DE TELEURSTELLINGEN VAN AWARDS SEASON

Wat zijn de prijsuitreikingen?

Zelfs als je niet de grootste filmliefhebber bent, heb je waarschijnlijk wel gehoord van de Oscars, of officieel de Academy Awards: het prestigieuze evenement waar getalenteerde regisseurs en acteurs erkenning krijgen voor hun prestaties. Denk maar terug aan 2024, toen regisseur Christopher Nolan zijn eerste Oscar voor Beste Film won met Oppenheimer en meteen ook zijn tweede Oscar binnenhaalde voor Beste Regisseur. Maar de Academy Awards zijn lang niet de enige prestigieuze prijsuitreikingen voor films. Zo zijn er ook de BAFTA’s, de Screen Actor Guild Awards, de Golden Globes, het Filmfestival van Cannes en talrijke andere filmfestivals die een platform bieden aan zowel opkomende als ervaren regisseurs en acteurs. Het winnen van een prijs is een grote eer en kan een belangrijke boost geven aan je carrière, vooral voor regisseurs. Zo heb je de Palme d’Or, die wordt gezien als een van de meest prestigieuze prijzen in de filmindustrie. Het opmerkelijke bestaan van een klein groepje van regisseurs die er twee hebben gewonnen, met onder andere Francis Ford Coppola (bekend om The Godfather), versterkt de exclusiviteit van deze prijs.

Deze prijsuitreikingen zijn vaak een statussymbool. Niet alleen worden bekroonde films in de cinema-Hall of Fame opgenomen, maar de rode loper en de selectiviteit van deze evenementen dragen bij aan hun prestige. De camera’s, de paparazzi en de live-artikels over elk detail van Ariana Grandes jurk bevestigen het idee dat prijsuitreikingen voor de elite zijn en dat de rest van de wereld slechts mag toekijken.

het selectieproces

Vooraleer films een prijs kunnen winnen, moeten ze eerst geselecteerd en genomineerd worden. Dat proces varieert per festival, maar over het algemeen worden ingestuurde films bekeken door een jury, die daarna stemt en beslist welke films in aanmerking komen. Voor de Oscars bestaat deze jury uit leden van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences, bestaande uit acteurs, regisseurs, producers en andere professionals uit de industrie. Voor andere festivals, zoals Cannes, wordt de jury samengesteld uit filmcritici en vorige prijswinnaars.

Hier begint al een belangrijk probleem: wie bepaalt eigenlijk wat ‘goed’ is? Filmcampagnes en lobbyen spelen een grote rol in het nominatieproces. Studio’s spenderen miljoenen aan marketingcampagnes om de stemmen van juryleden te beïnvloeden. Daarnaast vergroot de kans op een nominatie wanneer de acteurs van een film aanwezig kunnen zijn. Dit betekent dat onafhankelijke films met minder financiële middelen vaak geen eerlijke kans krijgen om genomineerd te worden, ongeacht hun artistieke waarde.

gemiste nominaties...

Een van de grootste teleurstellingen van awards season is wanneer films zelfs geen nominatie krijgen en dus geen kans maken op erkenning. Dit jaar waren bij voorbeeld Kneecap, Queer en Challengers opvallende afwezigen bij de Oscars, ondanks hun succes op andere festivals.

Kneecap – een docu-fictie over de gelijknamige Ierstalige hiphopgroep – werd wel genomineerd bij de BAFTA’s in zes categorieën en won uiteindelijk Outstanding Debut voor het werk van scenarist en regisseur Rich Peppiatt. Luca Guadagnino, bekend van Call Me By Your Name, bracht in 2024 twee films uit, maar werd voor beide over het hoofd gezien door de Academy. Hoewel Challengers en Queer wel prijzen binnenhaalden op festivals zoals de Golden Globes en de Critic’s Choice Awards, beschouwde de Academy hen blijkbaar niet als ‘Oscarwaardig’.

...en overbodige nominaties

Aan de andere kant zijn er films die overdreven veel nominaties krijgen, soms zonder dat ze die volledig verdienen. Een goed voorbeeld hiervan is Emilia Pérez, dat een storm aan prijzen won op filmfestivals ondanks gemengde reacties van critici en publiek. De film kreeg zelfs de Oscar voor Beste Originele Nummer, terwijl bijvoorbeeld Wicked ook genomineerd was in dezelfde categorie.

Daarnaast speelt ‘Oscarbait’ een grote rol in het selectieproces. Films die historische figuren portretteren, zware sociale thema’s aansnijden of over Hollywood zelf gaan, krijgen vaak een streepje voor. Denk aan The Brutalist of Conclave, die bewust mikken op de esthetiek en thematiek die de Academy graag beloont. Ondertussen blijven innovatieve films of genrefilms zoals horror, scifi en komedies vaak ondergewaardeerd in de categorieën van Beste Film of Beste Scenario.

Wat brengt de toekomst?

Awards season is een mix van exclusiviteit en hoop. Wanneer onze favoriete films niet winnen, voelen we de teleurstelling extra hard en blijven we elk jaar met datzelfde onbevredigde gevoel achter. Toch kan onze verwachting soms ingelost worden, zoals toen de Belgisch-Letse productie Flow de Oscar voor Beste Animatiefilm won. Heb je nog steeds niet genoeg van awards season en wil je je hoop hernieuwen? Binnenkort vinden de Emmy Awards en de Tony Awards plaats, die respectievelijk televisie en musicals in de schijnwerpers zetten. Terwijl we misschien geen te hoge verwachtingen mogen hebben voor onze favoriete mediaproducties, kunnen we met een sprankje naïviteit blijven hopen op een eerlijkere en inclusievere toekomst voor filmprijzen.