ik lieg de waarheid

Het is geen geheim dat Praag een architectonisch hoogtepunt van Europa is. Het complete stadscentrum, ruim 866 hectare, is UNESCO Werelderfgoed. Minder mensen weten dat buiten het centrum gebouwen verscholen liggen met een andere aanblik: Praag biedt een rijkdom aan verlaten panden en complexen.

Eerder bezocht ik het leegstaande hotelcomplex Barrandovsky en het verwaarloosde Strahov Stadium (met 250.000 plaatsen en een pitch van negen voetbalvelden ‘s werelds grootste stadium). Ditmaal ging ik naar Praag 5, het zuidwestelijk deel van de stad. Hier werden in de 19^de eeuw industriële fabrieken gebouwd. Een van de grootste, een energiecentrale, staat sinds 2004 leeg.

Brouwerijen, waterbedrijven, stoommolens, glasblazerijen, weverijen en chemische bedrijven werden in de 19^de eeuw uit de grond gestampt waar nu Praag 5 ligt. Het Ringhoffer bedrijf produceerde treinwagons en spoorwegen en was een van de grootste fabrieken in Europa. Aan het einde van dezelfde eeuw vond een energiecentrale hier haar geboortegrond.

Die energiecentrale staat nu 11 jaar leeg. Een reden voor mij om de plek met een maat op te zoeken. Bij aankomst ontdekken we dat het gebied niet volledig verwaarloosd is: heftrucks en cementmolens staan vlakbij het bouwsel opgesteld. Het bouwterrein is afgesloten met grote hekken en muren en over de toegangsweg ligt een slagboom die door security bewaakt wordt. Tijd om een lek in de beveiliging te vinden.

Aan de kant waar de snelweg langs het bouwterrein loopt, omzeilen we de hekken en zienwe  een plek waar de afzetting lager is. In deze uithoek heeft niemand ons in de gaten en klimmen we over de muur. Aan de andere kant hebben we voor het eerst goed zicht op de energiecentrale. Het geheel ziet er indrukwekkend uit: betonnen constructies en hoge muren met gaten torenen de lucht in, het gebouw staat als een uitgemergeld lijk voor ons.

Grote puinhopen verhinderen dat we gezien worden en we lopen naar de centrale. Op het moment dat we naar binnen willen, zie ik recht voor het gebouw twee mensen overleggen. Hun hoofden zijn getooid met bouwhelmen en in hun hand houden ze notitieblokken. We duiken weg achter de betonblokken.

Hier verscholen blijven heeft geen zin, vroeg of laat betrapt de beveiliging ons sowieso. Die jongens gaan over een uurtje niet naar huis, zoveel is duidelijk. Ik besluit het over een andere boeg te gooien. “We doen het volgende: we lopen vanaf hier recht de weg op, naar die twee opzieners. Ik zeg dat we voor een Belgisch tijdschrift over stedelijke inrichting op pad zijn gestuurd om de Praagse cultuur in kaart te brengen. Jij houd mijn camera vast, je bent de fotograaf. Ik ben de verslaggever. Laat mij het woord voeren.” Mijn maat kijkt me aan. “Jij bent echt gek hoor.”

Twee minuten later staan we voor de projectleiders. Een man in kostuum kijkt ons argwanend aan. We hebben geluk, hij spreekt goed Engels. Ik leg hem uit dat we een reportage maken over urban exploring in Europa en dat wij over Praag berichten. “You are sure it won’t be published in the Czech Republic?”, informeert hij. Hij wil geen ongewenste publiciteit, legt hij uit. “Positive, sir”, verzeker ik hem. We lijken zijn vertrouwen te winnen.

Ik beloof hem dat we niet bij de bouwwerkzaamheden in de buurt zullen komen en niemand willen storen. Hij schrijft mijn nummer op, en ik zijn e-mailadres. Ik beloof hem het artikel te sturen voordat we het publiceren. Dan vertelt hij zowaar over het gebouw. Vroeger leverde de centrale energie voor fabrieken in de buurt. Eerst voor een fietsfabriek, toen voor autoproducties en vervolgens de energie voor een fabriek die vliegtuigmotoren produceerde. Hij wijst naar een opening aan de achterkant van het complex: “There, the train went inside the building and dumped its coals in the basement of the construction. That is how they created the heat to generate energy.”

Hij vertelt over zijn toekomstplannen met het gebouw. In enkele jaren moet hier een bedrijf komen. Hij vertelt over glazen trappen en plantenbakken aan de buitenmuur. “You guys actually need helmets to walk here.” Hij klinkt bezorgd. “Well,” vervolgt hij, “you are here on your own responsibility. You have never seen me, we did not talk. But have fun,” en hij beent weg.

Laat die avond kom ik thuis. Ik schuif mijn bureaustoel aan. Het was bedoeld als een smoes, maar ik heb ik het artikel uiteindelijk echt geschreven.

De quote in de titel komt van Simon Carmiggelt.