AI ALS ETHISCH VRAAGSTUK

“Samen met David Martens werk ik al heel lang rond het onderwerp van responsible AI”, vertelt Calders me meteen. “We merkten dat dat onderwerp meer en meer belangstelling krijgt. Er zijn verschillende groepen aan UAntwerpen die rond het onderwerp werken, maar vaak zijn die onderling maar heel erg fragmentarisch op de hoogte van elkaars bezigheden. Om elkaar beter te leren kennen, hebben we dan het centrum opgericht.” ACRAI groepeert dus expertise uit verschillende domeinen, waaronder computerwetenschappen, recht, filosofie en sociologie. Professoren uit maar liefst zes verschillende faculteiten zijn betrokken bij het onderzoekscentrum. Zo is Calders professor binnen het departement Informatica en zijn collega Martens professor binnen het departement Engineering Management.

ACRAI kwam er als reactie op gelijkaardige initiatieven uit het binnen- en buitenland. Calders licht toe: “Veel universiteiten hebben initiatieven die rond het onderwerp van responsible AI werken. We hebben bijvoorbeeld een goede band met Trusted AI Labs, een vergelijkbaar initiatief van de Sorbonne Université in Parijs. Ook een aantal Amerikaanse universiteiten hebben onderzoekscentra rond het thema. Het was belangrijk om vanuit UAntwerpen tegenwicht te bieden en op gelijke voet te staan met die instituten.”

onderzoek door wereldautoriteiten

“We zien onze taak vooral onderzoeksmatig en willen een antwoord bieden op de vraag hoe AI op een verantwoorde manier gebruikt kan worden”, vervolgt Calders. Daarbij richt het centrum zich voornamelijk op bedrijven en onderzoekers. “Een bedrijf zal zo ver gaan als wettelijk toegelaten is”, waarschuwt Calders. Juist daarom benadrukt hij de verantwoordelijkheid van zowel wetgevers als onderzoekers. “Met het juiste wettelijke kader denk ik dat het op zich niet problematisch is om ethische beslissingen rond AI aan bedrijven over te laten. We moeten ze dan wel de tools geven om correct om te gaan met de technologie. Het is dus aan wetgevers om de nodige beperkingen in te bouwen en aan onderzoekers om de technologieën te ontwikkelen waarmee die bedrijven kunnen omgaan.” Calders hoopt dat het centrum aan bekendheid wint en bedrijven zullen komen aankloppen voor advies. Daarnaast biedt het centrum ook training aan, bijvoorbeeld in de vorm van tweemaandelijkse presentaties waarop het grote publiek welkom is.
Wat de bedrijven betreft, wijst Calders op een gevaarlijke evolutie: “Je ziet nu al dat taaltechnologie in handen is van slechts enkele grote bedrijven. Dat is een gelijkaardige evolutie als die van het internet.” Op de vraag hoe dat aangepakt moet worden, heeft hij geen pasklaar antwoord. “Het zal vooral belangrijk zijn om AI te reguleren en bedrijven bijvoorbeeld te dwingen om bekend te maken op basis van welke data ze hun modellen trainen.”

beleid aan UAntwerpen

Ook binnen de universiteit vormt ACRAI een aanspreekpunt. Momenteel is UAntwerpen volop haar beleid rond het gebruik van AI aan het uitstippelen. “Bij het uitwerken van zo’n beleid is het voor de universiteit natuurlijk makkelijker dat er één partner is die ze kunnen aanspreken als het over responsible AI gaat”, zegt Calders daarover. Naast zijn functie als aanspreekpunt is het centrum ook rechtstreeks betrokken bij het beleid. Zo maakt een grote groep experten binnen ACRAI ook deel uit van de werkgroep rond generatieve AI. Die werkgroep is specifiek opgericht om de invloed van taalmodellen op het onderwijs en de manier waarop UAntwerpen daarmee moet omspringen te bestuderen.

Hoe het beleid eruit zou moeten zien volgens Calders? “Het is een moeilijk vraagstuk. Enerzijds gaat het om krachtige tools waar studenten mee moeten leren omgaan; in de toekomst verwacht ik dat wie er niet mee kan werken een nadeel zal hebben ten opzichte van wie dat wel kan. Anderzijds blijft het belangrijk dat studenten de basis zelf nog leren, net zoals kinderen in de lagere school leren hoofdrekenen ondanks dat hun rekenmachine de bewerkingen ook kan uitvoeren. Het zal dus vooral een kwestie zijn om evaluatievormen te vinden waarop we die basis kunnen blijven toetsen.” Die nieuwe evaluatievormen zijn nodig, want de detectie van het gebruik van ChatGPT staat nog niet op punt. Calders licht toe: “Bij zo’n detectie hebben we momenteel 80 procent zekerheid. Uiteraard is het onaanvaardbaar om iemand te beschuldigen van fraude als dat in twee op tien gevallen onterecht is.”

Toch wijst Calders ook op een overreactie: “Veel van de problemen die nu aan ChatGPT worden toegeschreven, bestonden eigenlijk al. Als een broer of vriend jouw taak maakte, was dat evenmin te controleren en leerde je ook niets bij. Wel is die drempel nu verlaagd en is het waarschijnlijk dat studenten ChatGPT op grote schaal gaan inzetten.”

ACRAI stelt alvast voor om in elke opleiding waar AI wordt gedoceerd, een vak in te bouwen rond de ethische aspecten van de technologieën. “In een aantal opleidingen bestaat zo’n vak al”, merkt Calders op. “Het is belangrijk om de gevaren en ethische vraagstukken rond AI te belichten.” Doorheen het gesprek benoemt hij enkele van die vraagstukken: het labelen van data gebeurt vaak door mensen die werken in erbarmelijke omstandigheden, AI kost extra grondstoffen en energie, enzovoort. “Wat ook aan bod moet komen in zo’n vak is een analyse van waar het eerder al is misgelopen. Het is belangrijk dat wie AI gebruikt zich bewust is van de fouten van de technologieën en transparant kan communiceren over de gevolgen daarvan naar een hoger niveau”, sluit Calders af.

Calders zei het al: het is waarschijnlijk dat studenten ChatGPT op grote schaal zullen inzetten. Om redenen die je professoren je vast en zeker herhaaldelijk meedelen, is het geen goed idee om de technologie je paper te laten schrijven. Toch zijn er heel wat manieren waarop ChatGPT wel een hulp kan zijn. Als zelfverklaard expert deel ik mijn favoriete prompts.

ChatGPT: Je bent een ervaren docent Bedrijfskunde aan de universiteit en moet feedback geven op volgende paper over de belangrijkste marketingprincipes. Welke verbeterpunten geef je de student?
ChatGPT mag je paper dan wel niet schrijven, nalezen kan gelukkig wel. Deel steeds duidelijk het vakgebied en onderwerp van je paper mee en vertel ChatGPT ook welke rol het moet aannemen, in dit geval die van een ervaren docent. Op deze manier zal de technologie je op heel wat relevante aandachtspunten wijzen. Is je inleiding kort en bondig? Formuleerde je een duidelijke onderzoeksvraag? Blijf kritisch en selecteer met welke feedback je aan de slag gaat en welke je links laat liggen.

ChatGPT: Lees nu dezelfde paper na en focus deze keer op spelling en grammatica. Verbeter alle fouten.
Nu je de feedback van professor ChatGPT vakkundig hebt verwerkt, is punten verliezen aan schoonheidsfoutjes het laatste wat je wil. Maak dus komaf met alle dt-fouten die in je tekst slopen, wederom met behulp van je geliefde technologie.

ChatGPT: Je bent student Engels en moet onderstaand hoofdstuk uit de cursus Engelse grammatica leren voor het examen. Maak er een samenvatting van.
Tijdsnood?

Laat ChatGPT je samenvatting maken, zodat jij enkel nog maar het blokwerk moet verrichten. Belangrijk hierbij is om het doel van de samenvatting duidelijk te vermelden. Boomers zullen je vertellen dat je meer leert door zelf je samenvatting te maken — toegegeven, gelijk hebben ze — maar de dag voor je examen kan het een enorme lifesaver zijn.

ChatGPT: Stel op basis van dit voorbeeldexamen een nieuw exemplaar op.
Te weinig oefeningen gekregen van de prof? Het voorbeeldexamen al tien keer ingevuld? Geen nood, in een mum van tijd heb je nieuwe vragen! Alternatief kan je ChatGPT een hoofdstuk uit je leerstof voorschotelen en er zelf vragen bij laten genereren.

ChatGPT: Je bent een journalist voor het studentenmagazine van de universiteit. Je interviewt de oprichter van het centrum dat zich zal buigen over ethische vraagstukken rond AI, opgericht aan die universiteit. Geef de vijf belangrijkste vragen die je hem stelt, argumenteer kort waarom je die vragen zal stellen, en geef nog drie extra verrassende vragen.
Tja, of dit prompt uit de werkelijkheid gegrepen is, is een goed bewaard geheim...