2/10 Muhka_Media / 'The General' (1927)

In de stille film ‘The General’ moet Johnnie (Buster Keaton) tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog zijn twee grote liefdes redden: the girl en ‘The General’. Tijdens deze queeste komen plannen van de Unionisten hem aan de oren, waarop hij zich verplicht voelt de Confederalisten te waarschuwen...

T.e.m. 4/10 Toneelhuis / ‘Repertoire’ van Benjamin Verdonck

Het Toneelhuis herneemt vijf toneelstukken van Benjamin Verdonck: de twee sprookjeswerelden ‘Metamorphosen’ en ‘313/Misschien wisten zij alles’, theatergedicht ‘WEWILLLIVESTORM’, karikatuur ‘Global Anatomy’ en het aangrijpende ‘Nine Finger’. Wil je meer weten? Kijk snel op pagina XX!

9/10 Toneelhuis / ‘WOEST’ van Tom Lanoye

Tom Lanoye wordt vijftig jaar. 'WOEST' is zijn nieuwe solovoorstelling, waarmee hij meteen de Nederlanden doorkruist. En wie kan dat beter voorstellen dan Lanoye zelf. In ’s mans woorden: “Dansen doe ik niet, moppentappen is voor sukkels, cabaret voor losers, en zingen wil ik u niet aandoen. Als u dat niet bevalt, blijf dan weg. Blijf dan gewoon weg.”

10/10 TRIX / The Hickey Underworld

The Hickey Underworld won in 2006 vanuit het niets Humo’s Rock Rally. Het is echter nog steeds niet duidelijk wat we van de band moeten vinden. Misschien komt daar verandering in met hun langverwachte album dat midden oktober wordt voorgesteld. Wil je er als eerste bij zijn, rep je dan op 10 oktober richting Trix. Meer informatie op pagina XX!

T.e.m. 15/10 Antwerpen / Zonsondergang

Op de Zeeuwsekoornmarkt, aan het begin van het Eilandje, staat een kleine houten tribune waar je van het mooiste zicht op de Antwerpse zonsondergang kunt genieten. Er staat net als vorig jaar een zonsondergangbarbecue klaar. Kom zeker op tijd, zodat je het hele schouwspel kunt volgen! De uren van de schemering vind je in de kalender op de site van de Zomer van Antwerpen. Vergeet je warme dekens en fles wijn niet.

16/10 deSingel / dedonderdagen #17

Voor de zeventiende keer neemt een menigte onbekende artiesten de Singel over. Verspreid over het hele gebouw brengen kunstenaars, muzikanten, cabaretiers, dansers en performers het beste van zichzelf. Alles zien en meemaken is onmogelijk, neem dus ofwel zorgvuldig het programma door of loop gewoon lukraak door het gebouw. In de foyer vind je een pint en een babbel met de artiesten. Voor enkele highlights uit het programma, zie pagina XX.

23/10 Museum Vleeshuis | Klank van de Stad / 'Kunst om 8 – Let’s Move'

Het Museum Vleeshuis pakt uit met een nieuw en uniek thema: het muziekleven in de stad Antwerpen. De geschiedenis van muziek en dans wordt op een interactieve manier gebracht en je krijgt optredens te zien van onder meer Daan en Les Ballets C. de la B.

29/10 cc De Kern / ‘Eelt’ van Wouter Deprez

Wie Wouter Deprez niet kent, is een leek. De man voorstellen is hier dus niet aan de orde. Na het enorme succes van zijn laatste show ‘War’ staat hij er weer, maar deze keer is het zijn vader die het podium overneemt. Zoals dat gaat met oude mensen, moeten we het gezaag over vroeger en nu aanhoren. Krijgt u thuis al genoeg preken over de ‘de jeugd van tegenwoordig’ naar het hoofd geslingerd en ziet u het niet zitten om dat ook buitenshuis te moeten tolereren, vergeet dan niet dat het om Wouter Deprez gaat...

31/10 wereldwijd / Halloween:

Haal die bezemstelen, witte hoeslakens en uitgekerfde pompoenen maar boven! Laten we dit jaar eens lekker meedoen met dit uitermate kitsch festijn. Omdat clichés eigenlijk leuk zijn.

Besprekingen

GAME: 'Spore'

Het nieuwe spel van Will Wright, de bedenker van 'SimCity' en van 'The Sims': begin met één cel en evolueer in vijf stadia tot een beschaving die door de ruimte kan reizen en zelf de evolutie van andere wezens kan beïnvloeden. Het leukste aspect is de mate waarin je het uiterlijk van je beestje kan aanpassen; tof, maar nu ook weer niet zo tof dat 'Spore' zijn kleine hype kan waarmaken. De wezens, voertuigen en gebouwen die je creëert kunnen zeer makkelijk via het internet uitgewisseld worden, wat een stuk interessanter klinkt dan het in de praktijk blijkt. Een leuk concept en aangenaam om te spelen. Verwacht echter geen diepgang of strategie; of een uitdaging. Buiten misschien om de haast fascistoïde kopiëerbeveiliging te kraken. Ontwikkelaar: Maxis Uitgever: Electronic Arts Platform: PC & Mac Demo: www.spore.com

CD: The Constantines - 'Kensington Heights'

Met ‘Kensington Heights’ – genoemd naar de buurt in Toronto waar ze repeteren – zijn The Constantines toe aan hun vierde studioalbum. De plaat begint zeer sterk met de uitblinker ‘Trans Canada’, het soort nummer dat rustig begint om dan halverwege te exploderen op het zich steeds herhalende ritme en de rauwe stem van Bryan Webb. Daarna moet de drive van de eerste nummers plaats ruimen voor wat meer epische songs en ballads zoals ‘Time Can Be Overcome’. Is het de leeftijd? “What do you know? Still living, still young. Tomorrow is no burden. Time can be overcome” is dan misschien toch een beetje te hoopvol? Toch zijn de nummers verre van slecht, maar ze gaan wat sneller vervelen en kunnen niet tippen aan het oudere en rijkere werk van deze Canadese rockers. Een pareltje als ‘Shine a Light’ is het dan ook niet. Wel een degelijke, maar vooral subtielere plaat.

CONCERT: The Hickey Underworld in TRIX

Het is weeral even geleden sinds The Hickey Underworld uit het niets Humo’s Rock Rally won. In 2006 lieten zij in de finale tegen alle verwachtingen in The Blackbox Revelation en Rye Jehu achter zich. Het resultaat kent u misschien nog: het publiek bekogelde het viertal met bier. Twee jaar later is het nog steeds niet duidelijk wat we nu mogen verwachten van deze Antwerpse rockband. Oké, ‘Mystery Bruise’ is een goed nummer, maar het is dan ook hun grootste – en eigenlijk enige echte – wapenfeit. Of daar dit jaar verandering in komt, zal afhangen van hun langverwachte debuutalbum dat ze op vrijdag 10 oktober voorstellen in TRIX. Dat de heren van Das Pop achter de knoppen zaten, geeft ons alvast hoop.

THEATER: 'Repertoire' van Benjamin Verdonck in Het Toneelhuis

Onder de noemer ‘Repertoire’ herneemt Het Toneelhuis vijf voorstellingen van Benjamin Verdonck. ‘Metamorphosen’ gaat over scheppingsverhalen en sprookjes. ‘WEWILLLIVESTORM’ is een theatergedicht, gevormd door de arbitraire en banale voorwerpen op het toneel. ‘Nine Finger’ toont de uiterlijke kenmerken van ontreddering. De perversiteit van de oorlog wordt in een kinderlijk Engels geformuleerd aan de hand van het verhaal van een Afrikaanse kindsoldaat. In ‘313/Misschien wisten zij alles’ wordt er een wereld gecreëerd zoals die voorkomt in kinderboeken. ‘Global Anatomy’ toont twee mannen die aan zichzelf en aan de wereld werken, maar geviseerd worden door de mislukking.

FILM: 'Into the Wild' (2007)

'Into the Wild’ is gebaseerd op het gelijknamige boek van Jon Krakauer, die aan de hand van dagboekfragmenten en gesprekken met naasten de laatste reis van 22-jarige backpacker Christopher Johnson McCandless reconstrueert. Hij begon zijn reis in 1990 en kwam in 1992 om in zijn ‘Magic Bus’, door één grote inschattingsfout: de natuur is niet vredig en behulpzaam, maar genadeloos. De film is opgenomen op locatie (in Alaska), en dat levert adembenemende beelden op. Sean Penn regisseert zijn acteurs op zo’n manier dat de film haast als een documentaire overkomt. Hoofdrolspeler Emile Hirsch (‘Lords of Dogtown’, ‘Alpha Dog’) leeft zich volledig in in zijn personage, wat het waargebeurde verhaal alleen maar kracht bijzet. ‘Into the Wild’ raakt bij iedereen een gevoelige snaar, zelfs de meest overtuigde macho’s en koele ice queens. Terecht. Regisseur: Sean Penn Met: Emile Kirsch, Jena Malone en Vince Vaughn

EVENT: dedonderdagen #17

Op 16 oktober neemt een horde onbekende artiesten de Singel over. Ze bezetten het hele gebouw, van kelder tot podium, van los- en laadkade tot gangpad. Op een avond alles zien, is met andere woorden onmogelijk. Om u bij te staan in tijden van hartverscheurende dilemma’s, doet dwars een greep uit het programma. Tuning People brengt zijn nieuwe creatie ‘Worm’. De muziekinstrumenten zijn zelfgemaakt, en het arsenaal bestaat uit onder meer een druppelmachine en een radiale phonodrummer. De activiteiten van de groepsleden worden gefilmd en geprojecteerd, zodat geluid en beeld samen theater vormen. ‘Hauts Cris (miniature)’ is de nieuwe voorstelling van de Franse kunstenaar Vincent Dupont. Hij neemt ons mee naar een woonkamer in miniatuurvorm. Geen onbelangrijk detail: Dupont is één van dé Franse theaterrevelaties van het moment. Dj Merdan Taplak verzoent wereldmuziek met elektronische dansmuziek. Door de internationale vakpers wordt hij bestempeld als één van de grote talenten in zijn genre.

Marleen Vanderpoorten, minister van Onderwijs ten tijde van de ondertekening van de Bolognaverklaring in 1999, noemt Bologna alvast een succes. Volgens haar heeft het proces in het hoger onderwijs een “hele nieuwe dynamiek” op gang gebracht. De hervormingen hebben “de horizonten verruimd voor studenten. Er is een soort natuurlijke internationale reflex ontstaan. Niet alleen voor studenten en afgestudeerden overigens, maar voor iedereen die deel uitmaakt van het hoger onderwijs.” Vanderpoorten wijst ook op de verbeteringen inzake kwaliteit: in het structuurdecreet staat bijvoorbeeld gestipuleerd dat een internationaal accreditatie-orgaan nagaat of opleidingen aan bepaalde normen voldoen. De kwaliteit van het hoger onderwijs in internationale context is ook een “blijvend aandachts- en werkpunt” op de ministriële bijeenkomsten. Eén van de grote voordelen is volgens Vanderpoorten de makkelijkere overgang van één opleiding naar een andere. “Bologna heeft het hoger onderwijs in Vlaanderen niet alleen internationaler, maar ook transparanter gemaakt.”

Verdient het Bolognaproces enkel lof? De voorbije jaren werden door heel wat nationale studentenvakbonden en -koepels acties georganiseerd tegen ondermeer de eenzijdige marktlogica die binnen dit proces vaak wordt gehanteerd. Meer en meer sluipt de Lissabonretoriek in de Bolognateksten en lijkt men af te glijden naar een onderwijsmarkt. Nochtans heeft (had?) het Bolognaproces een niet-instrumentele visie op onderwijs. Mede onder invloed van de Lissabondoelstellingen wordt onderwijs gezien als grondstof voor de kenniseconomie. Hierdoor komt de nadruk steeds meer op de onmiddellijke inzetbaarheid van studenten te liggen. Anderzijds worden studenten vaak als klanten beschouwd die voor een diploma betalen aan de onderwijsinstelling. De publieke verantwoordelijkheid en bredere maatschappelijke rol van het hoger onderwijs komen daardoor steeds meer in de verdrukking.

Maar ook het concurrentiedenken in het hoger onderwijs neemt toe. Hoger onderwijsinstellingen worden spelers op een internationale markt waarop ze zich moeten profileren. Dit bedreigt volgens sommigen de samenwerkingsgedachte van het Bolognaproces. Met het marktdenken groeit ook het managementsdenken, dat de nadruk legt op efficiëntie, output en rendement vanuit onderwijs- en financieel perspectief. Uiteraard is het fout om uitsluitend het Bolognaproces met de vinger te wijzen. De vermarkting van het onderwijs wordt vanuit verschillende hoeken gestimuleerd.

In de komende nummers van dwars nemen we de hervormingen onder de loep. Minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke geeft deze maand als eerste zijn visie op (bijna) tien jaar Bologna.

De bestemming van Doel op het gewestplan is een belangrijk twistpunt in deze zaak. Velen beweren dat de afzonderlijke sloopvergunningen vormelijk wel in orde zijn, maar dat een effectieve gewestplanwijziging van het dorp nodig is voor de afbraak ervan, aangezien het nog steeds geklasseerd staat als woongebied. Klopt dit?

MLSO Weinig mensen weten dat vijfennegentig procent van de Doelenaars hun woning vrijwillig hebben verkocht aan MLSO; er zijn nog maar acht eigendommen in privaat bezit. Sommige inwoners kregen na verkoop een contractueel zakelijk recht van tijdelijke bewoning. Eind augustus 2009 zullen die rechten verstrijken. Andere huizen kwamen leeg te staan en werden gekraakt. Daardoor takelden die woningen snel af en nam het onveiligheidsgevoel bij de resterende inwoners toe. Uiteindelijk zag de burgemeester van Beveren zich in 2004 genoodzaakt de afbraak te bevelen van 42 woningen. Om hernieuwd kraken te voorkomen werden de nutsvoorzieningen grondig ontkoppeld. Gevolg was wel dat de woningen bij gebrek aan verwarming en door de leegstand sneller vochtig werden en verkilden. Daarom moeten ze op hun beurt zo snel mogelijk verwijderd worden. Na sloop worden de gronden met teelaarde bedekt en als groene ruimte onderhouden. Dat is niet strijdig met Doels functie als woongebied en er is dus geen gewestplanwijziging nodig. Twee rechtbanken hebben dan ook de vorderingen om de afbraakwerken stop te zetten, afgewezen.

Maar hoe komt het dan dat de pers voornamelijk het standpunt naar voren brengt dat de hele situatie illegaal is?

MLSO De pers brengt meestal slechts beelden van afbraak met bulldozers; dat schokt. Oorspronkelijk was het de bedoeling om zoveel mogelijk sloopafval te recupereren en als het ware steen per steen af te breken. Acties van tegenstanders hebben dit verhinderd, zodat MLSO verplicht werd om onder politiebescherming bulldozers te gebruiken. Maar zo’n informatie wordt vaak achtergehouden. De meeste mensen hebben enkel foto’s en videobeelden van de afbraak op hun netvlies staan. Dat wekt het gevoel van minachting door de overheid op, hoewel die zich volledig gehouden heeft aan gerechtelijke uitspraken.

Hoe gaan jullie om met de reacties van de actievoerders?

MLSO De rechten van de actievoerders zijn tot op heden altijd gerespecteerd in zoverre deze ook wettig waren. Het actiecomité heeft tot nu toe tientallen procedures gevoerd. Sommige hadden succes, andere niet. Wanneer de acties de veiligheid in gevaar brengen of de uitvoering van de werken onmogelijk maken, wordt er een beroep gedaan op de politie. Een open communicatie over de besluitvorming staat hierbij steeds centraal.

Vaak laat men enkel deze actievoerders aan het woord. Welke aandachtspunten in de Doelzaak komen volgens jullie te weinig aan bod en zouden jullie graag benadrukt willen zien?

MLSO Men verliest te vaak uit het oog dat de overheid alle moeite doet om verschillende doelstellingen te verwezenlijken én met elkaar te verzoenen. Zo heeft zij beslist dat de haven op de linkeroever uitgebreid moet worden, rekening houdend met het enorme BNP dat de Antwerpse haven ons oplevert en haar belang voor onze economie en tewerkstelling. Tegelijk heeft de overheid ook aandacht voor het behoud van de natuur en betrekt ze natuurverenigingen in het overleg. Doelstellingen, middelen en consequenties worden steeds zorgvuldig tegenover elkaar afgewogen. Het spanningsveld in de Doelzaak bestaat erin dat het particulier belang van de eigenaars en inwoners van een dorp tegenover het economisch en financieel welzijn van een ganse metropool staat. Als men dit contrast wat meer zou benadrukken, zou de afweging snel gemaakt zijn.

Toch wordt de beslissing van de overheid sterk betwist en is er chaos en verontwaardiging. Is dit volgens jullie te wijten aan gebreken in de jarenlange organisatie van het Doelproject?

MLSO De reglementering is ontzettend ingewikkeld geworden. Het is bijna onmogelijk om niet ergens een regeltje over het hoofd te zien. De overheid doet echter enorme moeite om de regels te respecteren en herstelt haar fouten zo snel mogelijk. Afwegingen maken tussen openbaar en particulier belang is niet gemakkelijk. Eens gemaakt zou men ze moeten respecteren. Dat is natuurlijk moeilijk wanneer men zelf persoonlijk betrokken is en het wordt daarom niet altijd aanvaard. Het zijn die protestacties die de chaos creëren. De verontwaardiging is tot op zekere hoogte te begrijpen, maar men mag niet vergeten dat aan eenieder een genereus aanbod werd gedaan tot verkoop en hervestiging. Men heeft het recht dat te weigeren. Men heeft het recht hier legaal actie tegen te voeren. Maar wat er gebeurt bij de acties kan moeilijk nog legaal worden genoemd. Een open dialoog is pas mogelijk als het spel eerlijk wordt gespeeld en niet alleen de overheid maar ook de burger zich aan de wet houdt.

Een wit spandoek met daarop de woorden “Nooit een dok door Doel, Doel zal blijven” heet ons verbitterd welkom. Het is de kern van een boodschap die het hele dorp lijkt te bezielen. En dat Doel wel degelijk een ziel heeft, blijkt uit de gedreven getuigenissen van haar inwoners. “Vlaanderen zou zijn erfgoed beter moeten beschermen”, meent Pol Putseijs, een jonge vader die sinds drie jaar net buiten het dorp woont. “Het eerste huis dat ze kwamen slopen, dat beeld vergeet ik nooit.”

Al aan de rand van het dorp wordt duidelijk hoe erg Doel er aan toe is. Gapende openingen aan weerszijden van de straat tonen de plekken die ooit ‘thuis’ werden genoemd, maar nu niet meer zijn dan door onkruid overwoekerde kavels. Littekens van slingerende sloopkogels en razend bulldozergeweld. Nu is het er stil, maar langzaam aftakelende huizen schreeuwen nog steeds om aandacht. Een hulpkreet die kracht wordt bijgezet door harten die we kriskras tegenkomen op afbladderende deuren en raamkozijnen. “Die heb ik erop geschilderd”, fluistert Sabine ons toe. “Ze symboliseren de liefde voor de woning. Ik schilder ze op elk verlaten pand.” Met plezier poseert ze met haar vriend en kattenkroost voor haar pittoreske huis. “Ons zullen ze moeten buiten dragen!” In hun stem klinkt een vastberadenheid door die bestand is tegen elke sloophamer. En ze zijn niet alleen. Een zeldzame solidariteit ligt als een pleister over de wonden van Doel. Hoe langer we in dit bijzondere polderdorp zijn, hoe meer we beseffen dat Doel niet van plan is om met de witte vlag te zwaaien.

De hoofdstraat brengt ons naar het kloppende hart van Doel, de dorpskern. Men kan beweren dat Doel stervende is, maar dood is het allerminst. Op een terrasje in de zon heerst een uitgelaten sfeer onder de dorpsbewoners. Op de vraag waarom Doel moet blijven, krijgen we het ludieke antwoord: “Doel is vakantiegevoel!” Wandelend langs het water van de Schelde beseffen we wat ze bedoelen.

En waar we ook gaan, het typische idealisme is niet ver zoek. Stefaan Willaert van café De Doolen (de eerste naam van Doel) kwam speciaal in het dorp wonen uit protest. “Ons land heeft nood aan kleine gemeenschappen zoals Doel, waar dorpelingen nog echt bij elkaar terecht kunnen.” De sfeer van zo’n kleine gemeenschap snuiven we ten volle op aan het dorpsplein. Luid joelende jongetjes vermaken zich in de speeltuin, terwijl twee meisjes zorgvuldig een boeketje samenstellen op hun hurken in het gras. Een kranig ouderpaar fietst ons vrolijk zwaaiend voorbij. Dit is Doel zoals het werkelijk is: een dorp dat leeft en wil blijven leven.

Een eindje verder maken we kennis met Jeroen en Martine in hun kunstatelier. Jeroen geeft ons een kritische kijk op de politieke en juridische kant van de zaak. Van een beslist beleid zoals minister-president Kris Peeters het voorstelt, is er volgens hem geen sprake: “De bestemming van Doel is nog steeds woongebied. Men is dus verkeerd bezig en zou beter op z’n stappen terugkeren. Dat hoeft geen teken van zwakte te zijn, soms is dat simpelweg nodig voor een goed beleid.” De tentakels van de overheid hadden Jeroen en Martine even stevig in hun greep. Zij waren één van de beklaagden die begin september voor de rechtbank moesten verschijnen wegens diefstal van water, maar werden vrijgesproken dankzij voldoende tegenbewijs. Maar het hoofd laten hangen wil het koppel niet doen. “Wij proberen Doel te helpen waar het kan. Niet alleen omdat het een mooi dorp is, maar vooral omdat we in een democratische rechtsstaat leven.” Jeroen werpt een gemoedelijke blik op zijn atelier. “Noem het maar artivisme”, glimlacht hij.

In 2005 organiseerde de UA, samen met het Stedelijk Overleg Drugs Antwerpen (SODA), het Centrum Geestelijke Gezondheidszorg Vagga en de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen (VAD), een studentenbevraging in de Associatie Universiteit & Hogescholen Antwerpen (AUHA). De frequentie, plaats en motieven van middelengebruik werden uitvoerig onderzocht, om op basis van de resultaten richtlijnen te vinden voor preventie. Guido Van Hal is medisch socioloog aan de UA en voorzitter van het Universitair Wetenschappelijk Instituut voor Drugproblemen (UWiD). Hij stond aan de wieg van de campagne.

Guido Van Hal Uit ons onderzoek van 2005 – het eerste grootschalige onderzoek naar middelengebruik bij Belgische studenten – bleek dat 10 procent van de mannelijke en 2 procent van de vrouwelijke studentenpopulatie een verhoogd risico op alcoholverslaving vertoont, wat concreet betekent dat ze kwalijke gevolgen ondervinden van hun drankgebruik en/of meer dan eenentwintig – of voor vrouwen veertien – glazen per week consumeren. Je kan er moeilijk van uitgaan dat deze hoge score een artefact is, want de test die we gebruiken is een gestandaardiseerde en gevalideerde test, namelijk de AUDIT.

U wil die kwetsbare groep begeleiden, onder andere via de website www.eentjeteveel.be. Is zo’n korte elektronische interventie wel effectief?

Van Hal Zo’n korte interventies werken blijkbaar. Na twee weken had de site toch al tweeduizend bezoekers. Binnenkort moeten we de resultaten voorleggen aan de Vlaamse overheid en bij goedkeuring is het de bedoeling het project in alle Vlaamse universiteiten te gebruiken. Verder willen we tegen 2009 een alcohol- en drugbeleid introduceren binnen de Antwerpse Associatie.

Regels kunnen ook averechts werken. Op uw voorstel om het aantal gesponsorde biervaten voor studentenclubs streng te limiteren, kwam heel wat reactie.

Van Hal Men neemt vaak aan dat studenten wel verantwoordelijk zijn, maar sommigen kunnen niet goed om met hun vrijheid. Daarom moeten we zorgen dat die groep niet zomaar in contact komt met gratis vaten en happy hours. Daarmee wil ik niet in aanvaring komen met de gebruikelijke cultuur – gratis vaten zijn nu eenmaal ingeburgerd – maar het zou geen goed signaal zijn van de universiteit om zomaar alles toe te laten. Het is ook niet omdat 10 procent van de mannelijke studenten een verhoogd risico vertoont, dat we alcohol voor iedereen drastisch moeten inperken.

Het is maar de vraag in hoeverre zo’n maatregel impact zal hebben. Willen studenten drinken, dan doen ze dat toch – alleen moet dat dan tegen een hogere prijs.

Van Hal Er is wel degelijk een verband tussen de kostprijs en het gebruik. Daarenboven heeft die limitering een symboolfunctie: de Associatie moet het signaal geven dat de campussen geen plaatsen zijn voor middelengebruik. Het alcohol- en drugbeleid dat we aan het ontwikkelen zijn, zou onder andere moeten voorkomen dat op de campussen douchesponzen worden uitgedeeld met reclame voor whisky. Bij de drugwetgeving is er heel wat te doen rond het luikje cannabis, dat naar mensen wordt gecommuniceerd alsof het een legaal product geworden is. Het is een ramp dat de overheid die verkeerde indruk wekt. Hetzelfde geldt hier: het is belangrijk een signaal te geven dat alcohol en drugs risico’s inhouden.

De beroepsfederatie van Belgische brouwers werkt toch aan een ethische code die de beperking van gratis vaten vrijwaart?

Van Hal Natuurlijk is dat goed, maar niet voldoende. Sinds kort staat op bierflesjes een icoon dat duidt op het gevaar bij zwangerschap. Tegen de wetenschappelijke evidentie dat drinken nadelig is voor de foetus kunnen biermerken nu eenmaal niet meer op. Maar je moet dat icoontje wel met een vergrootglas zoeken. Het is moeilijk het verbruik te gaan fnuiken als je je inkomen haalt uit de verkoop van alcohol. Zo is er ook een fonds dat werkt rond tabakspreventie en dat wordt gesponsord door tabaksproducenten. Preventie kan je best aan onafhankelijke instanties overlaten – en die hebben het geld niet om hierover een groot onderzoek te voeren.

Binnenkort zijn er weer studentendopen. In Antwerpen bestaat er geen bindend reglement voor alcoholgebruik. Enkele studentenclubs namen wel zelf het initiatief om algemene regels op te stellen. Zo mogen er geen chemische producten worden gebruikt en moet minstens één iemand een EHBO-cursus hebben gevolgd.

Van Hal Als de studentenleiders zelf stomdronken zijn, kan je moeilijk verwachten dat er geen problemen komen. Ook de reglementering voor alcoholgebruik bij dopen kan kaderen binnen het algemeen drugbeleid aan onze Associatie. In Gent is er bijvoorbeeld al wel een bindend reglement.

Zulke regels wil u invoeren eenmaal de instellingen de intentieverklaring hebben ondertekend. Welke maatregelen wil u nog opnemen in het alcohol- en drugbeleid?

Van Hal Er moet meer aandacht komen voor de thematiek in het studiecurriculum. Ik ben zelf titularis van een kortdurend opleidingsonderdeel 'Verslaving', waarin ik de risico’s maar ook de positieve kanten van producten belicht en aangeef wat de preventieve en curatieve mogelijkheden zijn om verslaving te verhelpen. We proberen die cursus ook in te voeren in andere richtingen, omdat iedereen daar baat bij heeft en omdat het vak niet puur medisch is en dus ook toegankelijk voor niet-geneeskundestudenten.

Op www.eentjeteveel.be kunnen studenten een vragenlijst invullen die peilt naar hun alcoholperceptie. Wat wil u met de resultaten bereiken?

Van Hal Die vragenlijst kadert binnen een Europees onderzoek dat wil nagaan wat perceptie doet met alcoholgebruik. Het is namelijk bewezen dat mensen het drankgedrag van hun omgeving overschatten en daardoor zelf meer drinken. Hoe groter de sociale afstand, hoe groter de mispercepties. Studenten zijn ervan overtuigd dat hun vrienden meer drinken dan zijzelf, en dat de doorsneestudent nog meer drinkt dan hun vrienden. Als we de perceptie op een juist niveau brengen, dan kunnen we ook het eigen drinkgedrag naar omlaag halen. Op de site zullen we dus de nodige feedback geven en een zo correct mogelijk beeld proberen te schetsen van het effectieve drankgedrag van studenten.

Van het feesten naar het studeren: uw onderzoek toont aan dat 5,7 procent van de AUHA-studenten ooit stimulerende medicatie heeft gebruikt. Vierhonderd studenten zouden in de examenperiode dagelijks stimulerende middelen nemen.

Van Hal Ik kan me wel inbeelden dat in bepaalde situaties die middelen medisch verantwoord zijn. Maar in de meeste gevallen is het probleem te verhelpen door beweging, gezonde voeding en rust. Wat ik echter vrees is dat studenten die middelen nu op een grotendeels sluikse manier verkrijgen, via valse doktersbriefjes of artsen die het spel meespelen, via vrienden of op de zwarte markt. Rilatine wordt sowieso al veel voorgeschreven en wordt ten onrechte als studeerpil beschouwd. Zowel stimulerende als kalmerende middelen wreken zich naderhand: je kan terugvallen in depressies, uitgeput en verslaafd raken – zeker aan kalmerende middelen en al na korte tijd, zij het psychisch. Studenten die zo’n pilletjes geregeld nemen hebben vaak het idee dat ze zonder niet meer normaal kunnen functioneren.

Breindoping is ook wetenschappers niet vreemd: het wetenschappelijk tijdschrift Nature ondervroeg 1 400 academici in zestig landen. Een vijfde van hen zei regelmatig Rilatine te gebruiken. Vindt u het ethisch verantwoord om mentale vermogens kunstmatig te verhogen?

Van Hal Iedereen heeft het recht om met zijn lichaam en geest te doen wat hij wil, zolang hij niemand schaadt. Wat je als preventie-expert wel kan doen is waarschuwen voor de gevaren, maar tegelijkertijd mag je niet ontkennen dat het mogelijk is om baat te hebben bij die middelen en dat je zelfs cocaïne kan nemen op een vrij gecontroleerde manier. Als mensen enkel de negatieve boodschap horen, dan geloven ze op den duur onze verhaaltjes niet meer en dan gaat elke boodschap, ook als die terecht is, de mist in.

Het is vandaag 1 augustus, mijn eerste dag op Facebook. Ik vul in: mijn naam, geboortedatum, geslacht. Toegang tot deze data heeft op dit moment enkel Facebook. Maar dit is nog maar het begin, dit is dag één.

Ik laat heel wat vakjes wit: ben ik geïnteresseerd in mannen of vrouwen? Wat is mijn politieke overtuiging? Ben ik gelovig? Heb ik een relatie? “Bij het aanmelden worden gebruikers uitgenodigd om een groot aantal persoonlijke en intieme gegevens vrij te geven. Hoewel dit vaak niet verplicht is, behoort het tot de spelregels en is de verleiding groot om het profiel zo volledig mogelijk in te vullen”, vertelt Peter Mechant, medewerker van de studiegroep rond Media en ICT die verbonden is aan de Universiteit Gent. In het algemeen geldt: hoe jonger de gebruikers, des te onbehoedzamer wordt er omgegaan met persoonlijke informatie. “Volwassenen zien het web als een supplement op hun offline activiteiten, terwijl jongeren het verschil tussen online en offline in sterke mate negeren”, stelt Peter Mechant.

Oppervlakkig bekeken is Facebook een mengsel van dingen die al langer bestaan: de profielpagina ziet eruit als een curriculum vitae, of als een vriendjesboek voor volwassenen. Facebook heeft een e-mailprogramma en een elektronisch adresboek. Door een functie ‘evenementen’ kunnen feestjes worden aangekondigd en uitgenodigde vrienden bevestigen hun komst per muisklik. Iedereen kan zo zijn eigen netwerk opbouwen en afbeelden, maar pas als vrienden en kennissen deelnemen, heeft Facebook zin. Ik zoek een vijftal personen op waarvan ik zeker ben dat zij ook een account hebben. Een paar uur later hebben enkelen mijn aanvraag tot Facebookvriendschap bevestigd. Nu gaat de bal aan het rollen: vrienden van mijn Facebookcontacten voegen mij aan hun vriendenlijst toe. Op het einde van mijn eerste dag heb ik zestien vrienden.

Het Facebook-prikbord: zegen of vloek?

6 augustus. Facebook heeft een nieuwe fan. Wie graag personen googlet, vindt Facebook het nec plus ultra. Urenlang klik ik mij van profiel tot profiel, bekijk foto’s en lees berichten op andermans prikborden. Iedere Facebookgebruiker heeft een zogenaamd prikbord, waarop zijn vrienden berichten kunnen achterlaten en lezen. Een bericht bevat de profielfoto van de auteur en het tekstbericht zelf, en bepaalt wat andere gebruikers over ons denken. Wetenschappers van de West Virginia University stelden vast dat wij (zij het onbewust) conclusies trekken over de eigenaar van een prikbord op basis van de foto’s die bij de berichten horen. Hoe aantrekkelijker je vrienden op de foto’s lijken, des te hoger wordt jouw eigen attractiviteit ingeschat – en andersom: “Men heeft er geen voordeel bij om er beter uit te zien dan zijn vrienden”, concluderen de Amerikaanse onderzoekers.

Het prikbord onderscheidt Facebook van andere internetgebaseerde communicatie zoals e-mail, chatrooms en discussiegroepen: een Facebookgebruiker bepaalt niet langer enkel zelf het beeld dat zijn omgeving van hem heeft, nee, het is zijn omgeving die zijn imago stuurt. Gênante of ergerlijke prikbordberichten worden immers zelden door de eigenaar verwijderd; het gevoel de ongeschreven wetten van de Facebookcommunity te breken, houdt ons tegen. Elke tweede gebruiker van Facebook geeft dan ook toe dat er foto’s of berichten aan zijn account gelinkt zijn waarvan hij niet wil dat zij met hem geassocieerd worden.

Red onze planeet, maak vrienden, maar vooral: vertel over jezelf!

10 augustus. Een vriend nodigt mij uit om deel te nemen aan een virtueel kussengevecht. Pillow fight is één van de duizenden applicaties die niet door Facebook zelf zijn ontworpen, maar door haar gebruikers. Voor het gebruik van deze extra programmaatjes moet een gebruiker de applicatie aan zijn account toevoegen. Een database bevat alle applicaties die wij nodig hebben om onze tijd te verdoen, gaande van quizzen (ontmantel je seksuele persoonlijkheid) tot spelletjes (pokeren met je vrienden). Maar amusement is niet alles: sommige programmateurs doen iets voor de armen van deze wereld en het milieu. Hun projecten dragen namen zoals ‘Earthkeepers’ of ‘Donate Rice’. Timberland belooft bijvoorbeeld om in Noord-China het planten van bomen te sponsoren. Facebookgebruikers kunnen het project steunen door virtuele zaadjes naar hun contacten te sturen. Als vijf vrienden de virtuele zaadjes accepteren, dus de applicatie ‘Earthkeepers’ aan hun account toegevoegen, kan de afzender zien welk soort boom er geplant wordt van zijn zaadjes.

Opdat een applicatie aan mijn account wordt toegevoegd, ben ik verplicht om de ontwikkelaars toegang te geven tot mijn profielinformatie. Leo Neels, professor mediarecht aan onze universiteit, weet waarom: “Alle bedrijven die consumentenprodukten aanbieden, zijn geïnteresseerd in persoonlijke informatie van verbruikers.” De ontwikkelaars van Facebookapplicaties doen eigenlijk hetzelfde als winkelketens met getrouwheids- en voordeelkaarten: als wij onze persoonlijke voorkeuren prijsgeven, worden wij beloond met een voordeelbon – of een kussengevecht, zoals in mijn geval.

In tegenstelling tot een klantenkaart van een winkelketen weten wij – en Facebook – echter niet wie in onze profielen kan snuffelen, want “Facebook stelt geen onderzoek naar platformontwikkelaars in en keurt platformontwikkelaars vooraf niet goed.” In hetzelfde document over zijn privacybeleid onttrekt Facebook zich aan alle verantwoordelijkheid over hoe ontwikkelaars met onze persoonlijke data omgaan: “Facebook kan niet controleren hoe dergelijke platformontwikkelaars de persoonlijke informatie die ze met de platformtoepassingen verzamelen, zullen gebruiken.”

Onze persoonlijke gegevens worden ook door Facebook zelf verhandeld: “Facebook kan informatie uit je profiel gebruiken zonder jouw identiteit bekend te maken aan derden. We doen dat bijvoorbeeld om te kunnen zien hoeveel mensen in een bepaald netwerk van een bepaalde muziekgroep of film houden, om advertenties en promoties op maat te maken”, en verder: “We denken dat dit in je voordeel werkt. Je kunt meer te weten komen over de wereld om je heen.” Een goed geïnformeerde consument is een goede consument, zeg maar. Aan potentiële adverteerders wordt beloofd: “geavanceerd doelgericht adverteren - gericht op leeftijd, geslacht, woonplaats, interesses en meer.” Deze strategie kent slechts één grote winnaar: Facebook. Vorig jaar heeft Microsoft voor een kleine 1,6 procent aandelen aan Facebook de volle 240 miljoen dollar betaald. Op dat moment was Facebook dus 15 miljard dollar waard. Ter vergelijking: de waarde van de bank Fortis werd in juli dit jaar op 23 miljard dollar geschat.

Facebook maakt het mogelijk om vriendschappen te onderhouden via het internet (ondertussen al web 2.0), ons te vermaken en onze planeet te redden. In ruil daarvoor geven wij ons bloot, zodat ons reclame bereikt die aansluit bij onze leeftijd, opleidingsachtergrond en burgelijke staat. Willen wij dit wel? “In de regel springen we allemaal onzorgvuldig om met persoonlijke informatie, zij het vaak onbewust. Met het delen van persoonlijke informatie is in principe niets mis, zolang men er zich van bewust is dat te doen en zolang men dat wenst te doen”, vindt Leo Neels.

Wat wij over onszelf vertellen, is echter niet enkel interessant voor bedrijven die producten aan ons willen verkopen, want “ook potentiële werkgevers zijn benieuwd naar de details van wie bij hen komt solliciteren”, waarschuwt Peter Mechant. “Social network sites bevatten een immense hoeveelheid aan persoonlijke informatie, die in principe nooit gewist wordt. De zelfonthulling op een profielpagina kan jaren later een probleem vormen, bijvoorbeeld op het moment dat de gebruiker begint te solliciteren. Uit verschillende empirische studies blijkt echter dat gebruikers van sociale netwerksites hier zelden aan denken.”

Weinig Facebookvrienden = niet aantrekkelijk

17 augustus. Terwijl een student gemiddeld 246 Facebookvrienden heeft, heb ik er op dit moment slechts een klein dertigtal. Volgens onderzoekers van de Michigan State University moet ik mij zorgen maken: niet enkel de prikbordberichten bepalen namelijk wat men van mij vindt, maar ook mijn aantal Facebookcontacten. Een honderdvijftigtal proefpersonen beoordeelde in opdracht van de wetenschappers de aantrekkelijkheid van anderen op basis van hun Facebookprofiel. Resultaat: gebruikers met veel vrienden (meer dan 300) lijken aantrekkelijker dan iemand met een honderdtal vrienden. “Wie populair is op Facebook (en dus veel vrienden heeft), wordt gemakkelijker geassocieerd met iemand die in het offline leven over meer sociale competenties beschikt, en fysiek aantrekkelijker zal zijn dan anderen”, schrijven de communicatiewetenschappers. Nóg meer vrienden (tussen 500 en 900) doen de attractiviteit echter weer dalen tot het niveau van de gebruikers met 100 vrienden.

De kleine letters

22 augustus. Het is zomervakantie. “X heeft nieuwe foto's toegevoegd” is deze maand een betrouwbare melding dat X pas terug is van een reis en zijn indrukken wil delen. Facebook maakt het mogelijk: een paar keer klikken en al je vrienden kunnen je foto’s zien. Sinds gisteren ben ik zelf terug van op vakantie. Zou ik mijn foto’s ook online zetten? De gebruiksvoorwaarden van Facebook hakken de knoop door: door het uploaden van foto’s geef ik automatisch en onherroepelijk toestemming aan Facebook om mijn foto’s te gebruiken, te kopiëren en te verdelen “voor elk doel, commercieel, reclame-gerelateerd of anderszins”. De gebruiker blijft echter eigenaar van het geüploade, want, zo Leo Neels, “naar Belgisch recht is overdracht van auteursrechten enkel geldig met schriftelijk bewijs”.

29 augustus. Mijn Facebookaccount is nu vier weken oud. Via Facebook ben ik terug in contact gekomen met een oude vriendin die in het buitenland woont, en kan ik foto’s zien van haar studententijd in Tel Aviv, en van haar reis naar Iran. Facebook toont de foto’s, en daarom zal ik waarschijnlijk ook wel lid blijven.

Alternatieven

Netlog // de Belgische MySpace

Netlog wordt ook wel eens de Belgische MySpace genoemd. Het werd ontworpen door twee Aalstenaars en heeft nog steeds zijn hoofdzetel in Gent. Met zijn meer dan 35 miljoen leden verspreid over 19 landen weet Netlog succes te boeken tot buiten de grenzen van België: Netlog is marktleider in België, Italië, Oostenrijk, Zwitserland, Roemenië en Turkije. In België is het volgens CIM Metriweb zelfs de meest bekeken website (13,5 miljoen bezoekers per dag). Op zijn profiel kan de Netlog-gebruiker onder andere blogs posten, foto’s en video’s delen, muziekspeellijsten publiceren, tot groepen toetreden en events organiseren. Netlog maakt gebruik van localisatietechnologie (geotargeting) waardoor de informatie die de gebruiker krijgt gepersonaliseerd is volgens zijn profiel.

LinkedIn // zakelijk netwerken

LinkedIn werd in 2003 opgericht is en telt meer dan 25 miljoen gebruikers. De gebruikers zijn over het algemeen professionals die op deze manier online een weergave hebben van hun zakelijk netwerk. Het profiel van een gebruiker is een soort online cv waar zijn diploma’s en professionele verdiensten op te vinden zijn. Het hoofddoel van LinkedIn is dan ook een plaats te bieden waar mensen online kunnen netwerken. Door de online weergave van de netwerken is het voor gebruikers gemakkelijk om uit te zoeken via wie ze in contact kunnen komen met de persoon die ze nodig hebben. Hierdoor vormt het netwerk een uitgelezen manier voor werkgevers om geschikte werknemers te vinden en omgekeerd.

Ning // maak je eigen sociale netwerksite

Ning werd opgericht in 2004 en is vandaag de drijvende kracht achter zo’n 275 000 sociale netwerksites die worden gehost op haar servers. Gebruikers kunnen met behulp van Ning hun eigen sociale netwerksites aanmaken zonder dat zij over veel technische bagage hoeven te beschikken. Ning biedt hiervoor verschillende tools aan die de gebruiker dan naar zijn eigen voorkeuren kan toepassen. Het doel is iedereen de mogelijkheid geven een netwerksite te creëren over zijn eigen interessegebied en zo online communities te vormen. Het aanmaken van een netwerksite is gratis, maar dan moet je wel vrede nemen met reclame op je website. Wil je zelf controle hebben over de reclame op je netwerksite, dan betaal je maandelijks lidgeld.

Zo is het bijvoorbeeld verbazend dat Van Istendael en de zijnen, in navolging van de al even rechtlijnige Etienne Vermeersch, niet lijken te zien dat een symbool altijd contextgebonden is en bijgevolg drager kan zijn van verschillende uiteenlopende betekenissen. Natuurlijk kan een hoofddoek onderdrukkend zijn, en natuurlijk moet onderdrukking bestreden worden. Alleen heeft niet elke vrouw dezelfde motieven om er één te dragen en kan het voor haar dus net zo goed een teken van vrijheid zijn.

Voorts hoor je nooit over hoe mannen (of mensen in het algemeen) onderdrukt kunnen worden door totalitaire regimes: niet mogen zeggen wat je wilt, niet mogen studeren wat je wilt, moeten demonstreren omdat je anders wel eens verdacht zou kunnen lijken, een baard moeten dragen, niet mogen trouwen met wie je wilt enzovoort. En zijn die onderdrukte moslims waarover onze Vlaamse intellectuelen zo graag hun zegje doen dan plots bevrijd als we de vrouwen van hun hoofddoek verlossen?

Daarenboven wordt er telkens opnieuw een bevolkingsgroep in het vizier genomen die al dagelijks te maken heeft met sociale achterstelling en verdrukking. Die fixatie op de hoofddoek is in dat licht allesbehalve constructief. De pruiken van Joodse vrouwen - en dit zonder een nieuwe tirade van Benno Barnard te willen uitlokken, godbetert - of pakweg de hoge hakken van Westerse dames vormen blijkbaar nooit een probleem. Want in eigen boezem kijken doen deze heren bitter weinig. Blijkbaar vinden zij dat er in onze geseculariseerde maatschappij geen sprake meer is van onderdrukking. Alsof Westerse mensen zich niet gekooid weten door de prestaties en de eisen die de samenleving hen oplegt. Om aan ons tirannieke schoonheidsideaal te voldoen, kunnen vrouwen na huid, billen en borsten nu ook al hun vagina onder handen laten nemen door de plastische chirurg. Leve de vrijheid!

Nicaragua, een puntje op de kaart ergens in Centraal-Amerika, werd op 20 juli een land en een ervaring. Na een jaar intensieve voorbereiding met USOS vertrokken we met zes studenten en twee personeelsleden van de UA op inleefreis. Iedereen speculeerde over zijn gastgezin en vooral in welke omstandigheden – arm of rijk? – we elk zouden terechtkomen. De Nicaraguaanse universiteit die instond voor ons reisprogramma hield dat namelijk angstvallig geheim. Eenmaal aangekomen in het tropisch warme Managua werden we één voor één gedropt bij onze families. Sommigen verbleven in rijke residentiële wijken, anderen in een straat zonder asfalt. Dat is de inleefreis op z’n best: samenleven met de plaatselijke bevolking en heel verschillende ervaringen opdoen. In Managua zag ons programma er steeds hetzelfde uit. Elke dag hadden we op de universiteit een gesprek met experts over toepasselijke thema’s als armoede, delinquentie en voeding. Daarna gingen we de stad in, op bezoek bij een sociaal project zoals een opvangtehuis voor straatkinderen of een voorlichtingsproject over evenwichtige voeding voor jonge moeders.

Het echte inleven begon tijdens de tweede week: in San Juan del Oriente ten zuiden van Managua verbleven we bij andere en armere gezinnen, met een koude douche in open lucht, een aarden put als toilet en een houten vuurtje dat gepromoveerd was tot keuken. De comfortshock was groot maar de mensen gaven wat ze hadden. Hechte banden werden gesmeed. De bevolking – waarvan de meerderheid artisanaal pottenbakker – leerde ons haar vakmanschap aan, we aten wat die zelfgemaakte potten schaften (rijst, bonen, yucca ...) en genoten ondertussen van de natuur. Het afscheid viel velen zwaar, maar we gingen onverbiddelijk op de kiekenbus terug naar base camp Managua, waar we werden klaargestoomd voor onze volgende veldtrip.

Dit keer trokken we diep het binnenland in. Temidden van een idyllisch glooiende omgeving werden we even boer, vaak mijlenver van elkaar, zonder communicatie. Het harde leven op het platteland was weer helemaal anders dan het leven in San Juan del Oriente of Managua. Terug in de hoofdstad, de laatste week, concludeerden we al dat we tijdens deze reis meer hadden gezien en meegemaakt dan we ooit op eigen houtje hadden kunnen verwezenlijken. Natuurlijk liep niet altijd alles op wieltjes. Er waren ook heel wat kritische momenten, culturele haren in de boter of gewoon slechte contacten met de gastgezinnen. Maar dat is ook een deel van de reis en uit deze moeilijke momenten konden we alleen maar leren… Uiteindelijk keer je terug met de ogen wijd open en de herinnering aan een fantastische levensreis.

Guy Van Camp Het oor bestaat uit drie delen: het uitwendige oor met de oorschelp en de gehoorgang, het middenoor met het trommelvlies en de gehoorbeentjes, en het binnenoor met het slakkenhuis. Binnenin het slakkenhuis heb je een membraan waarop haarcellen zitten. Dat gaat trillen onder invloed van geluid, waardoor de haartjes van de haarcellen worden afgebogen en een signaal wordt doorgegeven via zenuwuiteinden aan de gehoorzenuw en zo naar de hersenen.

Waarom zijn precies de haarcellen zo belangrijk?

Van Camp Een mens heeft bij zijn geboorte een volledige set haarcellen, ongeveer 15.000 stuks. Eén van de eigenschappen van deze haarcellen is dat het zogenaamde terminaal gedifferentieerde cellen zijn. Dat wil zeggen dat ze niet meer delen. Als een haarcel doodgaat, ben je hem kwijt voor de rest van je leven.

En dat is wat blootstelling aan lawaai doet?

Van Camp Dat klopt. Men weet dat lawaai de haarcellen kapot maakt en dat je daardoor minder goed gaat horen. Bovendien verlies je niet alleen je vermogen om geluid te detecteren, je merkt ook het verschil in frequentie minder gemakkelijk op. Het onderscheid tussen letters, wat vaak een verschil in frequentie is, hoor je niet meer. Zo ontstaan problemen met spraakverstaanbaarheid. Je hoort wel dat er geluid is, maar je verstaat het niet meer. Bijzonder vervelend.

Uw onderzoeksgroep is internationaal erg bekend. Bent u met een belangrijk project bezig?

Van Camp Met ons labo aan de Universiteit Antwerpen namen we de voorbije jaren deel aan een grootschalig onderzoek, samen met negen andere Europese landen. We verzamelden gegevens van meer dan 3.500 mensen tussen 55 en 65 jaar. Enerzijds een gehoortest, anderzijds informatie over de omgevingsfactoren waaraan deze mensen werden blootgesteld via een vragenlijst en genetisch materiaal via een bloedstaal. Momenteel is de analyse van de omgevingsfactoren helemaal rond.

Zijn er resultaten die opvallen?

Van Camp Toch wel. Natuurlijk is lawaai de duidelijkste omgevingsfactor. Dat is een open deur intrappen. Mensen die in een lawaaierige omgeving gewerkt hebben, horen minder goed. Maar er kwamen nog een aantal kleinere effecten, die voordien nog onduidelijk waren, uit ons onderzoek voort. Roken is slecht voor je gehoor. Het behouden van een aanvaardbare Body Mass Index (BMI) is gezond voor je oren. Mensen met een hoge BMI horen slechter dan mensen met een lagere index. E,en derde factor viel het meest op: alcohol blijkt een beschermende werking te hebben op je gehoor. Wie regelmatig alcohol drinkt, heeft wat minder kans om ouderdomsslechthorendheid te ontwikkelen.

Wie regelmatig alcohol drinkt, heeft wat minder kans om ouderdomsslechthorendheid te ontwikkelen. Gematigd alcoholgebruik welteverstaan.

We kunnen dus massaal de fles ontkurken?

Van Camp Was het maar waar. (lacht) Gematigd alcoholgebruik welteverstaan. Net zoals dat het geval is voor hart- en vaatziekten behoeden één à twee glaasjes per dag je deels voor gehoorproblemen op latere leeftijd.

Het beruchte rodewijneffect.

Van Camp Inderdaad. Rode wijn bevat veel antioxidanten. Deze moleculen beschermen je oren tegen de stress die lawaai met zich meebrengt. Daarbij komt dat we gemerkt hebben dat niet alleen rode wijn je gehoor beschermt, maar ook andere soorten van alcohol. De hypothese is dat alcohol een betere doorbloeding van het slakkenhuis geeft en dus een betere zuurstofvoorziening.

Spelen enkel omgevingsfactoren een rol?

Van Camp Nee. Er is een grote variatie op latere leeftijd die niet door omgevingsfactoren alleen te verklaren is. Hier komt de genetica om de hoek piepen. In het onderzoeksproject hebben we het genetische materiaal van de mensen met het beste en het slechtste gehoor uitgebreid onder de loep genomen. We vonden een heel significant verschil in een bepaald gen dat GRM-7 heet. Dit gen codeert voor de Glutamaat Receptor Metabotroop-7, een receptor die in de haarcellen en de zenuwcellen in het binnenoor zit. Het is erg opvallend dat een gen zo sterk uit een onderzoek komt. We zoeken nu verder en het zal zeker zo zijn dat er nog een heel groot aantal andere genen een rol spelen. Bepaalde genen maken ons vatbaarder voor gehoorschade, andere genen werken beschermend.

Wat kunnen we ondertussen doen?

Van Camp Jonge mensen kennen hun genetisch materiaal niet. Zij weten niet of ze genen bezitten die hen gevoelig maken voor gehoorverlies. Medicijnen bestaan voorlopig ook niet, al wordt hieraan gewerkt. De optimale therapie zou zijn om de haarcellen terug te doen delen zodat ze zich kunnen herstellen, maar de eerste vijf tot tien jaar zijn we hier echt niet aan toe. Je kan dus maar beter je oren verzorgen. Draag gehoorbescherming op je werk en zet het volume van je mp3-speler liever niet op zijn hardst. Mocht de schade die je hebt opgelopen onomkeerbaar zijn, kan je je behelpen met gehoorapparaten of – bij heel ernstige gehoorbeschadiging – met cochleaire implantaten. Helaas is de klankkwaliteit van deze toestelletjes niet te vergelijken met je originele gehoor. Preventie is dus een absolute must.

Hoort u zelf nog goed?

Van Camp (lacht) Elke avond een goed glas wijn en alles werkt nog prima!

Vanaf dit academiejaar drukt Universitas alle studentencursussen op 100% gerecycleerd papier, in het voetspoor van Acco. Vijftien miljoen vellen per jaar bevatten vanaf nu geen milieuvervuilende stoffen meer en redden massa’s bomen van de hakbijl. Bovendien wil de cursusdienst het recto verso drukken zoveel mogelijk promoten, wat een besparing kan betekenen van maar liefst twintig ton papier per jaar. Deze groene beslissing kwam er in het kader van het Fenixproject, een campagne van de Bond Beter Leefmilieu die duurzaam papiergebruik door studenten wil aanmoedigen. Projectmedewerker Annelies D’Hollander stond dwars te woord en vertelde ons over de concrete gevolgen voor de student: “Studenten zullen amper iets merken van de verandering. Men moet zich zeker niet verwachten aan korrelig, bruin papier dat krult na het eerste gebruik, integendeel. De kwaliteit van het gerecycleerd papier is evenwaardig aan dat van niet-gerecycleerd papier en het is slechts een klein tintje minder wit.”

De hamvraag is natuurlijk of zo’n gerecycleerde cursussen ook vriendelijk zijn voor de portemonnee. Frank De Smet, zaakvoerder van Universitas, en Tom Van Uffelen, die instaat voor het dagelijks beheer, geven ons gelukkig een bevestigend antwoord: “Wat betreft de prijs van een cursus zal er voor de student niets veranderen. Het is wel zo dat duurzaamheid z’n prijskaartje heeft en gerecycleerd papier voor ons duurder is in aankoop, maar dat wordt gecompenseerd door het recto verso drukken. Dat doet ons heel wat papier terugwinnen en stelt ons dus in staat de verkoopprijs op hetzelfde niveau te houden.”

Maar gaat de ijverig notitienemende student wel akkoord met al dat recto verso-gedruk? Universitas verduidelijkt: “Terwijl het gerecycleerd papier een definitieve omschakeling is, heeft men wat betreft het dubbelzijdig afdrukken nog steeds de keuze. Maar een docent die zijn cursus eenzijdig afgedrukt wil zien, moet het wel vragen.” De Studentenraad reageert tevreden op het niet-verplichte dubbelzijdig drukken: “Het recto verso afdrukken van cursussen mag zeker geen verplichting worden. Niet alle cursussen zijn hier immers geschikt voor. Bovendien verschillen notitiegewoontes van student tot student. Het heeft volgens ons weinig zin een cursus recto verso op gerecycleerd papier te drukken als een student er een blok glanspapier naast moet leggen om notities te nemen. We zijn dus voorstander van het bieden van keuze en zijn blij dat Universitas daaraan tegemoet komt.”

De UA zelf laat zich ook niet onbetuigd. In het kader van het Copernicus Charter voor duurzame ontwikkeling, zal er voor de interne administratie overgeschakeld worden naar volledig gerecycleerd papier, wat neerkomt op nog eens dertig miljoen milieuvriendelijke A4’tjes per jaar.

Fenix trekt zijn sensibilisering ook door naar 36 kopieerzaken in gans Vlaanderen. Zij bieden, net als Universitas, gerecycleerd papier standaard aan in hun machines voor dezelfde prijs als niet-gerecycleerd papier en promoten het gebruik ervan met stickers en affiches. Geen paniek dus voor de studenten die hun sollicitatiebrief of paper graag glanzend wit hadden afgedrukt: aan de kopieermachine heb je nog steeds de keuze. Hoe dan ook, de boodschap moge duidelijk zijn. Beste student, bezint eer ge print!