‘Gaat u daar maar zitten. Nee, daar. En wat was uw naam? Soit, wat heeft u er ditmaal van weten te maken?’
Wat was ook weer de reden om examens mondeling af te nemen? Ik hou namelijk niet van mondelinge examens. En me dunkt al sinds het begin van mijn studie dat de onpartijdigheid van onze docenten ernstig lijdt onder de aanname dat het beter is zo. Ernstig. Toch lijkt vrijwel iedereen voorstander van het gehanteerde systeem. Waarom liefst geen schriftelijk examen? Omdat ik mezelf altijd nog kan corrigeren tijdens een mondeling. Omdat ik goed ben in mondelinge examens. Omdat ik anders geen kijk heb op mijn uitslag. Omdat ik beter ben in praten dan in schrijven. Maar eigenlijk omdat ik het nu eenmaal zo gewend ben. Vertrouwen we de professoren dan niet? Zouden ze niet in staat zijn een schriftelijke vragenlijst te maken die op een eerlijke wijze het kaf van het koren scheidt? Ze hebben toch gestudeerd? En het is zo ontzettend veel objectiever om de student slechts op zijn antwoorden te beoordelen en niet op kleding, stem, haardracht, bedenktijd of wallen onder de ogen. Is dat niet heel belangrijk?
En de relatie tussen studenten en professoren zou veranderen. Het gekruip en geslijm zou achterwege kunnen blijven als zij niet wisten aan welke gezichten ze nu welke cijfers gaven. Een eerlijkere, openere productievere verhouding tussen de onderwijzer en de onderwezene komt beide partijen zeker ten goede. Onze hypocriet omhoogkijkende houding zou overbodig worden. Misschien durven we het dan zelfs wel eens te zeggen als we een mening hebben, iets slecht vinden, ergens ontevreden over zijn. Misschien zou er eens een structurele relatie ontstaan tussen de student en zijn opleider. Ik ken massa’s mensen, waaronder ikzelf, die veel stresslozer zouden studeren, veel helderder op examens zouden komen, veel minder bang zouden zijn als het examen bestond uit een aantal lege vellen met vragen erop. Invullen, afgeven en naar huis. Ook dat lijkt me een valide reden.
Het is in iedere richting verschillend, maar er zijn te veel mensen die geslachtofferd worden door professoren. Niemand kan toch de stelling hooghouden dat de examens op deze universiteit er onverdeeld eerlijk aan toe gaan?
Stel je voor, niet meer tegenover die mannen gegooid te hoeven worden. De doorvragers, de zwijgers, de persoonlijk betrokkenen, de robots, al die rare types. En stel je voor, nooit meer ‘Wat vond u er zelf van’, of ‘Ik wìl u er wel doorlaten, maar ja…’, of ‘Ik kan u zo toch niet op de maatschappij loslaten?’
Een schriftelijk examen, mits goed opgesteld, is niet minder eerlijk of onderscheidend dan een mondelinge variant. Natuurlijk is een schriftelijke test beperkend wat de stof betreft, kun je niet over de gehele cursus vragen stellen, maar dat kan ook echt niet tijdens een mondeling. Tijdens een mondelinge overhoring word je zeker ook beoordeeld op twijfelen, stotteren, nerveus gedrag en dat zijn geen graadmeters voor kennis of kunde. Professoren hebben een grotere invloed op de student, en dus op diens prestaties, dan ze denken. Daarom lijkt het me een goed idee om de richtlijnen voor examens eens dusdanig aan te passen dat die achterhaalde, ouderwetse, tijdrovende mondelinge verhoren verboden worden en vervangen door uitdagende, doordachte, objectieve schriftelijke overhoringen. Laat onze kennis ons cijfer eens bepalen.