in de klem door je gsm: een 21ste-eeuwse epidemie

Jongeren en hun telefoongebruik: Oude baasjes gebruiken het onderwerp maar wat graag om zich van de huidige generatie te distantiëren. Uitspraken als "Iedereen tuurt constant maar naar die schermpjes" of "In mijn tijd spraken we nog met elkaar op de bus" zijn al door menig oma of opa geuit. Zijn het slechts nostalgische zeurpieten? Of waarnemers van een verslaafde generatie? Onderzoek lijkt de oudjes gelijk te geven: een kwart van de jongvolwassenen vertoont al 'problematisch smartphonegebruik'. De markt speelt al volop in op deze wijdverspreide verslaving: Ironisch genoeg staan apps als Forest of Pomodoro Technique, die je juist belonen voor het wegleggen van je telefoon, hoog in de lijsten van populairste productiviteitsapps. Niet rigoureus genoeg voor je? Overweeg dan eens de Distractagone, een doosje met een slot en een timer, om je telefoon voor een kleine periode op te sluiten.

epidemie van eindeloos entertainment

Goed, producten als eerder opgelijst zijn wat aan de extreme kant, en de komst van smartphones heeft ons leven niet alleen in de slechte zin veranderd. Nooit zijn we gezamenlijk zo verbonden geweest met onze nabije (en verre!) vrienden. We raken haast nooit meer verdwaald, weten elke ochtend of we een paraplu mee moeten nemen en kunnen overal een pizza bestellen wanneer de supermarkt al dicht blijkt. Al deze functionaliteit zorgt ervoor dat een scheiding tussen jou en je mobiele telefoon als werkelijk afgrijselijk wordt gezien: onderzoek onder jongvolwassenen toont aan dat 54% liever een botbreuk zou willen oplopen dan dat hun smartphone te pletter valt! Hoe desastreus zou het verlies van je telefoon zijn voor je schoolwerk! Een papieren agenda bijhouden, kijken waar je college is voordat je van huis vertrekt, niet meer in de trein je groepsmaatjes uitfoeteren op hun dt-fouten in het gedeelde Word-document... Ondenkbaar!

Die eindeloze mogelijkheden zijn nou net het probleem. Die smartphone verschijnt constant toch weer in onze hand, ook al vinden we het juist zo fijn om anderen op precies dit gedrag af te rekenen. Chatten tijdens de date? Asociaal en lachwekkend. Bingewatchen tijdens de blok? Ga toch eens studeren. Schermtijd, de pijnlijke statistiek die we gezamenlijk zo veel mogelijk proberen te negeren, staat onder jongeren in de Verenigde Staten al op zeven uur en 22 minuten per dag. Het is bijna een prestatie zo veel op je telefoon te zitten, als je ook nog moet slapen en naar school moet. Dat exorbitant aantal uren moet toch wel ten koste gaan van je prestaties? Experimenteel onderzoek op de universiteit van Texas toont aan van wel. Studenten die hun telefoon tijdens het studeren in een rugzak, of nog beter, in een andere kamer verborgen, hadden significant betere resultaten op een examen dan diegenen met een telefoon op tafel. Slimmigheden als het ondersteboven leggen van de telefoon, of zelfs het uitzetten ervan, waren vruchteloos. Niet alleen je cijfers en je vrije tijd, maar ook je nachtrust en je relatie worden volgens onderzoek om zeep geholpen door overmatig smartphonegebruik.

eerste hulp bij FOMO

Maar wat veroorzaakt nu precies deze 21ste-eeuwse epidemie? Van zichzelf is dat stukje glas en metaal toch niet zo interessant? Het feit dat we constant aan het chatten, snappen, mailen en liken zijn, is voor een groot deel te wijden aan hoe de makers van apps geld verdienen. Facebook harkt elk jaar miljoenen dollars binnen door advertenties. Facebook is hier niet uniek in: voor bijna elke app zijn advertenties de voornaamste bron van inkomsten. Apps hebben er dus alle baat bij om jou zo vaak mogelijk naar zich toe te trekken: immers hangt het inkomen van de makers volledig af van hoeveel tijd er op hun app besteed wordt. Je favoriete apps gebruiken psychologische trucs om je te verzekeren van je terugkomst: Snapstreaks zijn niet gemaakt om gebroken te worden. Facebook stuurt je trouw iedere ochtend wie er jarig is: of je 'm eventjes feliciteert. Heb je net dat laatste filmpje afgekeken op YouTube? Geen probleem! Je scherm vult zich meteen filmpjes die jou wonderbaarlijk genoeg ook interesseren. Apps, in bijzonder sociale media, proberen koste wat het kost dat zeurende stemmetje in je hoofd te planten: "Je mist van alles! Kom snel terug! Kijk naar me!" Ze creëren zo FOMO, kort voor fear of missing out.

Afijn, smartphonegebruik kan dus wel degelijk problematisch zijn. Als we de toch ietwat verontrustende onderzoeksresultaten van eerder er weer eens bij pakken, is de kans dus groot dat jij, de lezer, ook kampt met ongewenste afleiding tijdens het blokken. Wat kan je er dus aan doen? De schrijver van dienst heeft in een opwelling zijn smartphone inmiddels ingeruild voor een ouderwetse Nokia, maar dit is naast lichtelijk overdreven ook nog eens bijzonder onpraktisch: je geeft ontzettend veel functionaliteit en bereikbaarheid op. Professor Adam Alter, professor aan de Universiteit van New York en deskundige op het gebied van afleiding en verslaving, heeft een aantal adviezen opgesteld voor de verknochte smartphonegebruiker. Ten eerste: leg je gsm vooral niet in de buurt (of op zijn minst niet in gezichts-, gevoel-, of gehoorbereik). Verder is het het beste om van tevoren in te plannen wanneer, en vooral hoelang je je gsm gaat gebruiken. Als laatste: je kan gewoontes niet doen verdwijnen, je kan ze alleen vervangen. Doe dus iets anders in de tijd dat je normaal gesproken de nieuwste foto's van je klasgenootje uit de tweede graad (die je overigens al drie jaar niet gesproken hebt) aan het liken bent.

Zo. En nu weer door met blokken.