de vriend van ieder kind?

"Kinderen missen iets waardevols als ze weten dat het maar show is", wordt vaak opgeworpen. Wat die meerwaarde is, kunnen ze moeilijk zeggen. Misschien kijken jongvolwassenen van nu nostalgisch terug naar hun onbezorgde jaren en wijten dat gevoel van veiligheid en stabiliteit onder andere aan het feit dat alles van hogerhand vastgelegd was. De regelmaat en onveranderlijke aard van de goedheiligman voelt misschien vaderlijk aan. De grilligheid van het volwassen leven contrasteert fel met die herinnering. Examenresultaten, werkonzekerheid, rekeningen. Waarom kinderen geen korte periode een magisch wereldbeeld gunnen?

Eerlijkheid duurt het langst, langer dan het geloof in de Sint. Soms met tranen, soms met een bevestigd vermoeden komen kinderen erachter dat die baard niet echt is en dat hun huis geen schouw heeft, wat Zwarte Piet het enigszins bemoeilijkt zijn job te doen. Is die koude douche dan niet potentieel traumatiserend? Al die ouders, de échte Sinten, logen al die jaren. Wie is die verklede man dan? Welke waarheden komen nog op losse schroeven te staan? Hoe moet het leven nu verder? Deze zorg is ook precies wat je terugvindt wanneer je artikels over dit onderwerp online raadpleegt. [i] Telkens weer wordt gewezen op de logische reactie van sommige kinderen die zich op hun manier verraden voelen door hun ouders. Kinderen die vanaf dan argwanend terugdenken aan andere dingen die ze voor waar aangeleerd kregen van ouders. Een ander punt dat terugkomt is dat het kinderen leert angstig te zijn. Dat ze te allen tijde bekeken en beoordeeld worden. Dat kan zwaar doorwegen op de jonge, ongevormde psyche van een kind. Om nog maar te zwijgen van de parallellen met Orwell’s 1984!

Kinderen hebben doorgaans veel fantasie en nood aan verhalen. Gulzig en onverzadigbaar zeuren ze elke avond om voorgelezen te worden, om nog een sprookje dat ze bijna obsessief vaak opnieuw willen horen. Wij nemen maar al te graag de rol van verteller aan. Ook de sprookjes van de Sint of de Kerstman worden jaarlijks verteld, maar hier hoort – anders dan bij de sprookjes van Grimm of Andersen – tevens een ritueel bij. Plots is het belangrijk dat de kinderen ook gelóven dat het echt is. Maar als het over een huis van peperkoek gaat, of over een kat met een paar uggs, zouden zelfs de meest bevlogen voorstanders van de Sinterklaasmythe hun wenkbrauwen de hoogte in lanceren.

We kunnen daarom vertrouwen op die drang naar verhalen, niet naar een magische realiteit, dat kinderen even gelukkig zouden zijn als ze vanaf het begin weten hoe de vork in de steel zit. Uiteindelijk zal het niet veel uitmaken of een kind in de Sint geloofd heeft of niet. Als de mythe werkelijk schadelijk was zouden er niet genoeg instellingen zijn voor ons allen. Toch krijg ik altijd een wrang gevoel telkens wanneer iemand een ander dingen aanpraat vanuit een machtspositie. Er zijn dan wel ergere dingen die je kinderen kan wijsmaken, toch zijn het illusies, gebaseerd op magisch, niet op kritisch denken. Kritisch denken is natuurlijk saaie koek voor kinderen, daar heeft niemand iets aan. Kortweg stel ik niks speciaals voor. Laat kinderen weten dat dit feest er is als spel, niet als realiteit. Verander verder niks. Ik ben er zeker van dat kinderen niet minder graag hun schoen klaarzetten, of Jan Decleir zijn intrede in het land zien doen.

Vertel kinderen het sprookje van Sinterklaas en leg daarbij uit dat mensen heel graag feestvieren. Dat ouders hun kinderen graag eens cadeautjes geven en snoep. Het is daarom dat deze acteurs telkens het sprookje opvoeren, alsof het een theaterstuk was. Ook de kinderen spelen hun rol in deze feestelijke ceremonie. Sint, Piet, ouders en kinderen: ze doen allemaal alsof. Kinderen kennen dat. Wie van ons had als kind geen ruzie over wie Donatello of wie de witte Ranger mocht zijn op de speelplaats?

Ik zie niet hoe het een kind kan schaden eerlijk en respectvol om te gaan met zijn wereldbeeld en vertrouwen. Wat moet er van de toekomstige kritische geest van het kind worden als we ze systematisch aanleren magisch te denken? Zou de waarheid hun enthousiasme dempen? Zou er ook maar één kind zijn beklag doen over hoe nep alles is? Hoe de wereld fake is? De puberteit zal deze houding nog belichten, maar tot die tijd zullen we kinderen de taak kind te zijn toe moeten vertrouwen. Aan ons om hun vertrouwen niet te schenden.

Reageren op dit artikel? Stuur een berichtje naar contact@dwars.be!