In de laatste aflevering van Met Man en Macht schreeuwt het personage van Sara de Roo: “zeventien jaar heeft mijn vader alles gegeven voor de gemeente, en slechts één fout heeft hij gemaakt!” Dat die ene fout dan wel handen met geld heeft gekost en een polyvalente zaal vol gebreken heeft opgeleverd, veegt ze onder de mat.
De regels zijn nochtans de regels. Principes zijn principes. Maar mensen zijn even zwak als het spreekwoordelijke vlees en het zijn eerder de persoonlijke banden die ze hebben die hun acties bepalen dan het geloof dat ze uitdragen. Het is gemakkelijker Cyprus besparingen op te leggen, zolang men geen rekening houdt met de spaarders ter plaatse. De oorspronkelijke speurders naar de Bende van Nijvel bleken alles behalve objectief. Fictieve detectieven kunnen misschien naar gelieven hun intuïtie volgen, in de realiteit blijkt het niet aangewezen. Dat Obama nog steeds Guantanamo Bay openhoudt, wordt hem veel makkelijker vergeven dan Bush. Hetzelfde geldt voor de verderzetting van Patrick Janssens beleid door De Wever. De een wint, de ander verliest. Uitstraling. Charisma. Een zekere je-ne-sais-quoi. Terwijl ze aan hetzelfde publieke oordeel onderhevig zouden moeten zijn.
En wat te zeggen van de veelvuldige fraude aan de universiteiten van Vlaanderen? Dat de huidige druk zo groot is. Dat het zaaks is te publiceren, en dat de concurrentiedrang onder doctorandi moordend is. Zo wordt het dus bijna een uitgemaakte zaak dat een onderzoeker hier en daar naar boven afrondt, niettegenstaande dat in bepaalde onderzoeksvelden dit soort toestanden zeer schadelijk kan blijken. Maar we doen het om net iets langer in het spotlicht te kunnen blijven staan, net iets harder te kunnen dromen van carrière. Net iets langer te zijn wie we willen zijn.
Fraude is uiteraard verboden, maar zo’n verbod verhindert fraudelent gedrag niet, het maakt het enkel bestrafbaar. Het houdt geen rekening met de biochemicus die vreest in collegiale onmin te vervallen na het zoveelste nutteloze onderzoek. Niet dat vervalsingen niet onbestraft moeten blijven, maar simpelweg iets verbieden is een zeer naïeve oplossing voor problemen. Regels, principes en wetten houden geen rekening met menselijkheid. Op het eerste zicht lijkt het zelfs onmogelijk de twee te combineren. Ooit kreeg ik een boete omdat ik op het voetpad reed, per fiets, bij hoge snelheid. Mijn uitvlucht, dat ik slechts vrolijk was en geen misdadiger, werd niet eens genoteerd.