Boombladeren in bruingele tinten dwarrelen zacht rond de Bourlaschouwburg, terwijl daarbinnen hard wordt gewerkt. Ook het decor van Het Wijde Land is kleurrijk. Wat ooit begon als een droom is werkelijkheid geworden. Olympique Dramatique en tgSTAN maken zich op voor hun eerste grote samenwerking op de planken. "Het is alsof ik mijn vrienden voorstel aan STAN," meent Stijn Van Opstal, "en alsof ik mijn vrienden voorstel aan Olympique Dramatique”, reageert Damiaan De Schrijver. Een gesprek met twee boegbeelden uit het Vlaamse theater.
Hoe zijn jullie op de idee gekomen om de handen in elkaar te slaan?
Damiaan Ik gaf ooit les aan de Studio Herman Teirlinck waar Tom De Wispelaere, Geert Van Rampelberg en Stijn Van Opstal mijn studenten waren. Zij richtten samen Olympique Dramatique op. Sara De Roo en Jolente De Keersmaeker, die ook deel uitmaken van tgSTAN, hebben Stijn en Geert beter leren kennen tijdens de opnames van de televisiereeks De Parelvissers. Er was een grote goesting om samen een voorstelling te maken. Vreemd genoeg gaat de tijd zo snel dat we nu die grote droom hebben verwezenlijkt.
Het Wijde Land gaat over overspel, passie en lust.
Damiaan Schnitzler is een goede schrijver die ons confronteert met de prangende vragen over wat er binnen verhoudingen mogelijk is en wat niet. Wat zijn de afspraken die gemaakt worden tussen twee mensen die elkaar liefhebben? Wat is overspel? Hoe ver kan je gaan in de ontrouw? Kan je meerdere mensen liefhebben en hoe kwetsend is dit voor degene die zich bedrogen voelt? Schnitzler probeert uit te leggen dat de mens vol instincten zit en dat er regels zijn om die instincten te structureren of gevangen te zetten door het huwelijk, afspraken en morele conventies. Het stuk gaat heel de tijd over wat er gebeurt als je die regels overschrijdt en wat de gevolgen zijn als je je instincten volgt. Je kan mensen onvrij maken door een gevangenis te creëren in je relatie, maar je moet ook oppassen als je te veel deuren openzet. Een gevangenis is niet goed, maar een duiventil evenmin.
Stijn En dat staat te allen tijde tegenover de dood hè, het gaat steeds over wat je doet met de tijd vooraleer het onherroepelijk gedaan is.
Waarom die drang om de grote menselijke gevoelens, zoals dood, liefde en dergelijke, te vertalen naar de scène?
Damiaan Ik ben een doorgeefluik tussen schrijver en publiek. Ik geef het pakske gewoon door. De grote schrijvers confronteren ook. We gaan te rade bij de grote schrijvers – zoals Tsjechov, Shakespeare, Ibsen, Gorki en Schnitzler – die een soort eeuwigheidswaarde hebben in die grote emoties, maar nooit oplossingen aanreiken. Ze confronteren ons met spiegels waar je als toneelspeler en als toeschouwer in moet kijken en waar we zelf onze conclusies uit moeten trekken. Er wordt eigenlijk nooit geoordeeld over goed of slecht. In Het Wijde Land zou je verwachten dat het personage van Friedrich – die er een rare levenswandel op na houdt en een spoor van vernieling achterlaat – als een monster wordt afgeschilderd, waar het publiek tegen moet zijn om de moraal hoog te houden en te zeggen: ''Burgers! Leef, kies en wees voorzichtig!". Toch schetst Schnitzler een figuur zonder te oordelen. Het is aan ons en aan de toeschouwers om af te wegen of we Friedrichs gedrag afkeuren of niet.
Bovendien slagen jullie er in om van elk verhaal dat zich vaak in een andere tijd afspeelt, een stuk te maken dat eigentijds en maatschappijkritisch is.
Damiaan Dat komt omdat die verhalen universele verlangens en thema’s bevatten die in alle grote romans en toneelstukken aanwezig zijn. Daarom zijn die vandaag nog steeds actueel. Het Wijde Land dateert uit 1911, maar veel is er niet veranderd. Zelfmoord en moord zijn van alle tijden, net zoals verliefd worden en buiten de pot pissen.
Stijn De tijdgeesten van toen en nu lijken bovendien op elkaar. Oostenrijk en Duitsland kenden begin vorige eeuw – net voor de Eerste Wereldoorlog – een welvarende samenleving met een crisis die de mensen niet voelden. Overleven ging niet over in leven blijven, maar over zingeving. Elke dag het leven overleven, is elke dag het leven op een zinvolle manier volmaken.
Damiaan Het gaat dus niet over mensen die moeten vechten om de eindjes aan elkaar te knopen, maar over echte middenstanders.
Stijn Maar hun overlevingstocht maakt evenveel slachtoffers als die van de arbeidersklasse. Ze moeten niet vechten om brood te gaan kopen, maar lopen verloren in hun zoektocht naar zingeving. Ik kan me voorstellen dat overleven en er in slagen om ’s avonds eten op tafel te brengen voor je kinderen een enorme kracht en voldoening geeft, waardoor alle spielerei plots irrelevant wordt.
Zijn de burgerlijke personages die jullie op scène brengen ook meteen jullie doelgroep of proberen jullie om drempelverlagend te zijn?
Damiaan Het is zeker niet de bedoeling om hoog intellectueel theater te maken, maar we gaan wel uit van een zekere gave van het publiek om ons verhaal te willen volgen. Dat veronderstelt goesting om dat te doen en een zekere intellectuele alertheid. En ik denk dat de mensen dat nog altijd kunnen en dat ze niet afgestompt zijn door televisie of hun eigen beslommeringen.
Het Wijde Land speelt nog tot en met 3/11 in Antwerpen
20/10/2013