Misschien heb je in de wandelgangen al iets opgevangen, maar ondertussen ligt het al zo goed als vast: de opleidingen binnen de faculteit Letteren & Wijsbegeerte zullen vanaf 2011 tweejarige masters krijgen. Deze beslissing heeft heel wat voeten in de aarde gehad. In Gent en Leuven is er al veel inkt over gevloeid in Schamper en Veto, de respectievelijke studentenbladen, en ook dwars heeft haar licht hier al eens over laten schijnen. Ondertussen begint het licht aan het einde van de tunnel echter zichtbaar te worden. Met maar één masterjaar achter de kiezen, probeerden uw dwars reporters er toch wijs uit te raken.
Als we naar de rest van Europa kijken, zijn tweejarige masters veeleer een evidentie, maar ook binnen Vlaanderen zijn er al veel te vinden, vooral bij de exacte wetenschappen. Bij de faculteit Letteren & Wijsbegeerte wou men dit ook. Natuurlijk betekent een opleiding die 25 procent langer duurt meer subsidies. Misschien geen 25 procent, maar alleszins voldoende om de inspanning te motiveren. Financiële motieven zijn (gelukkig) lang niet de enige redenen voor de overstap.
“De belangrijkste argumenten voor een tweejarige master houden verband met de studeerbaarheid en de internationale context”, aldus Bruno Tritsmans, decaan van de faculteit L&W. “De bama-hervorming was van meet af aan problematisch: één masterjaar is krap voor wetenschappelijke verdieping en een masterthesis van hoog niveau. Daarnaast bleek het ook moeilijk om internationalisering in een eenjarig traject in te bouwen. Dit zal substantieel verbeteren in een tweejarige master. Daarnaast zouden er op termijn problemen rond de erkenning van onze diploma's in het buitenland kunnen optreden. Onze faculteit is geen eiland in de oceaan: onze verwevenheid met de Antwerpse, Vlaamse en met de internationale context wordt alsmaar groter.”
Michiel Horsten, lid van de Studentenraad van de UA, maakt hier echter de nodige kanttekeningen bij. De implicaties van een jaar langer studeren zijn immers legio: bijkomend studiegeld, bijkomende cursus-, kot- en leefkosten en simpelweg een jaar langer voordat je kan gaan werken. De studentenvertegenwoordigers staan er dus niet bepaald voor te springen, maar zien er, ondanks de psychologische en financiële barrière, de voordelen wel van in.
De Studentenraad stelde ook een officieel standpunt op, waarin vooral de nadruk gelegd wordt op een noodzakelijkheidsvoorwaarde. “Een tweejarige master moet niet enkel een meerwaarde kunnen bieden”, legt Horsten uit, “er moet aangetoond worden dat die twee jaar ook echt noodzakelijk zijn.” Voor de opleidingen Geschiedenis en Filosofie vindt de Studentenraad niet dat een tweejarige master noodzakelijk is, aangezien in Geschiedenis de masterproef bijvoorbeeld al korter werd ten gevolge van de overschakeling naar één jaar. Voor Taal- & Letterkunde vinden ze wel dat er aan de noodzakelijkheidsvoorwaarde voldaan wordt: “De studiedruk ligt er nu veel te hoog. Een tweede jaar zou daar echt geen overbodige luxe zijn”, aldus Horsten. Daarnaast wijst de Studentenraad er op dat studenten veel te weinig betrokken worden bij de plannen. In hun officiële standpunt staat: "De studenten kunnen als betrokken partij niet enkel een logische gesprekspartner vormen, ze kunnen ook nieuwe en relevante inzichten aanleveren."
Uiteraard zal er niet zomaar een tweede jaar aan de huidige opleidingen geplakt worden. Zoals het er nu uitziet, krijgt elke master drie varianten, of drie profielen. Een onderwijsprofiel, met indaling van de lerarenopleiding; een onderzoeksprofiel met stage, om de aansluiting met een onderzoeksgroep te verzekeren; en een professionaliseringsprofiel, dat de mogelijkheid moet bieden om zich naar de bredere arbeidsmarkt en het bedrijfsleven te bekwamen, bijvoorbeeld via Meertalige professionele communicatie of Informatie- en bibliotheekwetenschap. Dit laatste profiel zal in interfacultair overleg gecreëerd worden en is momenteel nog in volle ontwikkeling, maar er is iets meer onenigheid over het onderwijsprofiel, vooral vanuit de Studentenraad, over de geplande indaling van de lerarenopleiding. Een extra jaar erbij nemen en dus zes jaar studeren om leerkracht te worden is uiteraard geen optie. De huidige plannen spreken echter van een totaal van 48 studiepunten die zouden indalen, 30 studiepunten voor de eigenlijke lerarenopleiding en 18 voor de vakinhoudelijke opleidingsonderdelen met “vakdidactische competenties”. Dit betekent wel dat wie voor dit profiel kiest, in feite maar een master van één plus een vijfde jaar krijgt, plus een verwaterde lerarenopleiding. Het is wel mogelijk om te opteren voor een hele lerarenopleiding in de tweejarige master, waardoor de studieduur niet verlengd wordt. Het is dus nog maar de vraag of dit een verbetering is van het huidige systeem, met één jaar master en één jaar lerarenopleiding.
Los van de voor- en nadelen van een bijkomend jaar studeren, is er nog een lichtpuntje aan dit hele verhaal: interuniversitaire samenwerking. Tritsmans: “Het dossier van de tweejarige masters wordt gezamenlijk ingediend en geïmplementeerd. Er is daarom nauw overleg, zowel op beleidsniveau als bij het uittekenen van de programma's. In de meeste programma's is trouwens een interuniversitaire component opgenomen, waarbij opleidingsonderdelen worden uitgewisseld.”
De tweejarige masters voor de faculteit Letteren & Wijsbegeerte zijn, de algehele instorting van onze economie daar gelaten, in elk geval zo goed als zeker een feit. Dit heeft ook tot gevolg dat er binnen twee jaar alleen een paar achtergebleven enkelingen zullen afstuderen aan de faculteit L&W. Dat wordt een leuke receptie...