Promising Young Woman: de teloorgang van de ‘nice guy’

Sinds ik de Belgische avant-première van Promising Young Woman mocht bijwonen, georganiseerd door Girls On Film op 15 juni, krijg ik het verhaal niet meer uit mijn hoofd. Na een korte kadering door Ayke Gubbels, oprichtster van PUNT. vzw, doofden de medewerkers het licht in de cinemazaal en was ik vanaf de eerste minuut haast betoverd door het grote scherm. De fantastische soundtrack, sterke cinematografie en mijn onvoorwaardelijke crush op Bo Burnham hielpen daar uiteraard bij. Wat deze film echter zo speciaal maakt, is de vernieuwende manier waarop er omgegaan wordt met wraak. I Spit On Your Grave zou er wat van kunnen leren.  

“Hey. I said what are you doing?” 

Cassie, geportretteerd door Carey Mulligan, gaat elke week naar een nachtclub, waar ze telkens doet alsof ze te bezopen is om te functioneren. Vervolgens gaat ze mee met de mannen die haar ‘willen helpen’, maar keer op keer ‘toevallig’ met haar in hun eigen appartement belanden op weg naar huis. Hier confronteert ze de mannen in kwestie met hun eigen vertekende zelfbeeld. Wanneer ze nuchter blijkt, kan ze rekenen op enkele verontwaardigde reacties van de mannen in kwestie – die plots niet meer met haar naar bed willen.  

De drijfveer achter haar rancuneuze escapades is de zelfmoord van haar beste vriendin die door een medestudent verkracht werd toen ze samen geneeskunde studeerden. Zo is Cassie een perfecte weergave van hoe seksueel geweld niet alleen een grote impact kan hebben op het leven van het slachtoffer, maar ook op de naasten. Er is een fijne lijn tussen het rechtzetten van onrechtvaardigheid om erge gebeurtenissen een plaats te geven, en jezelf verliezen in de allesverterende machteloosheid die dergelijke ervaringen met zich meebrengen. Die lijn wordt doorheen de film ontzettend geslaagd verkend, tot het moment waarop er echt iets breekt in Cassie. Haar realiteit raakt immers zo verdraaid dat ze uiteindelijk tot op het randje van waanzin gedreven wordt.   

"We were just kids" 

Opmerkelijk aan de eerder genoemde ‘gentlemen’ die Cassie ‘willen helpen’, is vooral de casting. De filmmakers maakten de briljante keuze van acteurs die doorgaans de rol van de ‘nice guy’ vertolken, de rol van mannen die ‘toch nooit zulke verschrikkelijke dingen zouden doen’. Dit beeld sluit misschien niet aan bij het stereotype beeld van de vieze meneer met het witte bestelbusje, maar des te meer bij de realiteit. De gemiddelde pleger van seksueel geweld is een bekende van het slachtoffer. Het zijn vaak schijnbaar toffe mensen, misschien zelfs je vrienden. Het zijn onder meer de mannen die je weg zou laten komen met beschuldigingen van seksueel geweld, de voormalige frat guys die te veel potentieel hebben om gevolgen van hun daden te ondervinden. De veelbelovende jonge mannen van de universiteit. De castingkeuze doorbreekt mee de zwart-witvisie en toont hoe eenvoudig het is voor iedereen om geruchten over verkrachting weg te lachen alsof het niet meer dan een klein ongemak is. Kennelijk is het verloren potentieel van de veelbelovende vrouw minder waard. 

“You didn't think this was the end, did you?” 

Door de manier waarop het verhaal escaleert, is vooral het einde controversieel. Hoewel het heel hard binnenkwam, denk ik persoonlijk dat er geen beter einde had kunnen zijn om de boodschap met dergelijke kracht over te brengen. Het verhaal is en blijft fictie, en hoe extreem het ook wordt, moeten we dat in het achterhoofd houden.  

Er zijn tal van recensenten die zich ontzettend gevat voelden om het personage van Cassie te bestempelen als een losgeslagen ‘sociopate’. Het is natuurlijk ontzettend modieus om mensen de diagnose van ‘sociopaat’ of narcist toe te kennen, samen met de notie dat we allemaal door iedereen gegaslight worden wanneer we het niet eens zijn met iemand. Is een meesterplan opstellen door je systematisch stomdronken voor te doen om potentiële verkrachters tot introspectie te brengen het beste idee? Wellicht niet. Ik zou het althans niet aanbevelen. Dat gezegd zijnde zie ik Cassie als een van de meest bewuste, intelligente personages uit heel de film. En als Cassie gek is, dan ben ik dat ook.  

Promising Young Woman is vanaf 23 juni te zien in de Belgische cinemazalen.