Dat zelfmoord het ergste en meest opvallende gevolg van een depressie is, valt moeilijk te ontkennen. Maar zelfverwonding is een meer voorkomend probleem dat minder hard opvalt en jaren kan blijven aanslepen. Bijna 1 op de 5 Vlaamse jongeren doet aan zelfverwondend gedrag. Een probleem dat vaak uit depressie voortkomt. Jongeren zijn extra vatbaar voor zelfbeschadiging door de grote veranderingen en onzekerheden die deze leeftijdscategorie vaak met zich meebrengt. Zo beginnen jongeren het vaakst als ze 12 à 13 zijn, of weer rond 18 à 19. Veel studenten lijden aan dit probleem. dwars sprak met een slachtoffer die anoniem wil getuigen.
Niet alleen mensen met mentale problemen, maar ook stressgevoelige mensen kunnen hier last van hebben. Mensen die met dit probleem kampen, of eraan geleden hebben, praten er niet graag over. Soms zijn ze te beschaamd of zijn ze bang dat andere mensen hen zullen beoordelen. Toch is erover spreken belangrijk, het taboe hieromtrent in stand houden, werkt alleen maar nefast omdat er zo niet naar een oplossing kan worden gezocht.
Jezelf pijn doen is erg persoonlijk en individueel. Iedereen beleeft dit anders, waardoor zeker niet alle feiten op iedereen toepasbaar zijn. Daarom werd er voor een persoonlijk getuigenis gekozen. Dit is slechts een van de vele verhalen die er zijn.
Heb jij je er beschaamd over gevoeld dat je aan zelfverwonding hebt gedaan?
“Ja, zeker wel. Ik vind het nog altijd moeilijk om hierover te praten en ik vermijd het ook zoveel mogelijk om bijvoorbeeld mijn T-shirt uit te doen zodat mensen mijn littekens niet kunnen zien. Ondertussen ben ik al meer dan twee jaar clean, maar het is wel iets dat je blijft achtervolgen, vooral omdat de gevolgen zo zichtbaar zijn op je lichaam en daar ben ik nog altijd beschaamd over.”
Vind jij het belangrijk om hier over te praten?
“Ja, ik zie er zeker het belang van in. Het is moeilijk om erover te communiceren en het is ook zeker geen onderwerp waarover anderen je zouden aanspreken, maar toch is communicatie hierover noodzakelijk, hoe moeilijk het ook is. Ook professionele hulp zoeken is uiteraard zeer belangrijk.”
Aan welke vormen van zelfverminking heb jij gedaan?
“Er zijn natuurlijk veel manieren om jezelf pijn te doen. Meestal sneed ik mezelf, dat is de meest bekende en meest voorkomende vorm van zelfverwonding. Maar het is uiteraard niet de enige. Ik beet mezelf soms ook of sloeg mezelf. Ook verzorgde ik mijn wonden niet altijd goed, wat ook een vorm van zelfverwonding is.”
Wat zijn de redenen dat iemand aan automutilatie doet?
“Dat verschilt van persoon tot persoon. Geen enkele depressie is hetzelfde, dus zelfverwonding is dat ook niet. Toch zijn er enkele redenen die vaker terugkomen dan andere.
Zo is controle een belangrijke reden. Je hebt namelijk vaak zoveel mentale pijn waar je geen controle over hebt, dat het haast een verademing is om jezelf een pijn aan te richten waar je wel controle over hebt. Dat heb ik ook heel erg zo ervaren. Ik had geen controle meer over mijn negatieve gevoelens waardoor ik echt op zoek ging naar een pijn die ik wel onder controle had en die vond ik dan in mezelf snijden.
Verder brengt het ook een opluchting met zich mee. Je wordt even afgeleid van je mentale pijn door de fysieke pijn die je dan voelt. Met jezelf snijden kan je bijvoorbeeld het gevoel hebben dat je problemen voor een stukje met het bloed mee uit je lichaam vloeien, al duurt dat effect meestal niet zo lang.
De derde en belangrijkste reden om aan zelfverwonding te doen, is het gevoel dat je de pijn verdient. Als straf dus. Ik was er soms echt van overtuigd dat ik naast al mijn mentale pijn ook nog eens fysieke pijn verdiende en gebruikte daar zelfbeschadiging voor.”
Als je er zoveel moeite voor doet om het te verbergen kan dat toch nooit voor de aandacht zijn?
Hoe reageer je wanneer mensen niet begrijpen waarom je jezelf sneed?
“Ik ben nog niemand tegengekomen die het niet begreep, maar dat komt ook omdat ik het niet durf te vertellen aan iemand tenzij ik die persoon echt helemaal vertrouw en er zeker van ben dat die er goed op gaat reageren. Maar ik begrijp wel dat mensen het niet snappen en daar ben ik eigenlijk blij om, want dat wil zeggen dat die personen nog niet in zo'n situatie hebben gezeten of zulke gevoelens hebben gehad.”
Wat ga je het langste herinneren uit de periode dat je jezelf sneed?
“Ik denk dat iedereen met dit probleem zich de eerste keer blijft herinneren. Dat is met alles zo, denk ik, dat je de eerste keer het best herinnert. Ik herinner me de eerste keer dat ik mezelf sneed ook nog heel goed. Eigenlijk was er helemaal niet zoveel emotie bij betrokken, ik was nieuwsgierig of dat nu wel echt werkte en heb mezelf een keer gesneden over mijn borstkas. Daar heb ik het op dat moment bij gelaten, maar ik merkte helaas wel dat het hielp.”
Heb je er spijt van?
“Enorm veel. Ik heb er echt nog elke dag spijt van. Je wordt er ook veel mee geconfronteerd omdat je de littekens ziet wanneer je je bijvoorbeeld uitkleedt of een douche neemt. Als ik de tijd kon terugdraaien zou ik er dus zeker nooit mee begonnen zijn. Maar langs de andere kant heb ik er ergens ook wel vrede mee dat het gebeurd is. Ik zat op dat moment zo diep, dat mezelf pijn doen het enige was dat me overeind hield; ik had eigenlijk niet veel andere opties toen. Het is oké om niet oké te zijn, dat heb ik ondertussen wel aanvaard.”
Zijn er bepaalde zaken die je hielpen er weer vanaf te geraken?
“Er zijn altijd activiteiten die kunnen helpen je gedachten te verzetten. Sporten, schrijven, muziek luisteren bijvoorbeeld. Vooral aan dat laatste heb ik enorm veel gehad. Muziek is echt belangrijk voor mij geworden in die periode. Zonder zou ik er misschien nooit vanaf geraakt zijn. Ook heb ik aan The Butterfly Project meegedaan, een heel effectieve manier. Er was iemand van mijn klas die me daarbij hielp."
The Butterfly Project is een project specifiek bedacht om zelfverwonding tegen te gaan. Het werd enkele jaren geleden gelanceerd door een blogster op Tumblr. De bedoeling is dat iemand een vlinder op de arm van iemand die zichzelf pijn doet tekent en daarin zijn of haar naam schrijft. Deze vlinder moet vervolgens van nature verdwijnen, hij mag er dus niet worden afgewassen. Wanneer je jezelf snijdt of op een andere manier opzettelijk pijn doet, dood je de vlinder en doe je daarbij de persoon wiens naam in de vlinder staat pijn. Dit is vaak effectief omdat de steun van anderen bijzonder veel betekent wanneer je niet goed in je vel zit.
Over zelfverminking heerst vaak het idee dat mensen het voor de aandacht doen, hoe denk jij daarover?
“Ik vind dit natuurlijk een verschrikkelijke gedachte. Er zit een zekere kern van waarheid in omdat het in feite een noodkreet kan zijn, maar veel slachtoffers houden het angstvallig verborgen. Als je er zoveel moeite voor doet om het te verbergen kan dat toch nooit voor de aandacht zijn? Ik vind het erg dat onze mentale pijn als aandachtzoekerij wordt afgeschreven, mensen moeten weten dat dat absoluut niet het geval is.”
Wat is jouw advies voor iemand die met problemen als automutilatie kampt?
“Erover communiceren blijft enorm belangrijk, ook al blijft dit moeilijk en heb ik er zelf ook nog altijd last mee. Zoek daarnaast manieren om jezelf van die gedachten af te leiden zoals beweging en frisse lucht. Ook knuffelen helpt, dus zoek daarnaar, het maakt endorfines aan in je hersenen waardoor je je gelukkiger voelt. En schaam je er niet voor, al weet ik dat dat niet gemakkelijk is en lukt dat mij ook nog niet altijd.”
Laten we onthouden dat we het taboe rond dit onderwerp moeten breken en dat erover praten belangrijk is. Zoek manieren om jezelf te helpen zoals sporten, knuffelen en vlinders op je arm laten tekenen. Maar het belangrijkste van al: zoek hulp. Zonder hulp is het veel moeilijker om te stoppen met jezelf bewust te kwetsen. Hulp zoeken is het sterkste dat je kan doen in deze situatie.
Heeft dit artikel bepaalde gevoelens bij je opgeroepen en wil je hierover praten?
Zelfmoordlijn: 1813
Tele-onthaal: 106
- Login om te reageren