Tussen kiezen of verliezen

Steeds nemen of geven

Een weg naar waarheid, zoals werd

beschreven

Of juist de realisatie hoe tijd op je insnijdt

Bovenhemels benijdt

Een willekeurig lot voor ons geweven

Beginnend bij een ik

Door leven gedreven

Geboren in een vervreemdende blik

Eén zekerheid houdt stand

De warmte die ik voel in die tedere hand

Bid dat ik me er niet aan verbrand

Waarom organiseren jullie de rectordebatten?

“Ten eerste is het belangrijk dat de studenten een geïnformeerde stem kunnen uitbrengen tijdens de verkiezingen. Als student heb je misschien al wel wat zien voorbijkomen op de UAntwerpen Confessions-pagina en op het studentenportaal, maar in dit debat willen we de nuances leggen zodat je geïnformeerd kan stemmen. De debatten zijn namelijk een kans voor studenten om zelf vragen te stellen over zaken die hen aangaan, zoals AI, het studentenleven en duurzaamheid. Op die manier willen we ervoor zorgen dat studenten gehoord worden en hun meningen ertoe doen. Bij de verkiezingen acht jaar geleden merkten we al dat de debatten aanslaan bij studenten.”

Hoe verlopen de voorbereidingen?

“Omdat de bestuursrollen bij de Studentenraad jaarlijks roteren, was het bij ons zeker even zoeken hoe we eraan moesten beginnen. We hebben onder andere contact opgenomen met de voorzitter van 2016 om te vragen of hij advies voor ons had. Hij zei vooral dat we moeilijke vragen niet uit de weg moesten gaan en voor een externe moderator moesten kiezen, zodat het makkelijker is om moeilijke onderwerpen aan te snijden. Dat hebben we gedaan: de moderator wordt Remy Amkreutz, hoofdredacteur bij De Morgen. Voor de rest zijn we druk bezig met het samenstellen van een boeiend programma en het vastleggen van locaties. Het programma ziet er momenteel als volgt uit: we zullen starten met tien snijdende ja-neevragen, waarbij de kandidaten dilemma’s moeten beantwoorden. Daarna stellen de kandidaten zich voor en volgen vijf debatrondes over duurzaamheid en klimaat, studentenleven, welzijn, onderwijs en studentenvoorzieningen. Tussendoor is er nog een quiz en we sluiten af met een jokerronde waar elke kandidaat een eigen thema naar voren kan schuiven. De inhoud staat momenteel nog niet vast, daarvoor verzamelen we namelijk nog vragen van studenten via onze webpagina.”

Hebben jullie al contact gehad met de kandidaten?

“Absoluut. We hebben uitgebreide gesprekken gevoerd met beide kandidaat-rectoren over hun plannen. Tegelijkertijd hebben we uiteraard ook de belangen van studenten naar voren geschoven, zodat zij weten wat er leeft. We hebben afgesproken die gesprekken voort te zetten, zowel in aanloop naar als na de verkiezingen.”

Wie zal er volgens jullie winnen?

“Dat is de vraag van één miljoen! We zullen de moeilijkste vragen stellen en zien wie de beste antwoorden heeft.”

De rectordebatten vinden plaats op 27 februari (CST) en 29 februari (CDE + livestream). Inschrijven en vragen insturen kan via uantwerpen.be/rectordebat. 

Voor aanvang van het tweede voorprogramma hebben schrijfbroeder Casper en ik postgevat op het eerste balkon om de concertgangers gade te slaan. De menigte bestaat vooral uit nestors wiens wilde jaren reeds tot het verleden behoren. Diegenen die na de kantooruren nog langs thuis passeerden, hebben voor de gelegenheid hun leren jas en soldatenkistjes van zolder gehaald. Enkele hippe jongelingen met stijlvolle nektapijten en dito pornosnorren troepen ondertussen samen vlak voor het podium. Door de menigte marcheert een overjaarse punker die – in tegenstelling tot zijn generatiegenoten – de idealen van zijn jeugdjaren nog niet verloochend heeft. Een type dat in zijn vrije tijd fascisten in elkaar timmert en veiligheidsspelden door zijn wangen ramt. Dit bond allegaartje staat als één man achter de stijlvolste der herrieschoppers: De Brassers.

Wie De Brassers zegt, zegt Hamont-Achel, het Limburgse grensdorp waar ze in de jaren 1970 besloten om in de voetsporen te treden van punkgrootheden zoals The Damned en The Clash. Gebrek aan ervaring compenseerden de Hamontenaren met tonnen furiositeit. In het tijdsbestek had een mens ook voldoende om zich druk over te maken: een hardvochtige Britse regering, een republikeinse randdebiel met presidentiële ambities en een bloedige tweestrijd tussen kernmogendheden. Al een geluk dat de tijden veranderd zijn.

De Brassers maakten furore als Engels- en Nederlandstalige punkband, schopten keet in ondergrondse kelders van Amsterdam tot Berlijn en bouwden Hamont om tot een punkbastion. De goegemeente keek met argusogen toe hoe het eens zo vredige dorp uitgroeide tot het Sodom van de Oude Kempen. Ondanks hun lak aan conventies en commerce overstegen De Brassers de undergroundscene. Zo haalde culthit En toen was er niets meer vorige maand nog een verdienstelijke dertiende plaats in de Belpop 100 van Radio 1.

Toen De Brassers hun afscheid aankondigden – bassist Marc Haesendonckx heeft MS waardoor optreden steeds moeilijker wordt – ging dit niet onopgemerkt voorbij. Er volgde een reeks interviews waarbij de titels steeds een flauwe woordspeling met En toen was er niets meer bevatten. In een reportage voor de regionale zender TV Limburg staren de bandleden enigszins beduusd naar de camera terwijl er in de achtergrond een veranda te zien is. Met alle respect voor de liefhebbers van het overdekte buitenleven, maar niks rockt minder dan een glazen aanbouw. Zijn de stijlvolsten der herrieschoppers over hun hoogtepunt heen?

Schijn bedriegt, zet De Brassers op een podium en ze geven vuurwerk, zeker wanneer het optreden het einde van hun loopbaan inluidt. Frontman Marc Poukens verkent alle hoeken van de AB en schreeuwt behendig de longen uit zijn lijf, Marc Haesendonckx heerst gezeten op een barkruk over de vier bassnaren en gitarist Willy Dirkx lijkt een hemelgezant die de punkboodschap komt verkondingen. Het optreden is nog maar net begonnen of de eerste gast verschijnt al op de bühne in de gedaante van Sietse Willems. De frontman van Meltheads blies met radiohit Naïef de Nederlandstalige punk nieuw leven in. Poukens en Willems zingen broederlijk de coldwaveversie van het nummer. De Limburgers mogen op beide oren slapen: de eigentaalse punk is nog lang niet dood.

Na de passage van hun generatiegenoot gaan alle remmen los bij de aanwezige jongelingen. De al wat oudere boekhoudertypes houden zich eerder afzijdig en aanschouwen stoïcijns de geprojecteerde foto’s uit de beginjaren van de band. Ondertussen werken De Brassers in schoonheid toe naar hun andere culthit Kontrole. Wanneer de arctische synthintro door de AB waait, stormt de onvermijdelijke Stijn Meuris het podium op. Meuris, die in de middelbare school les kreeg van bassist Haesendonckx, is een fan van het eerste uur. Toen De Brassers in 1980 de finale van Humo’s Rock Rally haalden, ging hij samen met zijn klasgenoten naar de AB om zijn docent aan te moedigen. Meuris was zo onder de indruk van het optreden dat hij zijn eigen band Gruppenbild oprichtte, de voorganger van Noordkaap. Hoewel Meuris met zijn Satelliet Suzy zelf naar het hoogste firmament van de belpop steeg, bleef hij trouw aan zijn mentor. Nu hij zijn favoriete nummer Kontrole live mag brengen op het afscheidsconcert van zijn jeugdhelden, trekt hij het laken naar zich toe. Egocentrische heiligschennis? Welnee, zie het als de ultieme hommage. Net als de bandleden kijk ik goedkeurend toe hoe volksmenner Stijn de zaal in lichterlaaie zet en de gereserveerde ouderlingen overstag laat gaan. Wanneer Meuris zijn arm over de schouder van Haesendonckx legt, moeten zelfs de doorgewinterde punkers een traantje wegpinken. Zo eert men zijn leermeesters.

Wanneer De Brassers publiekslieveling En toen was er niets meer inzetten, scandeert de zaal de postapocalyptische tekst woord voor woord mee. Het nummer vloeit over in het hitsige Eruit. “Ik voel me kut fucking slecht”, schreeuwt Poukens met een kamerbrede glimlach. Ik vergeef hem deze tekstuele onoprechtheid: het is De Brassers gegund om met volle teugen van hun laatste optreden te genieten. Na een overtuigd applaus volgt een toegift met ATV-cover Nasty Little Lonely. Daarna verstillen de drammerige bassen, weerklinkt het slotapplaus en valt het doek. Een variatie op het refrein van En toen was er niets meer dringt zich op. De Brassers hebben gezegevierd én opgehouden te bestaan. En zo trap ik alsnog in de val van de foute woordspelingen. Dat komt ervan als je een nummer over eindigheid uitbrengt.

Sinds de dwarsrubriek kotgeheimen vorig jaar aan een tragisch einde is gekomen, heb ik niets meer om van te leven. Vrienden die in stabiele relaties beginnen te raken of juist van hun toxische relaties af beginnen te raken: ik ben heel blij voor ze, maar hoe zit het met mij? Ik krijg geen interessante verhalen meer binnen en zelf maak ik ook niet veel mee. Ik pleeg geen fraude, heb geen partner om overspel op uit te testen en heb zelfs niet eens een aulacrush om op af te stappen. Helemaal #weodend word ik er nog niet van, maar het begint wel een beetje saai te worden.

Ik moet het voorlopig dus doen met UAntwerpen Confessions, maar dat levert niet veel succes op. Misschien is het uit een of andere humor die ik nog niet begrijp, maar ik snap niet dat je een UAntwerpen Confession instuurt met een vraag die je gewoon kan opzoeken. Als je je naar Facebook kan begeven, neem ik aan dat je weet waar Googles zoekbalk te vinden valt. Gevorderden kunnen zelfs ChatGPT gebruiken, maar dan moet je wel weten waarvoor je AI kan gebruiken en waarvoor best niet.

Als het een bevestiging van slechte gewoontes is die je zoekt, dan hoef je dat in mijn ogen ook niet in te sturen als confession alsof de wereld het choquerend zal vinden. We zien er namelijk allemaal brak uit tijdens de examenperiode, behalve als je in de bib bij faculteit Rechten gaat studeren. Ik weet niet hoe ze het doen, maar ze hebben mijn respect. Voor de rest koken weinig studenten deftig in de blok, wassen we ons minder, zitten we meer op onze telefoon of negeren we juist iedereen die ons een bericht stuurt. Dat is allemaal normaal, ga je gang, maar doe niet alsof je vergelijkbaar bent met het schroot op de straat. Ik hou niet zo van dramatische verwoordingen en mensen die overdrijven voor geschreven entertainment.

Ik moet zelf ook even iets heftigs bekennen. Ik heb in het voorbije jaar weer menig UAC-post doorgelezen en voorgaande klachten hebben me niet weerhouden. Laat dit echter een oproep zijn aan mensen met spannendere levensgebeurtenissen om die ook te delen.

Kleine disclaimer voor als je je aangesproken voelt: er zitten geen vijandige bedoelingen achter deze tekst. Als je diep gekwetst bent, kan je er altijd een UAntwerpen Confession over insturen. Dan praten we het samen uit. Als je er erg veel frustraties aan overhoudt: kom naar de volgende redactievergadering van dwars, dan maken we van de volgende haatfabriek een collaboratie.

Motivaties

- Augustyns twijfelde lang bij de tweede vraag, maar motiveert als volgt: bij wiskunde leer je op een wijze abstract te redeneren die nuttig is in alle takken van de wetenschap. Ook in taal.

- Leirs kiest ondanks zijn biologieachtergrond voor taal. Hij zegt een grotere taalarmoede te ervaren dan wiskundearmoede bij binnenkomende studenten. Hij beseft dat wiskundigen het hier oneens mee zullen zijn, maar de teksten van studenten die hij soms te lezen krijgt, geven hier toch de doorslag.

- Leirs ziet wel heil in verplichte proeven, ook in verplichte remediëring. Een harde ja of nee gekoppeld aan deze testen vindt hij geen goed idee, omdat het Vlaamse middelbaar onderwijs te divers is en je zo te veel kwaliteit verliest.

- Augustyns heeft hetzelfde idee hier als Leirs en verwijst naar de eigen faculteit. Bij Farmaceutische Wetenschappen is er een verplichte ijkingstoets voor startende studenten. Wie niet slaagt, moet een remediëringstraject volgen en kan op begeleiding van het monitoraat rekenen. Dat heeft tot dusver niet tot dalende inschrijvingscijfers geleid.

- Augustyns kiest bij de negende vraag voor onderzoek, omdat het eigene aan de universiteit de nexus is tussen onderwijs en onderzoek. Die link met onderzoek heb je in andere onderwijssettingen namelijk niet.

- Ook Leirs kiest voor onderzoek, omdat onderzoek de basis is waarop ons onderwijs gebaseerd moet zijn. Zonder onderzoek is de universiteit geen universiteit meer.

Volgens het Onderwijs- en examenreglement van UAntwerpen heb je het recht om niet geëvalueerd te worden op in België erkende religieuze feestdagen. Concreet gaat het dan over joodse, islamitische en orthodoxe feestdagen. Als je katholiek, protestants of anglicaans bent dan zijn de religieuze feestdagen van jouw gemeenschap vrije dagen. De volledige lijst met data vind je op de website van UAntwerpen. Het gaat hier enkel om feestdagen. Je kan ook vragen om rekening te houden met momenten voor gebed of wekelijkse rustdagen, maar de universiteit kan dat weigeren.

aanvraagprocedure

Om gebruik te maken van die faciliteiten moet je allereerst bij de facultaire helpdesk een statuut aanvragen. Dat statuut geeft je recht om faciliteiten te gebruiken voor jouw specifieke levensbeschouwing. Dat moet je ieder semester opnieuw doen voor de deadline. Na de deadline kan je ook een aanvraag indienen, maar dan is de toekenning niet gegarandeerd. Het is mogelijk dat je bewijsstukken moet leveren voor je aanvraag, maar dat verschilt per faculteit.

Eens je een statuut hebt, kan je de ombudspersoon van je opleiding contacteren als er een examen valt op een van de betreffende feestdagen. Voor eventuele problemen in verband met lessen kan je terecht bij de studietrajectbegeleider. In beide gevallen gaan zij dan voor jou een oplossing proberen te zoeken. Meer informatie vind je hier.

oproep

Hopelijk hoor je het nu wat minder in Keulen donderen en weet je hoe je levensbeschouwelijke faciliteiten aanvraagt. Maar wat komt daarna? Gaat het in de praktijk altijd even makkelijk om examens en practica te verplaatsen? Zijn professoren daar altijd meegaand in?  Om daarover te schrijven hebben we jullie getuigenissen nodig. Als je een persoonlijke  ervaring hebt, aarzel dan niet om je verhaal (anoniem) te delen. Dat kan je doen door een van onze redactieleden aan te spreken, via onze sociale media of door een mail te sturen naar contact@dwars.be

Beginnend bij mijn eerste geheim: schaken doe je met stukken op een bord. Het liefst speel je natuurlijk op een houten bord met stukken waar je mee kan gooien. Helaas raad ik dat tijdens de les af. Het is erg opvallend en als een stuk valt, vind je het moeilijk terug. Ik heb het voor journalistieke doeleinden één keer geprobeerd en wil iedereen die een pion vindt oproepen zich bij mij te melden. Begeef je daarom naar een gerenommeerde schaakwebsite en speel op je laptop. Elke laptop die het in zich heeft een powerpoint te openen kan een digitale blitzkrieg starten.

Nu je zelf ready to go bent, heb je enkel nog een tegenstander nodig. Gelukkig ben je vast niet de enige die het verhaal van de prof nu wel beu is. Maak oogcontact met medestudenten, zwaai wat gek of stuur een link in de groepschat van je jaar om een tegenstander te vinden. Het zou natuurlijk niet eerlijk zijn als je tegenstander zich niet in dezelfde benarde les bevindt. Mocht dit tevergeefs zijn, kan je altijd nog schaakpuzzels maken (elke dwarseditie heeft er twee), maar ook op schaakwebsites zijn er − onnodig veel − te vinden. Toegegeven, puzzels zijn minder leuk dan een gevecht met een echte tegenstander, maar ze zijn wel cruciaal om een betere (aula)schaker te worden.

Jij en je tegenstander zijn er klaar voor, het gevecht gaat nu echt beginnen. Zorg dat je centraal speelt. Probeer je pionnen in of toch vlak bij het midden van het bord te zetten en laat je andere stukken ze (mentaal) ondersteunen. Bedenk ook waar je jezelf het best kan zetten. Heb je een prof die veel rondloopt? Vermijd dan plekken aan de zijkant, zo wordt de pret niet bedorven door een rondwandelende laserpointerbezitter. Echte schakers denken vooruit!

Nu kom ik bij mijn laatste geheim. Schaak buiten de les. Het is misschien niet het eerste waar je aan dacht toen je de titel van dit artikel las, maar de beste schakers tijdens de les kunnen dat ook buiten de les goed. Oefen bijvoorbeeld thuis via internet. Wil je liever met werpbare stukken spelen? Sluit je dan aan bij hofleverancier van onze schaakpuzzels: studentenschaakclub De Rode Loper. Zó, nu weet je alle geheimen en kan je iedereen tijdens de les verslaan. Tenzij ze ook dit artikel gelezen hebben natuurlijk.

Wat was het eerste moment dat u dacht: ik ben de rector die UAntwerpen zoekt en verdient?

“Toch al een tijd geleden. Mijn kandidatuur is getriggerd door het feit dat we met de andere decanen in het College van Decanen een goede verstandhouding hebben ontwikkeld, waardoor we de meerwaarde inzagen om faculteiten niet als concurrenten te beschouwen, maar onderling met elkaar in dialoog te gaan. Het idee rijpte zo om de spirit van samenwerking naar een hoger niveau te tillen.”

Welke drie karaktereigenschappen maken van u de geschikte rector? Voor welke valkuil moet u opletten?

“Ik ben iemand die graag samenwerkt met anderen. Als leider mensen bij elkaar brengen en samen tot een gemeenschappelijk doel komen, drijft me. Ik heb altijd erg graag gewerkt aan de universiteit. Dat klinkt triviaal, maar de drie kerntaken van een academicus (onderzoek, onderwijs, dienstverlening) heb ik altijd met veel passie gedaan. Ook meen ik redelijk authentiek te zijn. In mijn communicatie ga ik me niet anders voordoen dan ik ben. Een valkuil? Ik heb altijd hard en veel gewerkt en als rector zal het een uitdaging worden om een gezonde balans te vinden.”

Op welk vlak hebt u de universiteit positief zien evolueren in de tijd dat u er werkt?

“In de dertig jaar dat ik aan UAntwerpen werk, is ongetwijfeld de fusie in 2003 de belangrijkste gebeurtenis geweest. Daarna heb ik aan mijn eigen faculteit gezien hoe de verschillende departementen geleidelijk naar elkaar toe groeien. Er is meer interactie tussen hen qua studenten, onderwijs en onderzoek. Het is aangenaam om zien dat dit gebeurt, zonder te zeggen dat het niet nog beter kan. Ik heb aan KU Leuven gestudeerd en wat me aan UAntwerpen positief heeft verrast, is de benaderbaarheid van professoren. Dat is iets wat we moeten bewaren, want dat is niet overal zo.”

Naar welk aspect van de universiteit van dertig jaar geleden hebt u heimwee?

“Er was minder administratie en je genoot als academicus meer vertrouwen. Neem nu de vele commissies. Hiervan was er vroeger geen sprake, er lag meer nadruk op individuele interacties. Opgelet, dat soort van formele structuren zijn met de beste bedoelingen gecreëerd en zijn vaak goede evoluties, maar er is ook de neiging om er te ver in te gaan. Als rector wil ik de administratieve overlast sterk verminderen.” 

De toekomstige rector moet opboksen tegen de weinig rooskleurige financiële vooruitzichten. Besparingen dan maar?

“Momenteel denk ik niet dat er moet worden bespaard. Indien wel, zullen we hier omzichtig mee moeten omgaan. We komen nu met moeite rond voor onze kerntaken en hierop besparen is dus moeilijk.”

Vier gebouwen op campus Drie Eiken zullen worden vervangen door klimaatneutrale nieuwbouw. UAntwerpen heeft de ambitie om tegen 2050 fossielvrij te zijn. Daar staat volgens het klimaatactieplan een investering van 280 à 320 miljoen euro tegenover. Behoort klimaatbeleid voeren tot de kerntaken van een universiteit? 

“De verduurzaming van de gebouwen is broodnodig. Het gebouw waarin we zitten (het interview vindt plaats in gebouw CDE.S, n.v.d.r.), is vijftig jaar oud. Dat geeft uitdagingen qua onderzoeksmogelijkheden, maar ook qua duurzaamheid. Het is mijns inziens beter om een nieuw, kleiner, efficiënter en duurzamer gebouw neer te poten dan om te blijven renoveren. Ik denk ook dat we de ambitie moeten hebben om in 2050 fossielvrij te zijn als universiteit, maar we moeten ook realistisch blijven. De investeringen moeten dan gebeuren met geld dat er nu niet is. Daar zal een strategie voor moeten worden bedacht. Dat zal geen enkele rectorkandidaat een makkelijk vraagstuk vinden.”

Hoe staat u tegenover hogere inschrijvingsgelden?

“Ik zou die niet verhogen, omdat het democratische aspect van het onderwijs heel belangrijk is. In de eerste plaats voor de studenten, maar laten we niet vergeten dat we leven in een kennismaatschappij met een tekort aan hooggeschoolde arbeidskrachten. We hebben de opleiding van jonge mensen nodig als maatschappij en daar moeten we ook in investeren. Er zijn andere landen waar studenten moeten lenen om te studeren. Dat verdient geen navolging. Het democratiserend effect van het onderwijs behoort met gezondheidszorg tot de meest fundamentele taken waarvoor een samen­leving moet zorgen. Individuen alleen kunnen dat niet dragen.”

Gesteld: u bent rector en de Vlaamse regering vindt miraculeus eenmalig een potje met tien miljoen euro. U krijgt het geld op voorwaarde dat u het die dag nog besteedt aan één zaak. Waaraan besteedt u het?

“De grootste nood zit in de verduurzaming van gebouwen, alleen kom je met tien miljoen niet ver. Er is een manifest gebrek aan faciliteiten voor het studentenleven, op de buitencampussen, maar ook op de Stadscampus. Tien miljoen euro is op dat vlak misschien veel, maar op korte termijn is het wel iets waarin je dan stevig kan investeren.”

Zolang die mirakels niet gebeuren, blijft het zoeken naar financiering. De grootste stressbron uit een eerdere welzijnsenquête onder academici: het vinden van externe financiering. Zowel bij u als bij dhr. Leirs kwamen echo’s daarvan terug in de beleidsvisie. Hoe komt u tegemoet aan die zorg?

“In onze beleidsvisie vind ik dat veel concreter uitgewerkt. Een voorstel van ons is dat wij minder interne competitie willen door de invoering van basisfinanciering gericht op doctoraten. Via het BOF (Het Bijzonder Onderzoeksfonds is een potje geld dat UAntwerpen besteedt aan wetenschappelijk onderzoek, n.v.d.r.) worden elk jaar doctoraten gestart via een zinloze interne competitie. Aanvragers moeten veel tijd steken in het schrijven van hun aanvraag, waarna in de leescommissies door collega A moet gevit worden op collega B. De meeste, zo niet alle, projecten zijn goed, maar er kan maar een beperkt aantal goedgekeurd worden, wat natuurlijk leidt tot een hoop frustratie. Ook dat is een vorm van administratieve overlast die we willen oplossen. Hoe? We willen de bestaande pot geld gelijk verdelen. Volgens het huidige financieringssysteem kunnen we dan per tien jaar één doctoraat aan een prof toekennen. Maar dan wel zonder leescommissies, waardoor proffen de vrijgekomen tijd kunnen besteden aan hun onderzoek en onderwijs in plaats van aanvragen te schrijven of elkaar te beoordelen.”

“Iets anders wat we voorstellen is een grondige hervorming van de onderzoeksvisitatie (een soort van inspectie en evaluatie van de verschillende onderzoeksgroepen, n.v.d.r.). Er wordt nu veel werk gevraagd van de onderzoeksgroepen, zoals het aanleveren van cijfers waarna externe commissies die dan bekijken. Op zich is het goed dat er een externe blik is op hoe de zaken lopen, maar de commissie kijkt alleen naar onderzoek en niet naar onderwijs en dienstverlening. Ook moet het gebeuren op het niveau van de faculteit, zodat het belang van het individu in een groter plaatje wordt bekeken. Je kunt teamspelers hebben die bij zo’n onderzoeksvisitatie niet worden gewaardeerd. Voor ons is de teambeoordeling belangrijker dan de individuele beoordeling. Niet alleen bij de onderzoeksvisitatie, maar ook bij het bevorderings- of aanwervingsbeleid.”

Stelling: dat universiteiten afhankelijker worden van externe financiering door overheden en bedrijven is een risico voor de wetenschappelijke integriteit.

“Dan spreken we over de vierde geldstroom. Die is momenteel slechts vijf procent van de inkomsten van de universiteit. We mogen als universiteiten niet in een ivoren toren zitten. We staan in de maatschappij en bedrijven maken deel uit van die maatschappij. In dat opzicht vind ik het niet verkeerd dat er wordt samengewerkt met bedrijven, vooral ook omdat we de grote uitdagingen van deze tijd samen moeten oplossen. De universiteiten alleen gaan dat niet doen, de overheden alleen gaan dat niet doen, de bedrijven alleen gaan dat niet doen.”

Hoe kijkt u naar de volgende transparantiemechanismen? 1) Een openbaar register van alle lopende onderzoeken en samenwerkingen met externe financiers? 2) Openbare bekendmaking van de nevenfuncties van academici op hun profielpagina’s?

“De onderzoeksprojecten worden nu bijgehouden door de universiteit in een databank. Sommige samenwerkingen met bedrijven zijn confidentieel. Bedrijven kunnen commerciële belangen hebben waardoor ze liever niet hebben dat een onderzoek publiek wordt. We schrijven dat ook in onze visienota: als het gaat over transparantie en wetenschappelijke integriteit vind ik dat we als universiteit uit moeten gaan van het vertrouwen in onze mensen. Ik ben ervan overtuigd dat dat vertrouwen in 99% van de gevallen niet wordt beschaamd.”

“Dat openbaar register is een debat waard. Ik ben er relatief gerust in dat de manier waarop wij dat nu doen werkt. De nevenactiviteiten worden opgevraagd en door de faculteiten goedgekeurd of afgekeurd en gecontroleerd op potentiële belangenconflicten. Alleen zijn ze inderdaad niet voor iedereen raadpleegbaar. Bovendien moet je letten op de privacy. Mensen zijn mogelijk lid van het bestuur van een voetbalclub of hebben een mandaat in een andere privévereniging en willen dat niet in het publiek gooien. Ik denk daarom dat het niet zo’n gemakkelijke discussie is.”

Welke positie neemt u in inzake onderzoeken gefinancierd door de fossiele industrie?

“Dat hangt van de samenwerkingsovereenkomst af. Stel dat een bedrijf dat fossiele brandstoffen produceert wil inzetten op verduurzaming, maar zelf de technologie niet kan ontwikkelen en in bepaalde universiteiten een interessante partner ziet, dan denk ik dat het wel kan. Weliswaar op voorwaarde dat in de samenwerkingsovereenkomst wordt vastgelegd dat het onderzoek zonder inmenging van het bedrijf gebeurt en dat de resultaten worden gepubliceerd.”

Onder academici heerst de zorg dat onderwijs het ondergeschoven kindje wordt door de focus op onderzoek. Een oplossing die naar voren wordt geschoven, zijn onderwijsprofessoren. Terzijde: als je proffen eens flink wilt horen bekvechten met elkaar, begin dan over onderwijsprofessoren.

“Onderzoek en onderwijs gaan altijd hand in hand. Dat is voor mij extreem belangrijk. Ik herinner me van mijn eigen studententijd dat je voelt of de persoon die voor je staat de materie echt beheerst door er dagelijks mee bezig te zijn of dat die louter een handboek gebruikt. Maar onderwijs is even belangrijk als onderzoek. Vandaar ons voorstel om bij de onderzoeksvisitatie niet alleen onderzoek te beoordelen, maar ook onderwijs.”

Meer of minder verengelsing?

“Wij pleiten voor twee à drie extra Engelstalige bachelors. Onze universiteit loopt wat betreft internationalisering achter op VUB en KU Leuven. Het is ons niet alleen te doen om het marktaandeel studenten dat daardoor daalt en de financiering die hiervan ten dele afhankelijk is, maar ook omdat een stad als Antwerpen een universiteit met een internationale uitstraling verdient. Die extra opleidingen in het Engels hebben als doel hoofdzakelijk internationale studenten aan te trekken die sowieso in het Engels les krijgen. Het kan geenszins de bedoeling zijn dat het Nederlands het slachtoffer wordt, zoals in Nederland wel het geval is.”

Uit beide beleidsvisies blijkt een bezorgdheid over het gedaalde marktaandeel studenten aan UAntwerpen. Tegelijk wordt er binnen en buiten de universiteit geklaagd over het aanvangsniveau van de studenten. Zijn er dan al niet genoeg studenten?

“Onze maatschappij heeft meer hogeropgeleiden nodig. Zeggen dat er minder mensen naar de universiteit moeten, is geen goede insteek. De uitdaging voor onze universiteit is om jongeren uit Antwerpen en de dichte omgeving van Antwerpen te blijven aantrekken en om extra jongeren aan te trekken uit de Kempen, regio Mechelen en het Waasland. Ons potentieel wordt daar nu niet ten volle benut.”

Zijn lesopnames een vloek of een zegen?

“Het is geen zwart-witverhaal. Ik ben voorstander omdat ik van de studenten heb geleerd dat ze die gebruiken tijdens het studeren. Tegelijkertijd vind ik het essentieel dat studenten werkelijk naar de campus komen. Dus in mij vind je geen voorstander van volledig online onderwijs. Studeren is meer dan kennisverwerving alleen. Het is ook een sociaal netwerk opbouwen, sociale vaardigheden trainen en het samen beleven van het studentenleven. Daarom dat we in onze faculteit lesopnames stimuleren, maar niet verplichten.”

Weet u wat u moet doen als een student op u afstapt en grensoverschrijdend gedrag meldt? Werkt het systeem?

“Jazeker, ik weet hoe het werkt. Als decaan heb ik met enkele casussen te maken gekregen. Door te praten met alle betrokken partijen, zowel slachtoffers als daders, kom je soms te weten dat iets al een hele tijd gaande is. Bij het slachtoffer merk je een zekere schroom om ermee naar buiten te komen. Zowel personen uit de directe omgeving als het slachtoffer zelf moeten nog meer het gevoel krijgen dat ze ergens terecht kunnen en dat met hun melding iets gaat gebeuren. De systemen zijn er en het is goed dat ze er zijn. Wat we moeten doen, is het bewaken van de laagdrempeligheid en een cultuur installeren die het evident maakt dat je als slachtoffer of omstaander aan de alarmbel trekt.”

Maatschappelijke problematieken sijpelen door in de universiteit die zichzelf als actief pluralistisch bestempelt. De oorlog in Gaza is er een spijtig voorbeeld van. Wat doet u als rector?

“Ik sta volledig achter de idee dat de universiteit geen politieke, laat staan een activistische speler is. Onze universiteit heeft net een mensenrechtentoets geïnstalleerd en ik denk dat dat een belangrijk instrument wordt. Ik denk ook dat het belangrijk is om niet te vervallen in algemeenheden. Het is niet omdat een politiek bewind in een bepaalde staat slecht is, dat noodzakelijkerwijs de studenten, onderzoekers en universiteiten in dat land de nadelen ervan moeten voelen.”

“Naast een vrijheid van meningsuiting die bijna absoluut is, heb je als academicus ook academische vrijheid. Als je een opiniestuk ondertekent met je naam en je titel, moet je dat doen vanuit je wetenschappelijke expertise zodat het publiek weet dat die persoon spreekt met kennis van zaken. Doe je dat buiten je wetenschappelijke expertise, moet je duidelijk maken dat je je niet beroept op je academische titel. Als rector is dat nog moeilijker omdat je rector bent van de hele universiteit. Je kunt niet zeggen: dit is mijn individuele mening zonder dat het afstraalt op de universiteit. De twee vallen niet los te trekken.”

In 2022 schorste de rector twee docenten na het uitlekken van filmpjes waarin ze beledigende uitspraken deden over studenten. Hoe had u als rector deze situatie aangepakt?

“Ik had niet zo snel gecommuniceerd en eerst gekeken naar wat daar juist aan de hand was. Ik heb de volledige opname bekeken en niet enkel het uitgelekte filmpje: de uitspraken zijn fout, maar er zijn nuances aan te brengen. Een intern gesprek met de betrokkenen en een gesprek tussen de studenten en de lesgevers had veel kunnen oplossen. Dan was de uitkomst mogelijk ook anders geweest.”

Rector zijn is niet alleen beleid voeren. Het is het gezicht zijn van de universiteit. Is dat iets waar u naar uitkijkt of tegenop kijkt?

“Ik heb daar nu geen gevoelens bij. Als decaan heb je ook externe visibiliteit en dat hoort erbij. Als rector zal dat nog meer zijn. Je gaat me niet op X zien opduiken. In zo’n korte tekst ga je nooit een boodschap genuanceerd kunnen brengen. Vooral LinkedIn, maar soms ook Instagram en Facebook, gebruik ik wel. Dat zijn goede kanalen om aan wetenschapscommunicatie te doen.”

Waarom moeten academici en studenten op u stemmen?

“Als het gaat over het bevorderen van de samenwerking, over internationalisering en over het reduceren van administratieve overlast en interne competitie, hebben we een heel ambitieus programma. In tegenstelling tot mijn tegenkandidaat kan ik nog twee termijnen doen. Gezien ons ambitieuze plan dat op de lange termijn is gericht, heb ik ook de ambitie om, als de universitaire gemeenschap dat wil, onze plannen in een tweede termijn verder te realiseren.”

“Ik zie dat het andere team een vicerector studentenzaken heeft. Dat verwondert mij wat, omdat ik vind dat de rector zelf het aanspreekpunt van de studenten moet zijn. Het is absoluut mijn ambitie dagelijks laagdrempelige contacten te hebben met de studenten en personeel. Verder hamer ik op het faciliteren van het studentenleven. Ik heb zelf een rijk studentenleven gehad en het is iets wat vanuit de maatschappij te makkelijk gepercipieerd wordt als een probleem, terwijl het juist een verrijking is.”

Op welke vlakken zijn u en uw tegenkandidaat het roerend eens en welke verschilpunten zijn er?

“Een aantal elementen wijzen in dezelfde richting, maar er zijn ook duidelijke verschilpunten. Tevens zijn wij veel concreter. Denk aan het systeem van het verminderen van interne competitie op basis van doctoraten. We presenteren ons ook echt als een team met ruime beleidservaring en met de juiste expertise in het domein waar we voor staan. En dan kom ik graag nog terug op de verstandhouding die tussen de decanen is gegroeid, dat is redelijk uitzonderlijk en voor de universiteit zeer belangrijk.”

Welke vraag wilt u aan uw tegenkandidaat stellen?

“Het is misschien een stoute vraag, maar Herwig is al zeven jaar voorzitter geweest van de Raad van Bestuur en heeft al kunnen wegen op het bestuur. Waarom ook nog eens vier jaar rector zijn?”

List was een kind van de zee. Het was namelijk van over zee dat ze in 1942 vanuit Nederlands-Indië aankwam in Nederland. List kwam in Nederland wonen met haar vader en zijn vrouw. Haar moeder was tijdens de oorlog gestorven in Indië. Lists stiefmoeder overtuigde haar vader haar te laten adopteren door een vuurtorenwachter op het eiland Vlieland. Daar bracht ze de rest van haar jeugd door. De zee zou een terugkerend thema worden in haar leven, met nummers als De kinderen van de zee en Et la mèr, die haar liefde voor het zoute water bezingen.

Al vroeg droomde ze van een carrière als zangeres. Bij een tv-optreden werd zij opgemerkt door Ramses Shaffy, toen reeds een gekende zanger. Beide muzikanten waren vluchtelingen geadopteerd door een Nederlands gezin en ze hadden meteen een hechte band. De enige reden dat List en haar forever crush nooit een relatie hadden was – volgens List zelf – zijn geaardheid. Dat Shaffy homoseksueel was, was toen een publiek geheim. Hij nam haar op in Shaffy Chantant, zijn cabaretgezelschap, waarvan een van de meest markante nummers Shaffy cantate was. De liedtekst had naast “hahaha” en “hohoho” niet veel om het lijf, maar het is niet wat je zingt, het is hoe je het zingt – en goed zingen deden ze. Ramses en Liesbeth geven zich namelijk volledig over aan hun impulsen en verwijzen de traditionele zangregels naar de vuilbak. De vrijdenkerij uit de jaren zestig is zo door je luidspreker te horen.

Naast gehaha en gehoho met Ramses zong List ook in echte talen. Zo bekwaamde ze zich in het Nederlandse én het Franse chanson. In Liesbeth List zingt Jacques Brel uit 1969 brengt List hulde aan le plus grand van de Franstalige muziek. De grote Brusselaar wist het zangwerk te appreciëren en zakte in 1971 af met een helikopter om haar de gouden elpee te overhandigen. Na haar gouden sixties en seventies zou List meer de anonimiteit opzoeken, maar volledig vergeten werd zij nooit. De laatste decennia voor haar dood bracht ze terug nieuwe muziek uit, die telkens op belangstelling rekenen kon. Ze keerde hierin vaak terug naar haar jeugd, Indonesië en de zee, zoals in Een kind van overzee, waarin ze de trauma’s uit haar jeugd probeert te verwerken. Liesbeth List stierf in 2020 vredig in haar slaap. Haar as werd uitgestrooid bij Vlieland in de Waddenzee. 

Terwijl ik dit schrijf, verschijnt er een melding op mijn scherm: papa evenaarde zijn persoonlijk record op de marathon van Barcelona. Ik denk meteen terug aan zesjarige ik op de dansschool, toen de hele familie nog de hoop koesterde dat ik sportieve genen geërfd zou hebben. Danspasjes? Vraag me er niet naar. Op welke muziek we dansten? Goede vraag. Wat wel op mijn netvlies gebrand staat, is het roze glittertruitje van een meisje dat enkele huizen van de dansschool woonde, op nummer 294. Twijfel er maar niet aan dat – hoewel ik haar niet meer zag nadat mijn gebrek aan sportgenen aan het licht kwam – ik haar naam ook nog ken, al zal ik die om privacyredenen niet noemen.

Breinpuin dus, triviale informatie die volstrekt nutteloos is, maar je toch je hele leven onthoudt. Op 7 juni 2023 – de dag na mijn eerste examen – luisterde ik met een bakje aardbeien naar een aflevering van Nieuwe feiten op Radio 1, waarin presentator Lieven Vandenhaute samen met schrijver Rick de Leeuw en Van Dale-hoofdredacteur Ruud Hendrickx op zoek gaat naar een ontbreekwoord, een woord dat in onze taal helaas nog niet bestaat. Dit keer ging het trio dus op zoek naar een woord voor die hardnekkige, maar nutteloze informatie. En ja hoor, ook van deze aflevering kwam ik niet zonder breinpuin af. Quatschkennis, delete-me-nietjes, groteteeninformatie, futiligentie, mindvuilnis en kleefweetjes, ik kan de alternatieve suggesties nog zo opnoemen. Vooral die laatste was een kanshebber, maar uiteindelijk oordeelde Hendrickx dat breinpuin het meest zou blijven kleven.

En of het bleef kleven. Aan het eind van 2023 ging Radio 1 op zoek naar hét ontbreekwoord van het jaar. Dat deden ze met enkele ambassadeurs, onder wie Saskia De Coster, die breinpuin aanprees als haar favoriet. Nadat meer dan 4000 mensen stemden, eindigde mijn favoriete puin op de derde plaats. De winnaar herinner ik me niet, zo gaat dat met breinpuin.

Ping. Een video van de Ramblas. Ik durf het bijna niet toegeven, maar hoewel ik enkele jaren na mijn geflopte danscarrière zelf in Barcelona vertoefde, komt de straat me volkomen onbekend voor. Ik kan je nochtans met zekerheid vertellen dat ik Sjakie en de grote glazen lift uitlas op het vliegtuig. Zo kan ik je nog wel wat vertellen over citytrips. In Istanbul ontgrendelde ik de boot in het toen razend populaire Hay Day, need I say more? Het is toch iets moois, dat breinpuin.