VLAAMSE REGERING ZET DE BIJL IN IOB

Het academiejaar is net begonnen en dankzij de Vlaamse Regering met een valse start. De reden? De jaarlijkse financiering van 2,6 miljoen euro voor het IOB werd plots volledig stopgezet. Voorzitter Nathalie Holvoet kreeg de beslissing te horen via een telefoontje van de regeringscommissaris: “Ook hij was compleet verrast door deze beslissing.” Ze kwam van een koude kermis thuis en ontving tot op heden nog geen schriftelijke mededeling, laat staan een toelichting.
 

wat doet het IOB eigenlijk?

Het Instituut voor Ontwikkelingsbeleid werd 25 jaar geleden opgericht als een bundeling van bestaande expertise binnen Universiteit Antwerpen. Sindsdien groeide het uit tot een internationaal erkend centrum van excellentie. 

Het instituut organiseert drie masterprogramma’s, een doctoraatsprogramma en verschillende korte opleidingen. Specifiek focust het instituut zich op onderzoek en beleidsadviserend werk op ontwikkelingsbeleid. Daarbij fungeert het instituut als spin in het web tussen ontwikkelingsactoren en ontwikkelingsprocessen. 

In heel Vlaanderen is het instituut het enige dat academisch onderwijs, wetenschappelijk onderzoek en maatschappelijke dienstverlening combineert met focus op mondiale ontwikkelingsvraagstukken. In zijn 25 jaar heeft het instituut een sterke positie verworven in zowel de internationale als academische wereld. Holvoet legt uit: “De impact gaat verder dan enkel onze universiteit of zelfs ons land. Ook internationaal stellen we met onze onderzoeken mensen te werk. Zowel in Afrika en Azië als in Zuid-Amerika. Met deze keuze komen ook onderzoeken naar klimaatverandering of het conflict in Oost-Congo onder druk te staan.” 

De voorzitter werkt al sinds de oprichting bij het instituut. Voor haar is het IOB een belangrijk deel van haar leven: “Mijn kinderen zeggen vaak dat het IOB mijn derde kind is. En zo ben ik niet de enige.”
 

ivorentorenbeleid: studenten in onzekerheid

De dreigende financiële leegte raakt niet alleen het personeel. Ook studenten worden hard getroffen. Onder hen bevinden zich 90 internationale studenten uit 30 landen die slachtoffer zijn van deze abrupte maatregel. “Zij hebben zich jaren voorbereid om hier te kunnen starten. Sommigen onder hen hebben drie jaar geprobeerd om toegelaten te worden. Ze laten hun familie en werk achter, zoeken een woning en beginnen vol overtuiging aan een nieuw leven in Antwerpen. En dan krijgen ze na drie weken plots te horen dat het instituut op losse schroeven staat.” De beslissing van de regering lijkt ondoordacht. Gelukkig zorgde rector Herwig Leirs voor een warme knuffel aan onze studenten en het personeel: “De rector heeft aangegeven dat we dit academiejaar kunnen afronden.”
 

IOB: de beste van de klas

Toch voelt het als een harde en vooral onverwachte klap voor het IOB. Holvoet vertelt: “We dienden een paar weken geleden nog ons nieuwe beleids- en budgetplan voor 2026-2030 in. De onderhandelingen waren vergevorderd en het zag er rooskleurig uit.” Bovendien werd er ook nog een externe evaluatie gedaan. “Het auditcomité gaf een positief oordeel over ons multidisciplinair werk. En toch veegde de regering onze financiering zonder pardon van tafel.” Ze vertelt verder: “Of dit zomaar kan moet nog blijken. Men heeft vanuit de uitvoerende macht de wetgevende macht in ieder geval compleet buitenspel gezet.”
 

juridische twijfels

De keuze van de Vlaamse Regering om de financiering van het IOB stop te zetten valt niet alleen uit de lucht, maar is ook juridisch gezien discutabel. Recent gaf de Raad van State een kritisch advies over de maatregel. Volgens het hoogste administratieve rechtsorgaan kunnen personeel, studenten en onderzoekers wel degelijk rechtmatige verwachtingen hebben gehad over hun studie of werk. Niet onlogisch, als je pas anderhalve maand geleden begonnen bent met je studie aan het IOB. 

Aangezien de financiering per 1 januari volledig instort, is er geen overgangsregeling voorzien. De Raad van State waarschuwt dat het ontbreken van de regeling problematisch is en stelt dat de argumentatie van de Vlaamse Regering juridisch zwak oogt.
 

nationalistisch protectionisme

Ook Stephanie D’Hose is duidelijk: “Als we echt willen verbinden, moeten we het buiten onze landsgrenzen zoeken. Wij Belgen moeten daarnaast profiteren van onze meertaligheid, in plaats van het afbreken. Al met al is het geen verstandige keuze geweest van minister Zuhal Demir.” 

Ook Nadia Naji benadrukt de geopolitieke betekenis: “Het past in de visie van deze Vlaamse regering op ontwikkelingssamenwerking. Deze schrapping is trumpiaans.”
 

oppositionele tegenwind

Zowel Nadia Naji (Groen) als Stephanie D’Hose (Open Vld) verzetten zich sterk tegen deze onverwachte bezuinigingsmaatregel van de Vlaamse Regering. D’Hose zegt hierover: “Vanuit de oppositie gaan we het op de agenda zetten. We hebben reeds een vraag om uitleg ingediend.” Alhoewel de breuklijn tussen D’Hose en Naji vaak zichtbaar is, staan ze nu zij aan zij. Naji vertelt: “We zetten op dit moment alles op alles om druk uit te oefenen op de regering. Ik denk dat we ons als oppositie niet alleen moeten verzetten. Wij moeten ons daar allemaal tegen verzetten. Het is heel erg dat één krabbeltje een instituut als het IOB onder zulke druk kan zetten.” 

Naji gaat verder: “De rechtse regering brengt studenten, personeel en de diplomatische positie van zowel Vlaanderen als België in gevaar.” D’Hose haakt hierop in: “Ik ga het op de agenda zetten en blijven zetten. Laat me hopen dat mijn collega’s uit de regering gaan luisteren.”
 

alumni in actie

Terwijl de oppositie politieke druk uitoefent, blijft ook het internationale netwerk van het IOB niet stil. Het instituut heeft een sterk mondiaal netwerk van alumni gevestigd in sectoren als de overheid, ngo’s en diplomatieke diensten. Nadat het nieuws bekend werd, zette het internationale netwerk de petitie: ‘Save IOB’ op poten. En daar bleef het niet bij. 

Vanuit alle hoeken van de wereld kwamen er reacties. Bienvenu Matungulu, junior onderzoeker en docent aan Université Catholique de Bukavu, zegt hierover: “Deze beslissing brengt niet alleen het uitzonderlijke werk van de instelling in gevaar, maar bedreigt ook de toekomst van de vele samenwerkingen met het mondiale Zuiden. Het IOB is altijd een baken geweest van academische excellentie en toegepast onderzoek en levert een belangrijke bijdrage aan het begrip van mondiale vraagstukken. Het onderzoek van het instituut heeft een directe impact op de gemeenschappen en landen die ze bestuderen en vormt een voorbeeld van partnerschap dat verder gaat dan donaties en financiering die zelden de begunstigden in het Zuiden bereiken. Mijn hart gaat uit naar het IOB!” 

Ook bij een andere alumnus, verbonden aan de Universiteit van Kopenhagen, kwam het nieuws hard aan: “Wow, wat erg om dit te lezen … Het is echt vreemd dat de wereldwijde tendens juist is om financiering te schrappen op een moment dat we net meer diepgaande inzichten en contextuele kennisproductie nodig hebben, zeker over het mondiale Zuiden. Ik duim voor hen!”
 

IOB geeft niet op

Toch laat het IOB zich niet zomaar uit het veld slaan. Holvoet zegt: “Wij gooien de handdoek niet in de ring. Wij geloven in het product dat we aanbieden en dat al jarenlang goed geëvalueerd wordt. Onze gecrediteerde masters zijn van groot belang. Momenteel bekijken we alle scenario’s om onze impactvolle en multidisciplinaire boodschap verder te zetten.” 

Holvoet sluit af met een duidelijke boodschap aan de Vlaamse Regering: “Als wij verdwijnen, verdwijnt iets wat niet te vervangen is. Niet alleen voor Vlaanderen, maar voor de hele wereld.”