Een bezoek aan Doel gaf ons een mooi beeld van hoe het dorp zich moedig overeind tracht te houden in de crisis, maar liet één kant van het verhaal onbelicht. Wie schuilt er achter de afbraakwerken en meer nog: waarom moeten ze plaatsvinden? En hoe zit het nu werkelijk met de legaliteit van dit project? We vroegen meer informatie aan de Maatschappij Linkerscheldeoever (MLSO) over deze complexe materie. MLSO stippelt het grondbeleid van het havengebied op de Linkerscheldeoever uit en beschikt hiervoor over een voorkooprecht. Een verhelderend interview met ‘de tegenpartij’.
De bestemming van Doel op het gewestplan is een belangrijk twistpunt in deze zaak. Velen beweren dat de afzonderlijke sloopvergunningen vormelijk wel in orde zijn, maar dat een effectieve gewestplanwijziging van het dorp nodig is voor de afbraak ervan, aangezien het nog steeds geklasseerd staat als woongebied. Klopt dit?
MLSO Weinig mensen weten dat vijfennegentig procent van de Doelenaars hun woning vrijwillig hebben verkocht aan MLSO; er zijn nog maar acht eigendommen in privaat bezit. Sommige inwoners kregen na verkoop een contractueel zakelijk recht van tijdelijke bewoning. Eind augustus 2009 zullen die rechten verstrijken. Andere huizen kwamen leeg te staan en werden gekraakt. Daardoor takelden die woningen snel af en nam het onveiligheidsgevoel bij de resterende inwoners toe. Uiteindelijk zag de burgemeester van Beveren zich in 2004 genoodzaakt de afbraak te bevelen van 42 woningen. Om hernieuwd kraken te voorkomen werden de nutsvoorzieningen grondig ontkoppeld. Gevolg was wel dat de woningen bij gebrek aan verwarming en door de leegstand sneller vochtig werden en verkilden. Daarom moeten ze op hun beurt zo snel mogelijk verwijderd worden. Na sloop worden de gronden met teelaarde bedekt en als groene ruimte onderhouden. Dat is niet strijdig met Doels functie als woongebied en er is dus geen gewestplanwijziging nodig. Twee rechtbanken hebben dan ook de vorderingen om de afbraakwerken stop te zetten, afgewezen.
Maar hoe komt het dan dat de pers voornamelijk het standpunt naar voren brengt dat de hele situatie illegaal is?
MLSO De pers brengt meestal slechts beelden van afbraak met bulldozers; dat schokt. Oorspronkelijk was het de bedoeling om zoveel mogelijk sloopafval te recupereren en als het ware steen per steen af te breken. Acties van tegenstanders hebben dit verhinderd, zodat MLSO verplicht werd om onder politiebescherming bulldozers te gebruiken. Maar zo’n informatie wordt vaak achtergehouden. De meeste mensen hebben enkel foto’s en videobeelden van de afbraak op hun netvlies staan. Dat wekt het gevoel van minachting door de overheid op, hoewel die zich volledig gehouden heeft aan gerechtelijke uitspraken.
Hoe gaan jullie om met de reacties van de actievoerders?
MLSO De rechten van de actievoerders zijn tot op heden altijd gerespecteerd in zoverre deze ook wettig waren. Het actiecomité heeft tot nu toe tientallen procedures gevoerd. Sommige hadden succes, andere niet. Wanneer de acties de veiligheid in gevaar brengen of de uitvoering van de werken onmogelijk maken, wordt er een beroep gedaan op de politie. Een open communicatie over de besluitvorming staat hierbij steeds centraal.
Vaak laat men enkel deze actievoerders aan het woord. Welke aandachtspunten in de Doelzaak komen volgens jullie te weinig aan bod en zouden jullie graag benadrukt willen zien?
MLSO Men verliest te vaak uit het oog dat de overheid alle moeite doet om verschillende doelstellingen te verwezenlijken én met elkaar te verzoenen. Zo heeft zij beslist dat de haven op de linkeroever uitgebreid moet worden, rekening houdend met het enorme BNP dat de Antwerpse haven ons oplevert en haar belang voor onze economie en tewerkstelling. Tegelijk heeft de overheid ook aandacht voor het behoud van de natuur en betrekt ze natuurverenigingen in het overleg. Doelstellingen, middelen en consequenties worden steeds zorgvuldig tegenover elkaar afgewogen. Het spanningsveld in de Doelzaak bestaat erin dat het particulier belang van de eigenaars en inwoners van een dorp tegenover het economisch en financieel welzijn van een ganse metropool staat. Als men dit contrast wat meer zou benadrukken, zou de afweging snel gemaakt zijn.
Toch wordt de beslissing van de overheid sterk betwist en is er chaos en verontwaardiging. Is dit volgens jullie te wijten aan gebreken in de jarenlange organisatie van het Doelproject?
MLSO De reglementering is ontzettend ingewikkeld geworden. Het is bijna onmogelijk om niet ergens een regeltje over het hoofd te zien. De overheid doet echter enorme moeite om de regels te respecteren en herstelt haar fouten zo snel mogelijk. Afwegingen maken tussen openbaar en particulier belang is niet gemakkelijk. Eens gemaakt zou men ze moeten respecteren. Dat is natuurlijk moeilijk wanneer men zelf persoonlijk betrokken is en het wordt daarom niet altijd aanvaard. Het zijn die protestacties die de chaos creëren. De verontwaardiging is tot op zekere hoogte te begrijpen, maar men mag niet vergeten dat aan eenieder een genereus aanbod werd gedaan tot verkoop en hervestiging. Men heeft het recht dat te weigeren. Men heeft het recht hier legaal actie tegen te voeren. Maar wat er gebeurt bij de acties kan moeilijk nog legaal worden genoemd. Een open dialoog is pas mogelijk als het spel eerlijk wordt gespeeld en niet alleen de overheid maar ook de burger zich aan de wet houdt.