stilte na de storm

1 x purist

Er valt geen gang in te slaan in de R-blok van de Stadscampus zonder een hoop kunst te zien. Dat is de charme van het gebouw vind ik zelf altijd als ik in mijn karakteristieke haast en spoed doorheen de gangen been. Overal hangt er wel iets. Waar het overweldigend zou moeten overkomen, dat chronisch gebrek aan kale muren, doet dat het op de een of andere manier niet. Misschien heeft dat te maken met het feit dat niet elk kunstwerk dat er hangt een kleurrijke stormloop voor het oog is waar ik vijf uur naar zou kunnen kijken zonder alles gezien te hebben. Zulke werken mogen er natuurlijk wel zijn — Museum op Schaal 1/7 zal altijd een fascinerende verzameling voor me blijven — maar juist de afwisseling maakt het intrigerend. Zo’n kunstzinnige stilte voor de storm is 13 x zwart van Gaston De Mey, gemaakt in 2000.

De Mey woonde en werkte in Eeklo, maar is in 2015 gestorven. Als persoon stond hij bekend als een einzelgänger, als kunstenaar als iemand die zijn oeuvre in de diepte uitbouwde in plaats van in de breedte. Aanvankelijk schilderde hij figuratief, waarmee bedoeld wordt dat hij herkenbare voorwerpen schilderde. In Antwerpen bloeide de avant-gardekunst in de jaren 1960 op, die De Mey inspireerde. Aan het einde van datzelfde decennium koos hij bijgevolg resoluut voor abstracte kunst in een nieuw medium, namelijk structuren met letters. De 26 tekens van het alfabet ontnam hij hierdoor van hun oorspronkelijke functie en recycleerde hij als plastische elementen in zijn kunst. Qua kunststroming valt hij zeker te categoriseren als een asceet, dus het verbaast niet dat hij deze structuren volgens rigide principes heeft uitgewerkt. Zijn kunst puurde hij uit tot de essentie.

13 x hopen

Onze universiteit heeft een reeks van dertien schilderijen van De Mey in de R-blok hangen. Elk schilderij bestaat uit de letters van plaatsen waar in de twintigste eeuw dramatische gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. Deze plaatsen zijn Auschwitz, Bangladesh, Dresden, Goelag, Hiroshima, Ieper, Jeruzalem, Phnom Penh, Rwanda, Sarajevo, Soweto, Tsjnernobyl en Wounded Knee. De letterstructuren zijn opgebouwd volgens de rorschachtest: de verticale as verdeelt het geheel in twee helften die elkaar perfect weerspiegelen. De betekenis achter de schilderijen houdt een aanklacht tegen zinloos geweld in, stil sprekend uit de weerkaatsende letters.

Een rorschachtest werkt omdat mensen de neiging hebben om hun gevoelens en ervaringen te projecteren op de beelden die ze zien. Een klassieke rorschachtest hanteert inktvlekken voor dit procedé, maar De Mey duwt onze hersenen meer een richting op door de letters te gebruiken die hem kenmerken. Uit het werk spreekt rust, een vrede die de vorige eeuw niet altijd evident is gebleken. Als ik ernaar kijk, iets te lang volgens mijn haast en spoed, geboeid door de simpliciteit die een storm van wensen ontketent, wil ik er alles aan doen om die vrede te behouden.