Iedereen journalist?

“Met de opkomst van de moderne technologie is het nog nooit zo gemakkelijk geweest om te publiceren”, aldus professor Huypens. “Je kan je dan ook afvragen of de huidige opleving van de burgerjournalistiek niet méér is dan een opflakkering. Mogelijk gaat het om een duurzame evolutie.”

Huypens Journalistiek wordt vaak beschouwd als een vorm van ‘zich uiten voor anderen’. In dat geval is bloggen inderdaad journalistiek. Iemand die daarentegen een dagboek schrijft voor zichzelf kan je geen journalist noemen. De notie publiciteit in de betekenis van openbaarheid moet aanwezig zijn.

Huypens Wettelijk gezien is er geen enkel verschil. Zelfs de wet op het bronnengeheim geldt voor iedereen die zich met journalistiek bezighoudt. Professionele journalisten zijn onderworpen aan een bepaalde deontologie. Ik denk dat burgerjournalisten minder plichten hebben dan gewone journalisten. Dat dit potentieel problematisch is, spreekt voor zich. De burgerjournalist is uiteraard ook gebonden aan de wetten tot bescherming van de privacy en het recht van antwoord.

De selecte club van burgerjournalisten

Huypens Daar hebben we eigenlijk nog geen studies over. Ik vermoed vooral jonge mensen en mensen met een bepaald maatschappelijk engagement en intellect. Bepaalde mensen menen dat ze belangrijke dingen te zeggen hebben en dat er over bepaalde zaken moet gepraat worden.

Huypens Het is een soort journalistiek voor een bepaalde elite. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat niet alle groepen in dezelfde mate gebruik maken van digitale media en dus niet dezelfde participatiemogelijkheden hebben. Het klopt dat er een risico bestaat dat een kleine groep zich als expert of vertegenwoordiger van alle burgers manifesteert waardoor een kleine kern zo een debat gaat domineren. Wat ook gebeurt is dat mensen dit soort journalistiek gaan gebruiken voor hun persoonlijke dada's. Er is op dit ogenblik wereldwijd een trend waarbij bepaalde groepen in de samenleving media gaan gebruiken als wapen. Deze vorm van participatieve journalistiek is media-activisme, waarbij individuen of groepen media mobiliseren voor hun eigen belangen.

Het winstbejag van de mainstream media

Huypens Als je op wereldvlak kijkt, denk ik dat het gevaar voor excessen bij de mainstream media ongetwijfeld bestaat. Bij ons loopt het echter nog niet zo'n vaart. We hebben natuurlijk machtige mediabedrijven, maar we kennen voorlopig geen uitgever die zijn mediapark inzet voor zijn eigen politieke belangen. Commercieel machtige mediabedrijven zijn langs de andere kant ook een garantie voor onafhankelijkheid. De kans dat een commercieel sterk mediabedrijf onderuit gaat omdat het één adverteerder tegen de haren strijkt is immers veel kleiner.

Huypens Twintig jaar geleden zou ik je gelijk hebben moeten geven. Vandaag stel je echter vast dat het marketingdenken meer is doorgedrongen in de media. Het Laatste Nieuws bedient niet hetzelfde publiek als de Standaard. Media zoeken nu naar een eigen segment in de samenleving en bekijken hoe ze dat het beste kunnen bedienen. Meer nog: de consumenten van mainstream media hebben ook een aantal garanties. Ze kunnen er van uitgaan dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen feiten en commentaar en dat feiten gedubbelcheckt worden. Bij de participatieve journalistiek is deze garantie er niet: feiten en commentaar lopen vaak door elkaar. Op zich is daar niets mis mee, maar je moet je er als gebruiker wel heel goed van bewust zijn.

De utopist kraait te vroeg

Huypens Burgerjournalistiek is een goed initiatief, maar staat nog te zeer in zijn kinderschoenen om al echt een tegengewicht te bieden. Als deze media professioneler worden, denk ik dat het inderdaad de democratie ten goede zou komen.

Huypens Er mag zeker meer aandacht gaan naar burgermedia, al moeten er hiervoor geen subsidies worden voorzien, omdat op die manier heel kunstmatige dingen gecreëerd zullen worden.

Huypens Het hangt ervan af wat je als kwaliteit beschouwt. Volgens de ISO-normen (internationaal erkende normen voor het opzetten van kwaliteitssystemen, nvdr.) is een product kwalitatief hoogstaand wanneer dat product maximaal is afgestemd op de gebruiker. Dan zou bij ons Het Laatste Nieuws de meest kwalitatieve krant zijn. Het systeem achter Digg.com volgt dezelfde redenering. Ik denk dat kwaliteit op verschillende niveaus moet bekeken worden: het aantal gepubliceerde rechtzettingen, het aantal veroordelingen door de raad van journalistiek, het aantal aangenomen journalisten, de opleiding van de journalisten …

Huypens Beide vormen kunnen naast elkaar bestaan: het is ‘en-en’, niet ‘of-of’. Er zal steeds nood blijven aan klassieke media omdat mensen willen dat een professioneel iemand voor hen het nieuws selecteert, duidt en rangschikt. Ik denk trouwens dat de traditionele media uiteindelijk de burgermedia zullen opslokken. Je ziet nu al dat sommige media digitale platformen creëren waar mensen nieuws kunnen melden of foto’s en filmpjes kunnen uploaden.