Feestvreugde alom op Belgische markten en pleinen tijdens de nacht van 30 april op 1 mei. Zelf kon ik de slaap maar niet vatten door de oorverdovende explosies van het Bengaals vuur en het vreugdevol dronkemansgelal in de straten van Antwerpen. We roepen onze tien nieuwe vrienden met de borst vooruit halt toe om hen met welluidende stem te begroeten: Ahoi scheepsmakkers, uiteindelijk toch mee op de boot gesprongen. Fantastisch nieuws! En de ironie dat ex-communistische landen juist op 1 mei toetreden laten we maar even in de marge van dit feestgedruis.
Even kijken wat vanaf nu zoal op talrijke diplomatenbals en walking diners voorgeschoteld zal worden. Wat volgt is een kortzichtige blik op onze verruimde menukaart.
Slowakije
U kunt ze zich nog herinneren: de Hongaarse grenswachters in hun groene uniformen die met zware metaalscharen gaten knipten in de prikkeldraad langs de Oostenrijkse grens; de oost- en westberlijners die een gat hakten door de met graffiti beschilderde muur en elkaar onder tranen in de armen vielen; de manifestanten in Praag die hun sleutelhangers lieten rinkelen aan de voet van het standbeeld van de Tsjechische patroonheilige Vacláv; de burgers van Boekarest die het echtpaar Ceausescu van het balkon van het partijgebouw joelden. Het IJzeren Gordijn, dat Europa bijna vijftig jaar lang verdeeld had, werd uiteindelijk neergehaald. Met het toetreden van Slowakije tot de EU werden de laatste sporen van dit schaamlapje van Europa volledig met de grond gelijk gemaakt.
Estland
De eerste die het Estse volk beschreef was de Romeinse historicus Tacitus, die schreef: “De Fenni (Esten) zijn barbaren zonder bezittingen. Ze hebben geen wapens, geen paarden en geen huizen. Ze eten kruiden, kleden zich in dierenhuiden en slapen op de grond.” In de tussentijd is er veel veranderd. Zo hadden ze tot voor kort staatswapen, staatspaarden en staatshuizen. En ook dat hebben ze nu definitief achter hen gelaten.
Polen
In het Pools betekent ‘pole’ niet meer als we hadden kunnen verwachten: veld. Dit ‘Land van Velden’ kent een alles behalve politiek stabiele intrede. Miller, de voormalige eerste minister, maakte zijn ontslag bekend daags nadat de EU groen licht had gegeven voor de toetreding van Polen. Ook heeft de Europese Commissie veel commentaar gegeven op de hoge mate van corruptie, waarbij de voormalige eerste minister Miller zelfs bij naam en toenaam werd genoemd. Maar de toekomst ziet er voor Polen mooi uit. Traag maar zeker werken de Polen aan de reconstructie van hun ooit zo gehavende land.
Malta
Wisten jullie dat Valletta de hoofdstad was van de kleinste nieuwe lidstaat van de EU? Een mens leert bij. Deze voormalige Engelse kolonie is vooral bekend voor zijn zon, zee en strand(janetten). Zag de EU in deze 390.000 hotel- en restaurantuitbaters de gedoodverfde catering voor op de europarlementaire vergaderingen?
Letland
De hemel van Letland wordt sinds mensenheugenis bevolkt door zwarte ooievaars. Deze zwarte varianten van de ons bekende Planckendaelvogel zullen zorgen voor een multiculturele samenleving in onze eengemaakte vogelpopulatie. Wat zou de reactie van Beestenbos nu zijn?
Litouwen
In Litouwen tellen we meer dan 100 nationaliteiten. Dit staatje heeft zijn sporen dus al verdiend op multicultureel vlak. Op economisch vlak is Litouwen het zwakkere broertje van de Baltische staten. Europese hulp is hier dan ook meer dan broodnodig.
Tsjechië
Praag is ongetwijfeld een van de mooiste Europese hoofdsteden. Een suggestie van onzentwege: Praag als volgende culturele hoofdstad? Een vraag voor Praag! We drinken ons alvast een stuk in onze kraag. Tsjechië is immers ook het thuisland van de alomgeprezen pils. Pilsner Urquell staat bekend als de eerste brouwerij die dit goddelijke gerstenat uit zijn ketels gekregen heeft. Jaja, het studentenambrozijn heeft Oost-Europese roots.
Slovenië
Slovenië is het meest noordelijke deel van voormalig Joegoslavië. En van het voormalig Joegoslavië is dit het deel dat het meest geëvolueerd is. Slovenië wordt algemeen gezien als de nieuwe lidstaat die het meest bij West-Europa aanleunt. We hopen dat ze snel hun draai vinden in ons midden. We zouden deze staat niet graag hun odhod willen geven. (Opzoeken maar!!)
Hongarije
Hongerige Hongaren (alliteraties met Hongaren zijn altijd fijn, dachten we zo) houden er de rare gewoonte op na om naast hun gewone verjaardag ook hun naamdag te vieren. Twee keer goed eten op een jaar. Hoe houden ze het vol? Decadentie ten top. Ze worden onze gezonde feestneuzen. Overmaat schaadt Hongaren duidelijk niet.
Cyprus
Althans een deel. De Grieken op Cyprus herinneren zich de bezetting van Darius en Alexander de Grote nog levendig duidelijk en reageerden dan ook verwacht afwijzend tegenover het herenigingsplan voorgeteld door de VN. Europees kunnen we misschien ook hier iets uit leren. Historische onenigheden worden immers niet opgelost door geïsoleerde en diplomatiek verantwoorde voorstellen.
Het Europese volk?
Van de regeringsleiders hoorden we niets dan lovende woorden over een eindelijk terug eengemaakt Europa (alsof Europa ooit één is geweest), over volkeren die elkaar de hand toesteken en nog van die romantisch-heroïsche en dromerige krachttermen, volledig in lijn met de ‘Ode an die Freude’ van de immer melancholische Schiller, op muziek gezet door Beethoven. Maar verliezen we ons niet in de drang snel een grootmacht te worden dat een deftig tegengewicht kan leveren tegen de VS? Hebben de nieuwe ex-communistische lidstaten wel al genoeg democratische ervaring opgedaan? Vergeten we toch zeker niet dat 15 jaar geleden deze staten nog planeconomieën en hoogdravende 1 mei-optochten hielden op pleinen met namen zoals ‘Het Stalinplein’ of ‘Het Rode Plein’ …
Natuurlijk komen we met zulk cultuurpessimisme nergens. Dat weten we ook wel. Er moeten kansen gegeven worden, zoals het PHARE-project in Polen en Hongarije. Maar misschien moeten we eerst aan de gezamenlijke toekomst en continuïteit denken, en daarbij eventueel nog wat aan ontwikkelingshulp doen. De EU moet eerst transparant worden voor de nu al bestaande lidstaten. Eerst interne processen en communicatie verbeteren, en dat niet willen combineren met de grootste uitbreiding in de geschiedenis van de toch zo broze Europese Unie.
De landen van Oost-Europa schudden de bolsjewistische dictatuur af en zullen net zo democratisch worden als West-Europa. Daarmee zal Europa net als Duitsland destijds eengemaakt worden. Met andere woorden krijgt Oost-Europa de opportuniteit zich te vereenzelvigen met de authentieke Europese waarden en zich los te maken van een Euraziatisch despotisme.
Dit is een eenmalige kans jongens, grijp ze en veel succes!