walvissen zijn bomen?

Je kent ze wel, die grote blauwe wezens die onze oceanen bewonen. Nee, ik heb het niet over haaien wiens staarten heen en weer bewegen, maar over de walvis. Dat walvissen geen vissen, maar zoogdieren zijn, moet ik je waarschijnlijk niet meer vertellen. Ze hebben longen! Maar weet je wat ze ook hebben? Oorsmeer! En laat hun oorsmeer nu net heel speciaal zijn. 

Zoals eerder gezegd, zijn walvissen zoogdieren die toevallig in het water leven. Dat betekent dat ze net als wij longen hebben, maar ze hebben ook hetzelfde oorkanaal als wij. Ons oorkanaal produceert oorsmeer om onze gehoorgang te beschermen van vocht en beschadiging. Zouden walvissen veel last hebben van vocht? 

Anders dan wij, die hun oren af en toe eens lekker kunnen uitkuisen met een wattenstaafje — ja, ik weet dat ze slecht zijn voor het milieu! — zijn de oren van een walvis afgesloten en kan het oorsmeer nergens naartoe. Als het oorsmeer nergens naartoe kan, wil dat natuurlijk zeggen dat het gedurende hun leven blijft opstapelen in hun oren. Proper is het niet, maar vanuit wetenschappelijk oogpunt is dat wel bijzonder interessant. Als walvissen namelijk aanspoelen, kunnen wetenschappers hun oren opensnijden en er een staaf cerumen (wetenschappelijke term voor oorsmeer) uithalen. In die staaf zitten dan verschillende ringen door de verschillende afzettingen van nieuwe oorsmeer. Wil je weten hoe oud de walvis is die zojuist is aangespoeld? Tel dan gewoon deze ringen! Een boom zou er trots op zijn.

Dit magisch cerumen kan ons niet alleen vertellen hoe oud de walvis is, door de hormonen die erin zitten — en er dus niet meer uit kunnen — kunnen wetenschappers ook zien in welke periodes de walvis bijvoorbeeld erg gestresseerd was, of zwanger. Onlangs hebben ze bijvoorbeeld walvissen ontdekt die bijzonder gestresseerd waren ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Ik vraag me af hoe dat komt? 

Maar de wetenschap staat niet stil. Omdat de wetenschappers het beu waren om steeds maar in dat oorsmeer te zitten peuteren — laten we eerlijk zijn, hoe zou je zelf zijn? — hebben ze ondertussen ook een andere manier ontdekt om de leeftijd en stressgehaltes van walvissen te ontdekken. De baleinen (hun tanden, zeg maar) van de walvis bevatten namelijk exact dezelfde informatie. Dat is handig, natuurlijk.

Zo, nu weten we ook weer dat walvissen en bomen op een manier met elkaar verwant zijn. Als je echt wil weten hoe oud een walvis is of wanneer in hun leven ze verdrietig of gelukkig waren, kan je dus altijd in hun cerumen gaan graven. Misschien zouden ze trouwens eindelijk eens doorhebben hoe gestresseerd wij, studenten, zijn als ze eens in ons oorsmeer peuteren.