This War of Mine

Sprakeloos staar ik naar mijn scherm. Marko is dood. Ik ben er op het moment dat ik dit schrijf nog niet goed van, het lijkt dan allemaal ook zo surrealistisch alsof het een spel is. Was het maar surrealistisch, was het maar een spel.

Van kinds af aan was Marko al een idealist: waar hij maar kon stelde hij zich ten dienste van zijn medemens. Een leven als brandweerman op latere leeftijd was voor hem dan ook een volstrekt logische keuze. En ook toen de oorlog uitbrak behield hij zijn idealisme. Toen zijn vrienden en familieleden de stad verlieten om onder te duiken op het platteland, bleef Marko trouw op zijn post in de centrale. Leven ten dienste van zijn medemens weet je wel … In de maanden die volgden bestreed hij meer branden dan hij in zijn hele carrière gezien had totdat het moment kwam dat de halve stad in lichterlaaie stond; het blussen van ruïnes heeft geen nut.

Dagenlang zwierf hij door de straten van Pogoren tot hij uiteindelijk in één van de bouwvallige gebouwen trok waar hij een maand geleden het vuur nog bestreden had, in een poging het geweld te overleven. Een maand geleden, toen hij nog hoop had. Overleven doet hij nu al drie jaar, verdomme, drie jaar! Nooit had hij verwacht dat de oorlog zo lang zou aanslepen. Elke dag dacht hij dat er een einde aan zou komen. Vandaag gebeurde dat ook, enkel niet op de manier die hij verwacht had. Lokale plunderaars hadden gehoord dat Marko een vrij grote hoeveelheid medicijnen had weten te verzamelen, medicijnen die op de zwarte markt veel geld waard waren. En dat was dat dan. Een enkele kogel door zijn hoofd, dat was alles wat ze er voor nodig hadden om het vuur in hem uit te doen gaan.

Uiteraard weet ik dat Marko niet echt is. Hij is een personage in de indie game This War Of Mine, een poppetje. Maar zo lijkt het niet. Dat is misschien wel in de eerste plaats te wijten aan de manier waarop This War Of Mine tot stand is gekomen. Want: Neen, Marko is dus niet echt, maar zijn verhaal is dat spijtig genoeg wel. Het is het resultaat van een heleboel getuigenissen van mensen voor wie het een bittere realiteit was geworden ’s avonds gesprekken te voeren over de vraag of hun buren wel te vertrouwen zijn.

En neen, ook de stad Pogoren zal je nergens op de wereldkaart vinden, de stad Sarajevo echter wel. Deze ligt namelijk in het huidige Bosnië-Herzegovina. Ik zeg weldegelijk ‘huidige’ want dat is niet altijd zo geweest: van 1992 tot 1995 woedde er een bloedige burgeroorlog waarin het land zich afscheurde van het voormalige Joegoslavië. Op een episode uit deze burgeroorlog, het beleg van Sarajevo, is This War Of Mine gebaseerd. Waar je in een klassieke first person shooter een elitesoldaat zou spelen, controleer je in This War of Mine burgers die proberen te overleven tussen al het oorlogsgeweld. Om het met de tagline van This War Of Mine te zeggen in war, not everyone is a soldier. Overdag zoek je in een half platgebombardeerd huis beschutting tegen sluipschutters. ’s Nachts glip je naar buiten en trek de stad in op zoek naar grondstoffen, medicijnen en voedsel.

This War of Mine is hard. En dan heb ik het niet zozeer over de gameplay. Het is hard omdat zelfs wanneer je stopt met spelen je je nog blijft afvragen of je wel de juiste keuzes gemaakt hebt en of het niet anders kon. Zelfs als je uiteindelijk het spel kan uitspelen, hou je er een wrange nasmaak aan over. Het spel zet namelijk erg sterk in op moraliteit, het maken van de juiste keuze. Heb je bijvoorbeeld op een bijzonder moeilijk moment tijdens het spelen ervan ervoor gekozen om in te breken bij een alleenwonende oude man en zijn medicijnen te stelen om zo zelf te overleven dan word je bij de credits geconfronteerd met de boodschap dat deze man twee dagen later gestorven is. Op deze manier word je nog een laatste keer geconfronteerd met wat duidelijk de ultieme boodschap is van de makers van This War of Mine: oorlog is geen spel.

Oorlog is niet wat mainstream shooters ons voorhouden. Oorlog is geen strijd tussen de good guys en de bad guys, heldhaftige elitesoldaten en smerige schurken. Oorlog is niet pinball-gewijs generieke slechteriken afschieten tot je bij de big boss komt en deze uiteindelijk ook kan afslachten. En oorlog is niet louter een zaak van militairen. Oorlog is gruwelijk, oorlog is gelaagd en oorlog is vaak zinloos. In bijna elke oorlog vallen er meer burgerslachtoffers dan militairen. In war, not everyone is a soldier, in war most of us wouldn’t be soldiers. How far would you go to survive?