De bom is gebarsten: het nieuwe academiejaar is een feit. Een legioen studenten marcheert de stad weer in, gelegerd in hun Antwerpse koten. Van alle windstreken komen ze om zich te bewijzen in de ogen van hun docenten. Uit de provincie komen dagelijks pendelende reservisten hun plicht vervullen op het strijdtoneel. Ieder van hen hoopt gedecoreerd met onderscheidingen terug thuis te komen. Veteranen doen zich tegoed aan hun favoriete drank, uitgelaten pratend – al gauw lallend – over hun zomerse overwinningen. De melkmuiltjes, gewapend met een stralende, commercieel geruite Schreibblock en een vierloops Bic, wachten gespannen de eerste schermutselingen af. Oh, Dulce et decorum est…
Er komt echter ook een klein bataljon uit het buitenland. Deze huurlingen vormen een vaak over het hoofd geziene groep (behalve de flamboyante Spanjaarden, natuurlijk). Ze voeren niet alleen de academische strijd in stilte met ons mee, ze worstelen zich daarnaast ook door een institutioneel labyrint. Een vreemd land met vreemde gewoonten, een vreemde taal, vreemde administratie en bovenal, vreemd weer. Ze zitten aan de zijkant op de eerste rij: bedeesd, verweesd.
van Kansas City naar Antwerpen
Neem bijvoorbeeld Sarah Kuny (20), die haar woonplaats in Kansas City verliet om tien maanden in Antwerpen te komen studeren. Hier zal ze haar studie Politieke Wetenschappen voortzetten, waardoor ze niet alleen méér zal leren over de Europese Unie dan haar gemiddelde landgenoot, maar zich ook zal onderdompelen in de Europese – en vooral Belgische – cultuur. Mede dankzij haar Vlaamse vriendin Eline, die vorig jaar samen met haar het laatste jaar van de high school volgde, leerde Sarah wat meer over België en Antwerpen. “Veel Amerikanen weten niet eens wat België is. Ik ben al eens in Europa geweest, maar wilde er graag voor een langere tijd heen. Antwerpen bleek een optie, dus ben ik daar meteen voor gegaan.”
Hoewel Sarah tijdens haar eerste weken niet meteen een culture shock heeft ervaren – “België en de Verenigde Staten zijn natuurlijk beide westerse landen” – werd ze toch menigmaal verrast. Het eerste wat haar opviel was de architectuur, die veel historischer aanvoelt dan ze gewend is. “Het is net alsof ieder gebouw en ieder plein een verhaal te vertellen heeft. Dat is een behoorlijk contrast”, vertelt ze enthousiast. Ook was ze verrast dat Europeanen veel aardiger bleken dan ze verwacht had. “In de Verenigde Staten wordt vaak gezegd dat Europeanen een beetje onbeleefd en gesloten zijn. Dat klopt wat mij betreft helemaal niet. Al vanaf de eerste dag zijn de mensen vriendelijk en behulpzaam. Dat maakte bijvoorbeeld de verhuizing naar mijn nieuwe kot een stuk gemakkelijker.”
Toch zijn er ook dingen waar Sarah aan zal moeten wennen. Zo zijn de winkels kleiner en minder lang open, is de studiedruk hoger dan in de Verenigde Staten, willen banken voor Amerikanen niet zomaar een rekening openen vanwege verschil in belastingregels en is ze niet meer afhankelijk van haar ouders. Maar ook het maken van Belgische vrienden wordt een nieuwe uitdaging. Tijdens haar lessen Nederlands maakte ze al een aantal vrienden, al zijn dat allemaal Erasmusstudenten. Ze hoopt, naast Eline, nog meer Belgische vrienden te kunnen maken zodra het academiejaar van start gaat.
de vergeten groep
Als we denken aan buitenlandse studenten, denken we vooral aan zij die relatief jong zijn, maximaal een volledig academisch jaar blijven en bovendien veel feesten. Maar er is ook nog een andere groep die vaak over het hoofd wordt gezien: PhD-studenten. Ook zij komen uit alle uithoeken van de wereld, al is het verschil dat ze vaak ouder zijn, langer blijven en geen colleges volgen, waardoor het leggen van sociale contacten nog moeilijker is.
De Zuid-Afrikaanse Chernelle Lambert (27) is zo’n studente. Ze is naar Antwerpen gekomen met behulp van de EUROSA+ beurs, een onderdeel van het Erasmus Mundus-programma. Via Stellenbosch University werkt ze nu voor maar liefst 34 maanden in Antwerpen aan haar PhD in Film Studies and Visual Culture. “Ik wilde graag naar Europa omdat ik al veel van Afrika kende. Het feit dat Antwerpen een echte studentenstad is, speelde ook een rol bij mijn beslissing.”
Chernelle merkte net als Sarah verschillen met haar thuisland, al zijn ze wat groter omdat Zuid-Afrika minder westers is. Zo is het openbaar vervoer efficiënt en veilig en speelt religie een veel kleinere rol in België. Ook valt het haar op dat er veel meer internationale koppels zijn, iets wat in Zuid-Afrika bijna niet voorkomt. Verder heeft ze het gevoel dat studenten in België wat behoudener zijn en niet zo snel een discussie aangaan met een docent.
Een normale dag ziet er voor haar heel anders uit dan voor Sarah: ze begint steeds om 8.30 uur, checkt e-mails, leest artikels en werkt aan haar administratie. Ze woont geen colleges bij waardoor contact leggen met andere studenten moeilijker is. “Juist omdat ik in Zuid-Afrika nooit veel betrokken was bij studentenactiviteiten, wil ik dat hier veranderen”, vertelt Chernelle. “Antwerpen wordt mijn thuis voor drie jaar. Die tijd wil ik goed gebruiken om meer Belgen te leren kennen en écht deel uit te maken van culturele en sociale groepen. Het moet wat verder gaan dan alleen feesten, ik moet hier een nieuw leven zien te creëren.” Ze werkt voornamelijk samen met buitenlandse collega’s, die volgens haar allemaal een nauwere band willen scheppen met de natives. “We zien ze iedere dag, werken met ze samen en wonen in hetzelfde land. Daarom is een goede verstandhouding tussen buitenlandse studenten en Belgen zo belangrijk.”
van Novi Sad naar Sinjorenstad
Voor de Servische Jelena Maravic (26) was Antwerpen een onverwachts avontuur. Ze is sinds enkele weken weer thuis in Novi Sad na een masterjaar Engelse Taal- en Letterkunde, maar ze heeft al plannen om terug te komen. “Mijn tijd in Antwerpen zit er voorlopig op, maar ik zou de stad en mijn dierbare vrienden hier nooit kunnen vergeten.” Voor haar was het een jaar vol persoonlijke en academische groei: “Door de invloed van de professoren hier, heb ik nu meer dan ooit een gevoel van richting dat mijn verdere carrière zal sturen. Het liefste van al zou ik hier doctoreren in de forensische linguistiek.”
Jelena geeft wel toe dat het wel enige tijd gekost heeft om vrienden te maken. “De eerste weken voelde ik me wel heel alleen en een beetje verloren. Alles was nieuw en ik kende niemand. Belgen hebben toch wat tijd nodig om vreemdelingen te aanvaarden, denk ik, maar eens ze je leren kennen, is het echt het wachten waard.” Een beetje verlegen blikt ze terug op de verwachte reacties op haar nationaliteit: Servisch zijn is in de Balkan een beetje zoals Duits zijn in Europa. Maar uiteindelijk was ze aangenaam verrast dat niemand haar ook maar één keer in de positie van de boze wolf geplaatst heeft.
Echte raad voor nieuwkomers heeft Jelena niet: “Alles komt vanzelf goed. Als jij je openstelt voor nieuwe ervaringen en vriendschappen, staan alle deuren voor je open. Misschien moet je wel wat geduldig zijn bij administratieve zaken, maar is dat thuis dan anders?”
het heft in eigen handen
De meeste buitenlandse studenten in Antwerpen vinden hun draai wel, al is het niet vanzelfsprekend dat ze opgenomen worden in onze gelederen. Een groot deel van hun vrienden zijn andere internationale studenten. Studenten zoals Sarah, Chernelle en Jelena komen hier juist om zichzelf te verrijken met onze manier van denken, leven en onderwijzen. En op hun beurt kunnen ze óns verrijken met hun manier van denken en hun culturele en academische bagage. Het is aan ons om ze te benaderen, te begroeten en te verwelkomen in onze kringen. Stap daarom vastberaden op die Duitse jongen af om te vragen of hij al Duvel gedronken heeft. Of vraag dat Italiaanse meisje eens mee naar de ladies night. Breek het ijs! Je zult zien: niet alleen zullen ze je interesse waarderen, maar je zult ook zelf geen seconde spijt hebben dat je deze kans op verrijking met beide handen hebt gegrepen. Zeg dat dwars het gezegd heeft.
Sta jij inmiddels ook te springen om in het buitenland te gaan studeren? Bezoek dan zeker de Ga Weg Dag op 22 oktober 2014 van 12.00 tot 18.00 in de Agora. De infomarkt, postertentoonstelling en bekende gastspreker vertellen je meer over de mogelijkheden aan de Universiteit Antwerpen. Mis het niet!