem tot inzicht bracht: “Mocht niet de helft van de wereldbevolking, maar de hele wereldbevolking menstrueren, dan hadden we nu overal gratis menstruatieproducten op scholen gehad.” Het is dan ook dat besef waar hij op wil inzetten. “Dat besef creëren we onder andere door erover te praten en te publiceren of door er een namiddag over te organiseren zoals UAntwerpen deed. Sterke getuigenissen en goed sensibiliserend werk maken het verschil. Menstruatiearmoede blijft een deelprobleem van het grotere armoedeprobleem, maar het helpt wel om ons als maatschappij eens heel bewust te worden van een specifiek deelprobleem en het ook aan te pakken.”

Hij kaart daarnaast nog een ander obstakel aan, namelijk de last op het onderwijs. “Je belandt heel snel in een situatie waarbij het onderwijs geacht wordt alle maatschappelijke problemen te remediëren achter de schoolpoort. Scholen en leerkrachten staan onder een hele hoge druk en daar heb ik enig begrip voor. Toch is het in wezen een simpel logistiek probleem en is het dus belangrijk dat scholen niet de indruk krijgen dat het weer een extra last is. Zet er een organisatie op die het voor de scholen oplost en normaliseer het vooral.”

Voor nu blijven we op onze honger zitten. We bevinden ons in de eerste fase van bewustwording, wat ook al opviel op de infonamiddag waar een beperkt en overwegend vrouwelijk publiek aanwezig was. Er zijn nog heel veel stappen te zetten alvorens we kunnen spreken van een algemeen maatschappelijk bewustzijn. De overtuiging bij de schepen is er, maar de stappen die hij wil zetten om de obstakels uit de weg te helpen, blijven voorlopig vaag. We kijken uit naar de verkiezingscampagne van 2024 en hopen dat menstruatiearmoede er op de tafel zal liggen, deze keer met een concreet beleidsplan.

Op 20 september van het jaar 2022 vroeg ik de verslagen op van de vergaderingen van de raad van bestuur en het bestuurscollege. U, ik en iedere andere burger hebben recht op inzage ter plaatse, op een afschrift en op uitleg over bestuursdocumenten. Tenzij het gaat over documenten van persoonlijke aard moet je als verzoeker geen belang doen blijken. Met andere woorden: je hoeft niet te bewijzen dat het document een impact heeft op je leventje. Verslagen van de raad van bestuur en het bestuurscollege zijn verslagen van de meest elementaire vergaderingen aan UAntwerpen, dus dat mag geen probleem opleveren.

De dag daarna volgde het bericht dat die verslagen niet online staan voor studenten, maar een mail en een telefoontje later was ik gerustgesteld: het zou allemaal in orde komen. Een tiental dagen later kreeg ik spontaan een mail om te melden dat men mij niet vergeten was, maar dat er nog een aantal GDPR-aspecten moeten worden besproken en dat ik op de hoogte zou worden gehouden. Evenwel ongeveer gelijktijdig kreeg een ander dwars-redactielid een zorgelijk telefoontje van de universiteit vanwege mijn interesse in de verslagen van de belangrijkste vergaderingen aan UAntwerpen: of ik die wel werkelijk opvroeg als studentenblad-auteur en niet ten bate van een studentenvereniging waar ik nog nooit van had gehoord, die een conflict uitvocht met de universiteit waar ik helemaal geen weet van had?

Ondanks die op niets gefundeerde achterdocht weigert deze burger zijn geloof te verliezen in UAntwerpen, laat staan in de spontane en welwillende toepassing van een essentieel principe als openbaarheid van bestuur. Ik wachtte rustig af, vanwege mijn geduldige inborst. Men ging mij immers op de hoogte houden. Op 1 februari 2023 contacteerde ik de universiteit opnieuw en na een mail en een telefoontje werd er me op het hart gedrukt dat ik het verslag van de raad van bestuur van februari zou krijgen en ook die van de volgende raden. Er werd mij ook gemeld dat het bestuurscollege eigenlijk niet zo belangrijk is. Er zijn lezers die na het lezen van vorige zin hard moeten grinniken.

Op 21 april van het jaar 2023 ontving ik een mail met als onderwerp “verslag RvB”. Mijn hart maakte begrijpelijkerwijs een sprongetje. Helaas kreeg ik in de plaats van de notulen een zogeheten beslissingsverslag “met de beslissingen zoals ze zijn opgenomen in de notulen”, een summier document van geen vier bladzijden waarvan een volle pagina wordt ingenomen door een inhoudstafel en de rist kennisnames tot de veelzeggendste puntjes behoren. De bijbehorende mail laat verstaan dat ik zodoende word geïnformeerd over de agenda en de beslissingen van de raad van bestuur.

Kun je verslagen van de raad van bestuur van UAntwerpen verkrijgen? Helaas, opdracht gefaald. Alleen na geduldig de tijd te verbijten krijg je een beslissingsverslag waar nagenoeg niets in staat. De vraag blijft waarom het UAntwerpen zoveel moeite kost om die minimale vorm van transparantie te bieden. Het zegt hopelijk niet te veel over de gangbare bestuurscultuur.

Het gebruik van wraak in film kende vanuit de riolen van de wilde jaren ’70 een plotse groei. Toen ontstond het filmgenre rape revenge. Wat op zich niet verbaast, want de jaren ’70 waren een periode in cinema waar werkelijk alles kon. Hierin heb je volgens Sarah Projansky (professor aan de universiteit van Utah) twee stromingen. De eerste categorie gebruikt het narratief van vrouwen slechts als een attribuut om het geweld van een man als retributie te verantwoorden. De tweede categorie omhult feministische films waarin vrouwen het recht in eigen handen nemen wanneer verkrachting geen gerechtelijke gevolgen krijgt. Verkrachting wordt in deze films alleszins gebruikt om de intensiteit van geweld te verhogen en zorgt ervoor dat het publiek de protagonist volledig steunt in haar queeste voor wraak, hoe bloederig dat pad ook wordt. Toch waren rape-revengefilms uit de jaren ’70 vaak louter pogingen om te kapitaliseren op de donkere behoefte om seksueel geweld afgebeeld te zien. Exploitatiefilms zoals I Spit on Your Grave (1978) zijn dus niet voor de gevoelige kijker en zijn bovendien geen aanraders. Het recente The Last Duel (2021) werkt het thema van rape revenge bijvoorbeeld veel beter uit. Die filmt toont onder andere het perspectief van het slachtoffer, waardoor het personage meer diepgang krijgt en daadwerkelijk iets mag zeggen. 

Buiten exploitatiecinema van de rape-revengefilms is wraak een centraal dogma in westernfilms. Django Unchained (2012) toont hoe een voormalige slaaf wraak neemt op de slaveneigenaars van zijn vrouw. Hier schuilt een paradox; de protagonist wil de orde terug herstellen en rechtvaardigheid laten zegevieren, maar zijn acties veroorzaken een spiraal van geweld die onmogelijk opweegt tegen het initiële onrecht. Toch worden de antagonisten dermate cartoonesk kwaadaardig uitgebeeld waardoor al het geweld makkelijker te slikken is. Het publiek duimt voor de protagonist en geniet van elke stap die hij dichter bij zijn einddoel komt. Moraliteit valt dan uit de boot. Wraak werkt fantastisch goed in westerns omdat rechtvaardigheid vanuit een institutioneel standpunt moeilijk te vinden is in het Wilde Westen. De sheriffs van kleine dorpskernen hebben vaak niet de middelen om grote overtreders aan te pakken, dus moeten mensen elders hun wraak vinden. In The Revenant (2015) krijgt de lijdensweg naar wraak op een brutale wijze vorm. De uiteindelijke wraak wordt tegelijkertijd ook in vraag gesteld. De wreker wordt er namelijk aan herinnerd dat zijn acties het verleden niet kunnen veranderen. Heeft wraak in essentie wel een louterende waarde of is dat gewoon een illusie?

Illusie of niet, mensen die het heft in eigen handen nemen om criminelen aan te pakken kunnen vooral op begrip rekenen en soms zelfs verafgood worden. Denk maar aan de gigantische Batman-franchise die de limieten van een burgerwachtmentaliteit opzoekt. Mensen vinden het concept van een held die de instituties omzeilt om zo criminelen hardnekkiger aan te pakken duidelijk heerlijk wanneer het zich afspeelt in een fictief landschap. Voor wraakfilms is dat niet anders. Wanneer een dader iemand onrecht of leed veroorzaakt, zullen we een vereffening eisen. Die vereffening is absoluut noodzakelijk. Of die nu komt in de vorm van justitiële of persoonlijke vergelding, is in essentie niet relevant. Een overtreding moet worden rechtgezet, ook al kan die niet ongedaan worden gemaakt aan de hand van retributies. Dat is een universeel gevoel dat inherent is aan de mens. Als sociaal wezen zijn we zeer gevoelig aan onrecht. In Prisoners (2013) besluit de vader van een gekidnapt meisje het heft in eigen handen te nemen door de hoofdverdachte te martelen voor informatie. Alhoewel zijn acties moreel onverdedigbaar zijn, kan het publiek zijn gedrag toch enigszins begrijpen. Dat soort situaties vragen de kijker om zich af te vragen wat zij zouden doen in de situatie van de vader. Laat je het juridisch proces zijn gang gaan of grijp je zelf in? Zulke reflecties over conflicten tussen moraliteit en wraak maken van wraak nog steeds een bruisend thema in hedendaagse cinema.

Hoewel wraak botst met moraliteit, zijn wraakfilms vaak juist een ontsnapping aan de harde realiteit van een star en feilbaar justitiesysteem. De beste wraakfilms spelen zich af op een plaats waar er geen rechtvaardigheid is of waar justitie tekortkomt. Op die manier is het gemakkelijker om de protagonist te volgen op hun pad. Wraak blijft natuurlijk wel iets dat best behouden wordt in een fictief landschap. Was het niet Gandhi die zei: “Een camera voor een camera maakt de hele wereld filmloos”?