“De sluier is onderdrukking.” Met deze stelling besluit Geert Van Istendael zijn essay in De Standaard van 23 augustus 2008 en zorgde hij meteen voor een nieuwe episode in het hoofddoekendebat. Dat hij in datzelfde essay de argumenten van zijn ‘jonge’, ‘progressieve’ tegenstanders louter op die basis van tafel veegt en afdoet als ‘onnozel’, wil ik hier nog terzijde laten. Wel is het storend dat deze hele discussie soms op een weinig genuanceerde manier gevoerd wordt.
Zo is het bijvoorbeeld verbazend dat Van Istendael en de zijnen, in navolging van de al even rechtlijnige Etienne Vermeersch, niet lijken te zien dat een symbool altijd contextgebonden is en bijgevolg drager kan zijn van verschillende uiteenlopende betekenissen. Natuurlijk kan een hoofddoek onderdrukkend zijn, en natuurlijk moet onderdrukking bestreden worden. Alleen heeft niet elke vrouw dezelfde motieven om er één te dragen en kan het voor haar dus net zo goed een teken van vrijheid zijn.
Voorts hoor je nooit over hoe mannen (of mensen in het algemeen) onderdrukt kunnen worden door totalitaire regimes: niet mogen zeggen wat je wilt, niet mogen studeren wat je wilt, moeten demonstreren omdat je anders wel eens verdacht zou kunnen lijken, een baard moeten dragen, niet mogen trouwen met wie je wilt enzovoort. En zijn die onderdrukte moslims waarover onze Vlaamse intellectuelen zo graag hun zegje doen dan plots bevrijd als we de vrouwen van hun hoofddoek verlossen?
Daarenboven wordt er telkens opnieuw een bevolkingsgroep in het vizier genomen die al dagelijks te maken heeft met sociale achterstelling en verdrukking. Die fixatie op de hoofddoek is in dat licht allesbehalve constructief. De pruiken van Joodse vrouwen - en dit zonder een nieuwe tirade van Benno Barnard te willen uitlokken, godbetert - of pakweg de hoge hakken van Westerse dames vormen blijkbaar nooit een probleem. Want in eigen boezem kijken doen deze heren bitter weinig. Blijkbaar vinden zij dat er in onze geseculariseerde maatschappij geen sprake meer is van onderdrukking. Alsof Westerse mensen zich niet gekooid weten door de prestaties en de eisen die de samenleving hen oplegt. Om aan ons tirannieke schoonheidsideaal te voldoen, kunnen vrouwen na huid, billen en borsten nu ook al hun vagina onder handen laten nemen door de plastische chirurg. Leve de vrijheid!