Ik heb nummer veertien en zit op een stoel naast andere bezoekers te wachten op mijn beurt. Het nummer staat op een formulier dat me bij de ingang werd gegeven en waarop werd ingevuld wat er gerepareerd moet worden. We zitten in een ruimte achter het café van het Ecohuis. Greet Nulens werkt hier en heeft deze editie van het Repair Café georganiseerd. Een Repair Café is een repareerbijeenkomst, georganiseerd voor en door buurtbewoners. Zij ontmoeten elkaar op een vaste locatie waar gereedschap aanwezig is en waar ze hun meegebrachte kapotte spullen kunnen repareren, geholpen door handige vrijwilligers. De doelstellingen zijn het verkleinen van de afvalberg, het behouden en doorgeven van kennis over repareren en het versterken van de sociale cohesie. Het Ecohuis organiseerde in december 2012 ook het eerste Repair Café van Vlaanderen. Het initiatief past dan ook perfect bij het streven van het Ecohuis: “Samen doen we meer met minder”.
Het is een initiatief dat is overgewaaid uit Nederland. Martine Postma, een milieuactiviste, bedacht het concept in 2009. In Nederland en Vlaanderen groeit het vrij snel en nu worden er ook Repair Cafés in Duitsland, Groot-Brittannië, de Verenigde Staten, Brazilië en Australië georganiseerd. Uit de snelle groei blijkt dat het Repair Café duidelijk in een behoefte voorziet, want onvrede over de wegwerpmaatschappij neemt toe. Voor sommige organisatoren primeert het milieuaspect, voor andere het sociale aspect.
Repareren kun je leren
In de westerse wereld worden veel spullen weggegooid, terwijl ze na een eenvoudige reparatie weer prima bruikbaar zouden zijn. Helaas zit repareren bij veel mensen niet meer in het systeem. Mensen weten niet meer hoe het moet en zo verdwijnt reparatiekennis snel. In het Repair Café leren mensen op een andere manier naar hun spullen te kijken en er opnieuw de waarde van te herkennen. Het initiatief draagt bij aan een mentaliteitsverandering, die noodzakelijk is om mensen enthousiast te maken voor een duurzame samenleving. Maar bovenal wil het Repair Café laten zien dat repareren leuk en gemakkelijk is. Op de locatie waar het Repair Café wordt gehouden, is gereedschap en materiaal aanwezig om alle mogelijke reparaties uit te voeren voor kleding, meubels, elektrische apparaten, fietsen, speelgoed etc. Ook reparatiedeskundigen zijn aanwezig, zoals elektriciens, naaisters, timmerlieden en fietsenmakers.
Deze editie draait om elektronische reparaties en is erg populair, maar dit type reparaties is vaak wat lastiger. Bij de reparaties aan fietsen en kleding kun je mensen makkelijker zelf aan het werk zetten en de kennis doorgeven. Soms lukt het bij elektronische apparaten niet om het te maken maar kan men wel advies geven over hoe het thuis eventueel zelf gemaakt kan worden. Deze herstellingen en adviezen komen van de vrijwillige reparateurs. Mensen komen graag omdat ze op een andere manier geholpen worden. Het moet niet gezien worden als een gratis dienst, het gaat om de filosofie erachter. Organisaties en buurthuizen ondersteunen zelf het concept door hun eigen netwerk in te zetten om zo hergebruik in de stad te stimuleren. Als je een aantal mensen kent die wel thuis zijn in herstelwerken, dan is een nieuwe editie van het Repair Café snel geboren. Bij een regulier Repair Café kan zowat alles gerepareerd worden. Die zijn vaak ook erg druk bezocht en dan is er wel veel ruimte nodig. Maar in principe kan iedereen een Repair Café organiseren. Ook al is het kleinschalig, het gaat er om dat mensen weer in contact komen met hun buurtgenoten.
Als je weinig tijd hebt moet je er niet heen gaan. De meeste mensen hier hebben dat wel en waarderen het dat dit georganiseerd wordt. Er zijn een paar wachtenden voor me. Naast me zit nummer zeventien met een kapotte radio en nummer dertien met een defecte cd-speler. Om de beurt worden we door Nulens en haar collega’s naar een monteur geleid, in principe op volgorde, maar sommige reparaties zijn makkelijker en sneller uit te voeren en bepaalde vrijwilligers zijn beter met bepaalde apparaten. Er zijn zo’n zes vrijwillige elektriciens bezig, met onder andere een lampje, videorecorder, stofzuiger en naaimachine. Opeens klinkt er een knal en is er een flits te zien, de aanwezigen schrikken even op. Een van de elektriciens is iets te voortvarend aan de slag gegaan met een koffiezetapparaat en de stoppen zijn doorgeslagen. Binnen een paar minuten klust men weer vrolijk verder, want zo snel zijn vrijwilliger en bezoeker niet uit het veld geslagen. Er komen weer mensen binnengedruppeld, met onder andere een stofzuiger en cassetterecorder. Een vrouw vertrekt weer met haar gerepareerde lampje.
De levensduur van een wekkerradio
Dan ben ik aan de beurt en kom tegenover Ivo te zitten. In het dagelijks leven werkt hij als ICT’er en hij kan zich helemaal vinden in de filosofie achter het Repair Café. Hij vindt dat mensen tegenwoordig te snel iets weggooien dat nog best gemaakt kan worden en dan iets nieuws kopen. Door mensen te helpen kan hij een bijdrage leveren. Ik heb een wekkerradio bij me waarvan de volumeknop los zit, geen grote reparatie lijkt me. Ivo laat me het ding zelf losschroeven en daarna kijken we samen wat er loos is. De volumeknop heeft vroeger vast gezeten met een heel klein schroefje en dat is kwijt. Helaas is er geen voorraad aan schroefjes en boutjes om iets mee te maken. Ivo kijkt nog even of het handig zou zijn om ‘m vast te lijmen, maar dan kan hij maar op één volume aan staan en dat lijkt me niet praktisch. Al met al duurt het wel even voordat hij tot een conclusie komt. "Ik kan je wellicht niet verder helpen." "Nee." "Maar je hebt wel kunnen zien wat er mis is." "Ja." "Nu kan je het thuis wel zelf doen." Dat klopt natuurlijk niet helemaal, want dat is nou juist het punt: dat ik zelf het gereedschap niet heb. Ook zou je wel verwachten dat ze in een Repair Café over wat extra materiaal zouden beschikken om zo’n kleine reparatie te kunnen uitvoeren. Toch ben ik erg vriendelijk geholpen en zal ik – als student – zeker nadenken of spullen nog gemaakt kunnen worden en zou ik in staat willen zijn zelf reparaties uit te voeren.
Na afloop kun je op je formulier een evaluatie van de reparatie invullen en kun je een vrijwillige bijdrage achterlaten voor het initiatief en de gebruikte materialen. Het publiek dat op deze editie afkomt is vrij divers, hoewel de meeste mensen van middelbare leeftijd zijn of ouder. Wanneer wij vertrekken staat Nulens een oudere meneer uit te leggen dat de vrijwilliger echt niet thuis kan langs komen om allerlei klusjes te doen: “Deze elektriciens doen dit geheel vrijwillig en moeten voor iedereen ter beschikking blijven.”
Op www.repaircafe.be kun je meer lezen over het Repair Café, uitvinden hoe je er zelf een kunt organiseren en volgen welke initiatieven gepland staan.