Je zal het maar voorhebben: het ligt op het puntje van je tong en toch kan je er maar niet opkomen. Dat ene woord ontglipt je keer op keer. Dit jaar schiet dwars alle schlemielen in zulke navrante situaties onverdroten te hulp. Maandelijks laten we ons licht schijnen op een woord waar de meest vreemde betekenis, de meest rocamboleske herkomst of de grappigste verhalen achter schuilgaan. Deze keer: ‘epibreren’.
Dames, wees niet bevreesd, want epibreren is gelukkig niet het gebruik van een vibrerende epilator, noch van een epilerende vibrator. Al zijn er aan het woord ook risico’s verbonden, het is in de eerste plaats een ode aan de spitsvondige luilakkerij. Wat epibreren dan wel mag betekenen? De Nederlandse schrijver Simon Carmiggelt stelde zich in 1954 dezelfde vraag.
Toen hij een document bij een overheidsdienst moest gaan ophalen, kreeg hij van de ambtenaar te horen dat hij negen dagen later nog eens terug moest komen, want “het hoeft alleen nog maar even geëpibreerd te worden”, zo zei de man. Carmiggelt liep naar buiten, maar keerde meteen op zijn stappen terug. “Ik wou u eens vragen,” zo sprak hij verveeld, “het zal wel verschrikkelijk dom van me zijn, maar wat is dat eigenlijk, epibreren?” Pennen gingen neer en er ontstond een oorverdovende stilte. Het personeel achter het loket keek ontroerd op. “Mijnheer,” zo antwoordde de licht aangedane ambtenaar, “dit is werkelijk een heel bijzonder ogenblik, want dat heeft nog nooit iemand gevraagd. Ziet u, het betekent namelijk niets; ik heb het zelf verzonnen. Op een dag was er een lastige heer die mij wou haasten met iets dat even zijn tijd moest hebben en toen welde dit woord in mij op en ik zei tegen de man: ‘Meneer, het moet eerst nog geëpibreerd worden.’ En toen ging die man getroost weg.”
Sindsdien staat het woord bij Van Dale geboekstaafd als “niet nader aan te geven werkzaamheden verrichten (waarvan men de indruk wil geven dat ze belangrijk zijn, ook al stellen ze helemaal niets voor)”. Zeg dus niet meer tegen een prof: “Ik kreeg het niet af”, zeg voortaan: “Ik moest het nog epibreren.”1 Is dat immers niet wat we allemaal willen aan het begin van het academiejaar, geweldige dingen verrichten zonder stress? Een goede planning kan daar bij helpen, maar als je toch dreigt te vervallen in procrastinatie of de writer’s block slaat toe, dan is er nog altijd dit woord van de maand. Het vorige verdient misschien meer toelichting, maar – jawel, je raadt het al – deze dwarseditie moet nog geëpibreerd.
1 Opgelet: niet van toepassing bij professoren die Nederlandse Taal- en Letterkunde doceren of dwars lezen!