rosse toestanden

Kissed by fire. Zo beschrijft G.R.R. Martin de vele roodharige personages in de reeks A Song of Ice and Fire. Er zijn slechtere manieren om erytisme te omschrijven; van vuurtoren en wortelkop tot het speciaal voor de sproetjeseigenaars voorbehouden schimmelsmoel. Rood haar hebben is niet altijd meteen een voordeel in groepen waar er een verbale pikorde heerst.

Toch vallen deze uitlatingen mee in vergelijking met de geschiedenis. De Oude Grieken dachten dat rosse mensen vampieren werden na hun dood. Egyptenaren en Romeinen associeerden hen met de god Seth, die als 'god van de woestijn, chaos, onvruchtbaarheid, van stof en kale grond' en als 'vijand van de mens' ook niet bepaald de beste reputatie had. Waar tot vandaag roodharige vrouwen bij voorbaat als promiscue worden omschreven, werden ze in de middeleeuwen sneller op de brandstapel gegooid voor hekserij. Kissed by fire, indeed.

Deze vooroordelen zijn vast te wijten aan de magisch denkende mens die nogal moeilijk om kan met rariteiten. Het feit is nu eenmaal dat een rosse tint in je haar hebben een genetische zeldzaamheid is. Roodharigen hebben trouwens ook een aantal unieke eigenschappen. Ze hebben bijvoorbeeld meer anesthesie nodig dan anderen. Het is dan ook niet verrassend dat een bezoek aan de tandarts vaker uitgesteld wordt door mensen met een rosse kop.

Schijnbaar tegengesteld aan dit fenomeen hebben ze net minder opioïde pijnstillers, zoals morfine, nodig. Beide werken namelijk op een andere manier: kort door de bocht legt anesthesie je hele bewustzijn lam terwijl een pijnstiller je andere gewaarwordingen niet noodzakelijk aantast. De reden hiervoor is de genetische aanstellerij van het MC1R-gen; dit beïnvloedt niet alleen de haarkleur, maar heeft ook invloed op hoe je pijn ervaart. MC1R, voluit de melanocortine 1 receptor, heeft trouwens niet alleen effect op de kleur van je haar, maar ook op de kleur van je ogen en huid. Blekere huidtypes nemen efficiënter zonlicht op, maar krijgen sneller huidkanker. Kissed by fire, again.

De meest betwiste contradictie ligt in de gewaarwording van pijn. De rosse exemplaren onder ons hebben volgens bepaalde onderzoeken sneller last van kou of warmte. Als je hun pijngrens echter test door het toedienen van elektrische shocks of het inspuiten van caïpsine (de stof die ervoor zorgt dat pikante pepers nu eenmaal pikant zijn), ligt die net hoger. Uitsluitsel of roodharigen kleinzeriger dan wel robuuster zijn is er dus niet, maar het staat vast dat ze pijn wel degelijk op een andere manier ervaren. Of dat ook opgaat voor de psychologische pijn die onze rosse apen en koperkutten te verduren hebben gehad op de speelplaats, is een andere zaak.