KoffieKlap biedt een uitweg

de stap naar een andere baan

Onder het genot van thee en warme chocolademelk spreken we met Johanneke en Liesje. Beiden als vrijwilliger verbonden aan de moederorganisatie Cherut. Het interieur van KoffieKlap oogt hip: veel hout, wat de gezellige uitstraling ten goede komt, en door de combinatie van wit en pastelkleuren krijgt het geheel een moderne twist. Het lijkt een gewone koffiebar, maar schijn bedriegt. De bar is een initiatief van Cherut, waar Liesje ons over vertelt. “Wij zijn een organisatie die zich bekommert om meisjes en vrouwen in de prostitutie in België. We begonnen in Antwerpen en intussen zijn we uitgebreid naar Gent en Brussel.” Cherut biedt sekswerkers intensieve begeleiding aan door maatschappelijk werkers en therapeuten.

Daarnaast zijn er verschillende projecten opgezet die mogelijkheden creëren om uit de prostitutie te stappen. KoffieKlap is er daar één van. “Het kunnen voorleggen van werkervaring bleek een nood te zijn voor werkzoekenden die uit de prostitutie zijn gestapt”, vertellen Liesje en Johanneke. “We merkten dat mensen vaak geen eerlijke kans wordt gegeven om een plaats te vinden op de arbeidsmarkt. Als je tien jaar lang achter het raam hebt gestaan, wat ga je dan op je cv schrijven?” Het opdoen van ervaring bij KoffieKlap kan daar uitkomst bieden, maar het belang ervan is groter dan enkel de toevoeging op het cv. “Belangrijk is ook dat vrouwen kunnen leren met mensen om te gaan en dat ze zich deel voelen van iets. Dat ze van belang zijn.” Dat de stap naar een andere baan vaak moeilijk is, komt ook door andere factoren.

Zo is de wereld van de prostitutie klein en lopen de vrouwen niet graag met hun privésituatie te koop. “Dan blijf je heel snel in dat wereldje hangen. Vaak gaat het om buitenlandse vrouwen die weinig Nederlands spreken.” Daar komt nog eens bij dat sekswerkers zelf beslissen wanneer zij werken en daarin met niemand rekening hoeven te houden. De verschillen met een reguliere baan verhogen de drempel.

Het draait bij KoffieKlap en Cherut om het bieden van kansen. Liesje: “Deze locatie kwam vrij en uiteindelijk heeft Johanneke de stap gezet om ook de verdieping hier beneden te huren, met de bedoeling er een eerlijke koffieplek te creëren.” De slogan van KoffieKlap – “eerlijke koffie, eerlijke kansen” – dekt dus goed de lading.

de straat op

Contact leggen met de meisjes gebeurt onder meer via het zogenoemde straatwerk. Dan gaan de vrijwilligers van Cherut het Schipperskwartier in om met hen in gesprek te gaan. Liesje vertelt hoe dat in de praktijk gaat. “Vaak hebben we een aantal vaste contacten, die we door de jaren heen hebben opgebouwd. Dus als ze ons zien komen, gaat het raam open en gaan we naar binnen. Soms is dat tien minuutjes, soms anderhalf uur.” In andere gevallen proberen de straatwerkers nieuwe contacten te leggen. Liesje gaat daarbij heel naturel met relaties om en gaat op haar gevoel voort.

“Soms leg je een eerste contact en heeft dat een vervolg, en soms niet. Maar in ieder geval hebben ze dan wel ons kaartje met ons telefoonnummer en weten ze wie we zijn.” Bij zo’n eerste stap reageren veel vrouwen wat argwanend. “Heel vaak denken ze: ‘Wat kom jij hier doen?’ Dus dan moet je altijd even een drempel over. Nadat je die eerste stap hebt gezet, heb je wel een connectie.”

Johanneke vertelt over een Roemeens meisje dat ze kortgeleden had ontmoet. “Ze zat achter een raam met vijf andere meisjes. Aan zo’n raam kun je vaak niet echt een gesprekje hebben.” Johanneke maakte daarom oogcontact met dit Roemeense meisje en besloot op haar af te stappen. “Ze deed het raam open en stelde zich nonchalant op. Ze vroeg mij wat ik daar kwam doen. Ik keek haar in de ogen en ik zei dat ik haar respecteerde. Ik kon zien dat het haar gewoon raakte. Als iemand dat gemeend kan zeggen, heeft dat veel waarde.”

De vrouwen vertellen hun verhalen meestal niet zomaar. Het tonen van begrip en de zichtbaarheid van straatwerkers zijn essentieel in het kweken van vertrouwen. Johanneke beschrijft hoe dat gaat. “Als een vrouw ervaart dat jij de situatie waarin zij zit begrijpt, dan komt er een soort vertrouwen. Dat zien we iedere keer weer. Het is niet zo dat ze dan meteen het telefoonnummer bellen en hulp vragen, maar ze gaan er wel door nadenken. Ze weten dan dat er mensen zijn die op de hoogte zijn van hun situatie.”

verhalen uit de prostitutiewereld

Tijdens het gesprek met Liesje en Johanneke komen we steeds meer te weten over de prostitutiewereld. Vrouwen komen daar op verschillende manieren in terecht. “Veel vrouwen hebben een achtergrond waarin ze in hun kinderjaren zijn misbruikt. Daardoor is de drempel om in de prostitutie te gaan werken veel kleiner.” Anderen komen terecht bij een pooier. De meisjes die er zelf voor kiezen om de prostitutie in te gaan vormen een minderheid.

Ook horen we over buitenlandse, getrouwde vrouwen die in België achter een raam staan, terwijl hun man in het thuisland woont met de kinderen. De vrouw zorgt dan voor extra inkomsten voor haar gezin. Ook loverboys, een fenomeen dat de laatste tijd steeds vaker voorkomt, en veranderingen in de prostitutiewereld passeren de revue. Het milieu is in de afgelopen jaren bijvoorbeeld steeds harder geworden en de klanten hebben steeds verdergaande wensen. Daarnaast blijkt dat criminele netwerken er een grote rol in spelen en dat mensenhandel vele gezichten kent. Daardoor is die niet altijd makkelijk te herkennen.

Wanneer vrouwen uit deze situatie willen geraken en via KoffieKlap de eerste stap proberen te zetten naar een nieuw leven, breekt er een periode van onzekerheid aan. Liesje geeft aan dat zij zich door haar eigen carrièreswitch kan inleven in de vrouwen die bij KoffieKlap werkervaring opdoen. Dat is een switch van een heel andere aard: ze is volop bezig om een zangcarrière als soloartiest op poten te zetten onder de naam Elisabeth Daniel. Die switch brengt ook onzekerheid en risico’s met zich mee, wat ze in de gesprekken met de vrouwen duidelijk probeert te maken.

vrijheid

Dat de organisatie Cherut en het initiatief KoffieKlap effect hebben, blijkt uit het verhaal van Laura. Zij is een van de vrouwen die de stap heeft gezet naar een ander bestaan. Laura kwam in begeleiding bij Cherut en heeft toen een tijdje gewerkt in KoffieKlap. Daar kon zij de eerste stap zetten naar een andere toekomst. Intussen woont ze ergens anders en heeft ze werk gevonden in een winkel. “Zij maakt plannen voor een andere toekomst en wil iets betekenen voor andere meisjes in de prostitutie.”

Dat is natuurlijk prachtig om te zien. Het voorbeeld sluit goed aan bij wat Johanneke ons vertelt over de visie van Cherut. “Als organisatie willen we bijdragen aan de samenleving. Geen enkel meisje, geen enkele vrouw of man mag zich om welke reden dan ook gedwongen voelen om in de prostitutie te werken. Toch zien we dat heel veel meisjes moeite hebben om uit het milieu te stappen. Dat willen we graag veranderen. ‘Cherut’ betekent vrijheid. Daar staan we voor bij KoffieKlap: de vrijheid om keuzes te hebben.” Een zaak met een belangrijke missie, dus. Dat is andere koffie.

De naam Laura is gefingeerd.