Een verdwaald zaadje groeit tegen de lente uit tot een spontane bloem. De ontdekking maakt je dag, maar je bent te lui om je handen vuil te maken aan een echte moestuin. Geen probleem! In deze reeks vertelt redacteur Hylke over het recyclen van groenafval en de start van je eigen tuin. Deze keer: het bijproduct genaamd potgrond.
In het voorgaande artikel heb ik een stappenplan geïntroduceerd, waarmee iedereen een handje mee kan helpen om de afvalberg te verkleinen. Ik scheid namelijk mijn groenafval en begraaf dit wekelijks in het publieke domein. Het resultaat mag er wezen, want dankzij deze activiteit zijn er verschillende groentes gaan groeien. In dit artikel ga ik in op het algemene composteerproces en het potgrondgebruik in de Lage Landen.
Het organische materiaal dat ik begraaf doet er grofweg vier maanden over om te composteren. Na deze periode is het afval niet meer te onderscheiden van de grond waar het was begraven. De menging van het organische materiaal met de aarde bracht mijn huisgenoot op het idee om zijn peperplanten te verpotten met deze grond. Het resultaat was verbluffend; de peperplanten bleven doorgroeien en werden vergezeld door twee tomatenplanten. De gebeurtenis deed mij denken aan een aflevering van de Keuringsdienst van Waarde (KvW), waarin het Nederlandse onderzoeksprogramma op zoek ging naar de herkomst van de potgronden die in de tuincentra liggen. Uit dit onderzoek kwam een absurde constructie, die ik ga uitleggen aan de hand van de samenstelling van de potgrond, de geschiedenis van de Lage Landen en de belasting op het milieu.
Potgrond heeft vele gezichten die elk afhankelijk zijn van het gebruik, de samenstelling kan dan ook variëren. Op het eerste gezicht lijkt het misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel gemakkelijk om potgrond zelf samen te stellen. Het basisbestanddeel van potgrond is compost en de overige bestanddelen worden toegevoegd naar gelang de behoefte van de plant. Dit is voor ons geen relevante informatie, omdat Tuinieren voor Dommies (TvD) de spontane groei stimuleert en planten niet wil dwingen om ergens te groeien. Uit het onderzoek van de KvW kwam ook naar voren dat wij hier goed aan doen. Het basisbestanddeel van de potgronden in de winkel bestaat namelijk uit veen.
De geschiedenis van veen in de Lage Landen zal laten zien waarom we beter kunnen composteren. De winning van turf tijdens de 19e eeuw heeft ervoor gezorgd dat de veengebieden vandaag schaars zijn. De structuur van veen bestaat uit een opeenstapeling van dode vegetatie, die na droging kon worden verbrand om huizen te verwarmen of ter productie van ijzer. De moerassige gebieden die toen volstonden met turf zijn vandaag getransformeerd tot polders. Het maakt op technisch vlak niet veel uit of je nu compost of veen gebruikt. Het gaat er meer om of je je goed voelt bij de aankoop van een potgrond, waarvan je nu weet dat het veen uit Scandinavië afkomstig is.
Veen uit Scandinavië is belastend voor het milieu, niet alleen omdat het naar hier moeten worden verscheept, maar ook door de winning van het veen. Het materiaal kan namelijk eeuwen oud zijn en heeft in al die jaren CO2 opgeslagen. Bij de ontginning van het turf komt dan ook een grote hoeveelheid CO2 vrij. Dit maakt het tuinieren met potgrond opeens een stuk minder duurzaam dan verwacht. TvD kan hierin zowel een goed alternatief zijn om de ecologische voetafdruk te verlagen, als het welzijn van de plant te respecteren.
De spontane groei wekt echter niet bij iedereen enthousiasme op. Mijn voortuin is namelijk een maand geleden verwijderd en heeft plaatsgemaakt voor plantvakken. De ingreep werd mede mogelijk gemaakt door subsidie van de Europese Unie en geeft mij de mogelijkheid om opnieuw te beginnen. De overheerlijke tomaten en pompoenen geven mij de motivatie om verder te graven en ten slotte hebben ze mijn areaal drie keer zo groot gemaakt, dus ik mag niet klagen.
Volgende keer: Dieren in het ecosysteem.
