Van 10 februari tot 26 maart loopt de Dagen Zonder Vlees-campagne. Die is bedoeld om het besef over de impact van onze voedingsgewoontes op het milieu te vergroten en onze ecologische voetafdruk te verkleinen. dwarse redactrice en omnomnomnivoor Jutta doet er nog een schepje bovenop en gaat helemaal de geitenwollensokkentoer op als veganist. Ware het niet dat de geitenwollensokken in de kast zullen moeten blijven, want veganisme betekent afstand doen van alle dierlijke producten. Byebye honing, geen cappuccino tussendoor en dag lederen handtassen en dito schoenen. Een mens moet wel gek zijn.
Ondertussen zijn er al zeven dagen zonder vlees voorbijgegaan en heb ik welgeteld één keer gekookt. Alle andere dagen at ik op restaurant. Dat klinkt minder decadent als je weet dat ik werk in een Italiaans restaurant en op het werk mag eten. En laat nu net de Italiaanse keuken een erg pure zijn, waardoor je gemakkelijk vlees, vis, kaas en eieren kan weglaten en toch nog gelukkig bent bij het zien van je bord vol groenten. Zelfs pizza zonder kaas smaakt verrassend lekker! De dagen waarop ik niet moest werken, probeerde ik te infiltreren in de Antwerpse Vegan-community. En nee, die mensen zijn niet saai, humorloos en ondervoed. Wel geëngageerd en bovenal bereid om een vegan nitwit op weg te helpen. Want we gaan er geen doekjes om winden: zomaar uit het niets veganist worden is niet simpel. Net als de meeste mensen heb ik wel een vage notie van wat een veganist niet eet, maar hoe ik veertig dagen ga overleven op noten, groenten en fruit, is me nog niet duidelijk.
Alvorens de praktische kant te belichten echter eerst een duik in de theorie: wat is veganisme en waarom zou je in godsnaam alle dierlijke producten overboord gooien, tot de kaas op je veggieburger toe? The Vegan Society de oudste vereniging voor veganisten verwoordt veganisme als "a way of living which seeks to exclude, as far as is possible and practicable, all forms of exploitation of, and cruelty to, animals for food, clothing or any other purpose". Veganisme is dus niet zomaar een dieet, maar een levenswijze. Als het woord dieet al volstaat om velen af te schrikken, heeft ‘levenswijze’ zeker geen betere bijklank. Te zweverig, te ooohm. In realiteit is er weinig zweverigs aan veganisme en zijn er een aantal zeer goede redenen om geen dierlijke producten te consumeren.
vrienden, geen voer
In de eerste plaats gaat het om dierenwelzijn. Het eten van zowel vis als vlees vereist het doden van dieren en dat is moeilijk diervriendelijk te noemen. Dierenleed gaat echter verder dan het slachthuis, daarom zweert het veganisme ook alle dierlijke ‘bijproducten’ af. Leder en bont liggen voor de hand: het vel van andere levende wezens dragen heeft toch iets luguber, zeker omdat die wezens daarvoor gedood worden. We zijn allemaal vertrouwd met de commotie omtrent nertsenkwekerijen en je zou natuurlijk je eigen lieve konijntje niet opofferen voor een bontkraag, waarom dan wel een hele kolonie andere konijntjes, nertsen of vossen? En ja, heel erg vroeger moesten mensen wel het vel van de beer gebruiken als warmtebron, maar hoeveel nood hebben wij nu nog aan holenmensenmode?
Tot nu toe klinkt het enigszins logisch, maar waarom zou je melk laten, en eieren? De melk die je bij je cornflakes giet komt uit de uiers van een koe die – in tegenstelling tot wat we als kind leren – niet Bella heet, maar gewoon een nummertje in haar oor heeft ter identificatie. Om melk te produceren moet ze eerst een kalf krijgen dat, zo gauw het geboren is, van haar wordt afgenomen en wordt grootgebracht met kunstmatige voeding. Tenzij het een stiertje is, dan mag het meteen als kalfslapje op de barbecue. Een veelgehoord argument voor het laten van zuivel, is dat koeienmelk bedoeld is voor kalfjes net zoals moedermelk bedoeld is voor baby's. We zouden raar opkijken als we plots tussen de pakken Campina in de supermarkt mensenmelk zagen staan. Met een foto van een vrolijke moeder in een grasveld op de verpakking. Koeien (en geiten, schapen …) die niet meer voldoende melk geven, gaan overigens onverbiddelijk naar het slachthuis. Terug naar af.
Als dierenliefhebber koop je natuurlijk al jaren eieren van vrije uitloop, maar echt gezellig hebben die kippen het nog steeds niet. Hanenkuikens worden preventief levend vermalen, want die beesten leggen toch geen eieren. Snavels van vrije uitloopkippen worden alsnog afgesneden en hun ‘vrije uitloop’ is in niets te vergelijken met het schattige kippendorpje uit Chicken Run. En dan te bedenken dat de kippen uit de film al weg wilden lopen. Wederom worden dieren die niet meer voldoende produceren geëlimineerd. Laat ons dus eerlijk zijn: dierlijke producten gebruiken valt moeilijk te rijmen met liefde voor dieren.
red de wereld, begin bij je dieet
Daarnaast is een veganistische levensstijl beter voor de planeet. Veganisme en ecologisme gaan hand in hand en dat is logisch ook: de vlees- en zuivelindustrie behoort tot de meest vervuilende die er bestaan. Volgens een rapport van de Verenigde Naties, Tackling Climate change through livestock, wordt 14,5 procent van de uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt door de intensieve veehouderij. Dat is meer dan de 13,5 procent die het wereldwijde transportsector voor zijn rekening neemt, terwijl meestal die laatste met de vinger wordt gewezen. Ook het drinkwater wordt voor een groot deel – een derde van de wereldwijde voorraad – verbruikt door de vlees- en zuivelindustrie. Het mag niet verbazen dat de website van Dagen Zonder Vlees uw ecologische voetafdruk meet in badwater. Een week zonder vlees of vis bespaarde mij al 22 baden. Los van het feit dat mijn badkamer niet is uitgerust met een bad, kan ik niet eens zoveel baden nemen op een week tijd.
De natuurlijke reserves van onze planeet raken aan een duizelingwekkende snelheid uitgeput. Termen als overbegrazing en overbevissing zijn ons niet vreemd, maar wij staan erbij en kijken ernaar. De idee dat je als individu toch geen verschil maakt houdt echter geen steek. Door vegetariër of beter nog veganist te worden, kan je écht duurzamer leven. Een initiatief als Dagen Zonder Vlees verenigt al deze individuen en maakt de impact van een aanpassing van onze voedingsgewoonten zichtbaar.
de sterkste man van Duitsland
Een derde speerpunt is gezondheid. Tot ieders grote verbazing zijn veganisten geen ondervoede mensen met een doffe huid en dode blik in de ogen. Integendeel: they are alive and kicking. Iconisch voorbeeld is Patrik Baboumian, de sterkste man van Duitsland, maar ook in andere topsporten wordt de frisse, fitte veganistische delegatie steeds zichtbaarder. Blijkbaar kan je met een plantaardig dieet toch voldoende voedingsstoffen binnen krijgen, ook diegenen die je normaal uit dierlijke producten haalt. Zonder de nadelen die aan (overmatige) vlees- en zuivelconsumptie verbonden zijn: allergieën, aderverkalking, ademhalingsproblemen ... Ze beginnen heus niet allemaal met een A, maar hebben wel baat bij een Ander dieet. Het is alleen de kunst om de juiste balans te vinden en een beroep te doen op de brede waaier aan plantaardig voedsel die de wereld rijk is, om voldoende proteïnen, vitaminen en andere '-inen' op te nemen.
We geven allemaal om dieren, om de planeet en misschien nog het meest om onze eigen gezondheid; veganisme is dus niet eens zo’n vreemde keuze. De enige hindernis is dat we daarvoor onze voedingsgewoonten ingrijpend moeten aanpassen en dat is niet simpel. Een tip om meer inzicht te krijgen in het waarom is de lifechanging documentaire Cowspiracy, die binnenkort op Universiteit Antwerpen vertoond zal worden. Voor de praktische kant bestaan er allerhande blogs, communities en YouTube-kanalen vol voedingsschema’s en heerlijke recepten. Bovendien zijn de meeste andere veganisten bereid je op weg te helpen. Eens je het in de vingers hebt, is veganisme niet zo moeilijk en je wordt heus geen plant door planten te eten.