Dag Zwarte Pietje?

Toen ik als zevenjarige pas in Nederland was, kreeg ik tijdens de voorbereidingen van 5 december uitleg over de goed heilig man in het rood gekleed en zijn zwarte hulpjes. Zo onschuldig als ik was, zo onschuldig klonk ook het Sinterklaasfeest. Daar zat ik dan, als een nieuwe Nederlandse liedjes te zingen. Of het nou op school was of thuis: “Sinterklaas kapoentje, gooi wat in mijn schoentje!” Als zevenjarige leg je geen link met rassenhaat of discriminatie.

“Hou je bek Zwarte Piet!”

Tot ik vlak voor Sinterklaas op straat voor het eerst Zwarte Piet werd genoemd en leeftijdsgenoten me sindsdien geregeld “Hou je bek Zwarte Piet” toewierpen. Hoe ouder ik werd, hoe minder plezier ik in het vieren van Sinterklaas had, maar tegen pepernootjes en chocoladeletters zei ik zeker geen nee!

Toch werd mijn interesse voor de oorsprong van Sinterklaas groter naarmate de media meer berichtte over het Zwarte Pietendebat. Zwarte Piet was een Moor, zo bleek uit het boek met de voor zichzelf sprekende titel Sint Nikolaas en zijn knecht waarmee Jan Schenkman in 1850 de aanzet gaf voor het moderne Sinterklaasfeest. En dan begint er toch een belletje te rinkelen: “Zwarte Piet is een Moor, maar toch wordt hij afgebeeld als een zwarte Afrikaan.” Hoe kunnen mensen die twee verwarren? Moren, zwarte Afrikanen en zelfs kleurlingen tout court over één kam scheren? Ondanks mijn trotse Afrikaanse achtergrond associeerde ik me niet met een cultuur waarvan ik duidelijk wist dat ik geen afstammeling was. Ook als er mensen in de maatschappij zijn die mij daarmee willen associëren. Ik begrijp dan ook dat het bij sommige mensen in het verkeerde keelgat kan schieten.

Dan leg je de link tussen Nederland en België waar op de schoolbanken koloniale geschiedenis meestal wat genuanceerd wordt en er soms heel licht wordt overgegaan. De frustraties dat een “minderheid kan klagen en inderdaad verandering kan brengen”, de “als het je hier niet bevalt, ga dan terug!”, de “dit is onze cultuur”. Maar zeg nou eens eerlijk, beginnen de meeste protesten niet door een ontevreden minderheid?

Hoe kunnen mensen die twee verwarren?
Moren, zwarte Afrikanen en zelfs kleurlingen tout court over één kam scheren?

Het Sinterklaasfeest maakt inderdaad deel uit van zowel de Nederlandse als de Belgisch cultuur, wij zijn er allemaal mee opgegroeid. Toch is Zwarte Piet er zelf pas in de tweede helft van de 19e eeuw door Schenkman aan toegevoegd en besef je dat het feest daarvoor, zonder zwarte helper, ook prima was. Er zijn er ook mensen die zeggen: '“Nee, Zwarte Piet is zwart door het roet van de schoorsteen!” Kunnen we hem dan niet gewoon als Roetpiet neerzetten en ophouden met een discussie waarin mensen het terecht vinden om op de sociale media genadeloos op elkaar in te hakken?

We moeten beseffen dat dezelfde mensen die zeggen dat Zwarte Piet niet racistisch is, misschien wel die jongeren waren die hersenloos hun gekleurde leeftijdsgenoot belachelijk maakten door ze Zwarte Piet te noemen. Misschien heeft het Sinterklaasfeest daar wel toe bijgedragen. Misschien moeten we inderdaad inzien dat er, in die context bekeken, mensen zijn die Zwarte Piet met rassenhaat kunnen associëren. Tegelijkertijd moeten we ook beseffen dat de Westerse cultuur een kolonisatieverleden kent en er daardoor mensen zijn die met Sinterklaas en Zwarte Piet de link leggen tussen de blanke leider en de zwarte dienaar. Iets waar gekleurde mensen inderdaad liever niet aan herinnerd willen worden, vooral niet op een kinderfeest.