HELLBLADE: SENUA'S SACRIFICE (2017)

Tot op vandaag durft een slecht geïnformeerde journalist wel eens in de krant schrijven dat er geen vrouwelijke hoofdpersonages in computergames bestaan. Daarmee bedoelen deze iewat misogyne broodschrijvers vaak dat ze er wel zijn, maar dat mannen in games keer op keer het voorrecht krijgen om schaamteloos hun eigen heldhaftige zelf te zijn. De functie van een vrouwelijk personage bestaat volgens hen erin om identiek dezelfde mannenrol op te nemen, maar dan in een geseksualiseerd lichaam. Hierdoor heeft een vrouwelijk harnas in klassieke Role Playing Games (RPG’s) letterlijk weinig om het lijf en mag het lichaam van Lara Croft een anatomisch wonder heten, aangezien het gewicht van haar boezem haar eenvoudig zou verhinderen om zich zonder rugpijn voort te bewegen.  

Het is vanzelfsprekend dat het hier over een wat achterhaalde en naïeve misvatting gaat die vooral door een oudere generatie journalisten gebezigd wordt. De meeste zichzelf respecterende games hebben hun licht vrouwonvriendelijke puberteit inmiddels achter zich gelaten en koesteren eventuele restanten ervan zonder schaamte of op een wat meer ironische manier.  

Een van de vele verdiensten van Hellblade: Senua’s Sacrifice is dat dit wat hardnekkige stereotiep in ieder geval hier niet terug te vinden is. Senua, het psychisch getormenteerde hoofdpersonage van Hellblade, moet met voorsprong de moedigste vrouw zijn die ooit het voorrecht heeft gehad om in een game op te treden. Het spel verhaalt op geloofwaardige wijze dat Senua tijdens haar jeugd meerdere lange periodes van psychose doormaakte. Gelukkig zijn vandaag de dag psychiatrische instellingen redelijk goed uitgerust om mensen de periode te helpen overbruggen waarin hun gedachten en zintuiglijke ervaringen niet meer overeenstemmen met de realiteit. Sinds 1 januari 2025 is de term geestesziekte in België zelfs verdwenen en bestaat er een nieuw systeem van vrijwillige behandeling onder voorwaarden. Helaas zijn de mensen van het Schotse boerengat waar Senua opgroeit in de zevende eeuw op het zachtst gezegd niet helemaal klaar voor een kind dat regelmatig volledig de voeling met de realiteit verliest. De moeder van Senua, die aan dezelfde aandoening lijdt, wordt uiteindelijk op de brandstapel gezet omdat in haar ziekte de oorzaak van een pestepidemie wordt gezien. Senua zelf krijgt van haar vader een paar gewelddadige pogingen over zich heen om de ziekte, die gezien wordt als een vloek van de goden, uit te bannen. Zij wordt, met andere woorden, het slachtoffer van een omgeving die niets met haar ziekte kan aanvangen en uit angst en onwetendheid bereid is om haar als zondebok op te offeren. Enkel bij Dillion, een jongeman die haar liefde en begrip toont, slaagt Senua erin om even troost te vinden. 

Wanneer een nieuwe psychotische episode zich aandient, vlucht Senua de wildernis in, noem het gerust een vroegtijdelijke variant van de eerder genoemde vrijwillige gedwongen opname. Helaas blijkt bij haar terugkomst haar hele dorp uitgemoord te zijn door plunderende Noormannen. Zij ziet hierin een gevolg van haar vloek en besluit om met het afgehakte hoofd van haar geliefde naar de mythologische hel van de vuige Noormannen te trekken om daar Dillions leven terug te eisen van de godin Hela. Begeleid door een koor van gekmakende stemmen in haar hoofd, met een duisternis die soms als golven over haar heen trekt, waadt Senua heupdiep door moeraslanden waar rijen gespietste lijken staan te rotten. Met een verbetenheid die geboren is uit wanhoop en moed geeft ze vervolgens twee demonen, een van vuur en een van illusies, een formidabele schop waar de zon niet schijnt, enkel en alleen maar om de toegangspoort van de hel te kunnen bereiken. B.J. Blazkovitz, Master Chief, Solid Snake en zelfs Kratos, de iconische superhelden van tal van computergames, zouden hierbij wenend om hun mama roepen. Niet omdat ze niet sterk genoeg zijn, maar omdat hun persoonlijkheid samenvalt met hun daden. Het zijn voorbeelden van stereotiepe mannen die de rol die de samenleving van hen verlangt zonder nadenken uitvoeren. Senua daarentegen wordt verscheurd door angsten. De realiteit waarin ze beweegt is onzeker en verraderlijk, haar motivatie is geen rationele beslissing op basis van kennis en uitgaande van haar eigen kracht, maar een gevoel voor de richting die ze moet gaan, omdat elk alternatief voor haar wel fataal moet aflopen. Zij wil niet zwemmen, maar ook niet verzuipen. Zij is fataal zwak, maar beschikt over een door en door verbeten moed die niet voortkomt uit een drang naar rechtvaardigheid door vergelding, maar door een zucht naar leven en liefde, zelfs wanneer alles in en rond haar verstikt raakt door duisternis. 

Net die kwetsbaarheid maakt van Senua ook een ontroerend personage. Een effect dat nog versterkt wordt door haar plaats in een direct betrokken medium als computergames en door de stemmen in haar hoofd die weerklinken en bij momenten weergalmen in de koptelefoon van de speler. Naast haar rol als plaatsvervangend slachtoffer door de inwoners van haar dorp, brengt Senua ook het (titelgevende) offer van haar eigen leven: ze geeft zich totaal en verliest zich in haar poging om door de hel te trekken om haar geliefde opnieuw tot leven te wekken. Master Chief mag bij het horen van dit verhaal nog zo hard beweren dat het zweet is dat de binnenkant van zijn helm doet bewasemen, maar wij mannen weten wanneer het tijd is om onze tranen te verbergen en onze ontroering door te slikken. Het is bij dit alles overigens een open vraag of de vergaming van Senua’s leven helend is voor mensen die zelf psychose hebben doorgemaakt, maar dit spel heeft in ieder geval de enorme verdienste dat het een beeld geeft van wat het is om een psychose te beleven. 

Gelukkig loopt het allemaal nogal goed af voor Senua. Het hoofd van Dillion als plotobject voor de makers of emotioneel object voor Senua wordt uiteindelijk als een nutteloos ding weggegooid en van haar vloek wordt – nogal anachronistisch – een gave gemaakt waarmee ze een nieuwe stralende toekomst instapt. Inmiddels werd er overigens ook een tweede game met Senua als hoofdpersonage gemaakt. Hopelijk zijn de makers erin geslaagd om haar ook daar niet triomfantelijk te laten toetreden tot het pantheon van de bovenmenselijke helden, maar haar simpelweg zichzelf te laten zijn. Zeker is wel dat dit eerste deel in de saga van Senua door iedere zichzelf respecterende gamer gespeeld zou moeten worden.