een oorwurm tussen je oren

“Tinnitus of oorsuizen is het fenomeen waarbij een patiënt een geluid hoort dat niet aanwezig is in de omgeving”, steekt Laure van wal. Volgens het stereotype is dat geluid een pieptoon, maar het kan alles zijn, van geruis tot krekels. “Tinnitus ontstaat meestal door gehoorschade. Omdat er minder geluidsinformatie binnenkomt bij de hersenen, gaan die overcompenseren en maken ze het geluid aan dat ze missen. Vergelijk het met een fantoompijn: de hersenen missen pakweg een been en maken pijn aan waar dat ontbreekt.” Bij de meeste jongeren is die ontbrekende geluidsinformatie een hoge piep omdat hoge tonen het snelst beschadigd raken bij het uitgaan.

vicieuze cirkels

Van oorsuizen kan je niet genezen. Deels komt dat omdat tinnitus geen probleem op zich is, maar eerder een symptoom van een achterliggende problematiek zoals gehoorschade. “Veel patiënten die ik in het UZA zie, zijn erg gefocust op genezen en van dat geluid af zijn, maar tegen de tijd dat ik de patiënten zie, is hun tinnitus vaak al chronisch. Oorsuizen is namelijk een vicieuze cirkel: eenmaal de hersenen tinnitus kennen en het gewend zijn om het ‘gat’ op te vullen met een geluid, is het moeilijk om dat te doorbreken.” Betekent dat dan dat oorsuizen reden tot wanhopen is? Dat ook weer niet. Laure onderzocht in haar doctoraatsstudie een therapie die volgens patiënten het geluid ‘dempt’.

Elektrische stroomtherapie is een gekende therapie voor andere problemen zoals depressie. “Elektrische stroomtherapie komt neer op hersenstimulatie via elektroden. In eerder tinnitusonderzoek werden grote sponselektroden gebruikt, waardoor de stroom naar het hele brein ging. In mijn doctoraatsstudie hebben we kleinere elektroden gebruikt, waarmee we konden sturen naar waar de stroom ging. Bij tinnitus zijn er namelijk drie hersenregio’s actief: de geluidsregio maakt het geluid aan, de emotieregio is actief omdat de patiënt zich gespannen voelt en de aandachtsregio schiet in actie omdat de patiënt veel aandacht besteedt aan het geluid. Als we een van die drie regio’s stimuleren met lage elektrische stroom, maakt dat die hersenregio rustiger, waardoor de vicieuze cirkel van tinnitus doorbroken wordt.” Laures studie is nog niet de heilige graal voor een oplossing tegen oorsuizen, maar wel is het een signaal van hoop voor de chronische tinnituspatiënt.

chronische paniek

Moet ik me, als jonge studente, zorgen maken over tinnitus? Onder jongeren komt het zeker voor – het stereotype komt ergens vandaan – maar de groep die Laure het meeste in de praktijk ziet, zijn patiënten van veertig à vijftig jaar. Rond die tijd begint namelijk de ouderdomsslechthorendheid. En hoe minder je hoort, hoe meer dat gepiep opvalt. “Ongeveer twintig procent van de volwassenen heeft last van tinnitus, maar die komen niet allemaal terecht bij de NKO-arts (Neus-, Keel- en Oorarts, nvdr.). Gelukkig maar! Dat zouden we niet aankunnen (lacht). Het merendeel van die twintig procent kan er gelukkig goed mee omgaan. Ongeveer drie procent heeft ‘echt’ last van oorsuizen, in die mate dat ze komen aankloppen bij het ziekenhuis. Meestal heeft dat te maken met stressfactoren: tinnitus krijgt dikwijls een piek in stressperiodes.”

Tegen de tijd dat patiënten bij Laure terechtkomen, is de vicieuze cirkel vaak al opgestart. Maakt dat enig verschil? “Grofweg kunnen we twee fasen onderscheiden bij tinnitus, een acute en een chronische fase. De acute fase bevindt zich helemaal aan het begin en houdt in dat de vicieuze cirkel, die tinnitus juist chronisch maakt, zich nog niet gevormd heeft. Het is best mogelijk dat elektrische stroomtherapie patiënten in die acute fase zou kunnen genezen, maar meestal zijn we er niet op tijd bij. Zeker door de wachtlijsten is het lastig om die patiënten te bereiken. Een deel van het probleem is ook dat patiënten in die acute fase weleens in paniek schieten. Daardoor beginnen ze zich te fixeren op het geluid en monitoren ze bijvoorbeeld elke dag of het er nog is. Dat is begrijpelijk, maar dat werkt tinnitus wel in de hand.”

Dan is de vraag: hoe los je zoiets op? Voorlopig lijkt dat toekomstmuziek. “Ik denk dat het antwoord eerder in apps zal liggen. Als gezondheidswerkers in het ziekenhuis zijn wij echter niet thuis in die wereld; ingenieurs die graag willen samenwerken zijn dus érg welkom. Langs apps zouden we de patiënten in die acute fase veel sneller kunnen bereiken, helpen en geruststellen. Vooral die geruststelling is cruciaal: als mensen niet meer bang zijn, verdwijnt het oorsuizen sneller naar de achtergrond.” Toch blijft het devies: voorkomen is beter dan genezen. “Op maat gemaakte gehoorbescherming lijkt heel duur – je geeft er toch gemakkelijk 150 euro aan uit – maar zulke oordopjes gaan erg lang mee en zijn het écht waard.”