Gerard Stolk
Onderzoekers van UAntwerpen deden in 2011 onderzoek naar de concentraties van PFAS in de eieren van koolmezen op de site van 3M en in de nabije omgeving ervan. Het onderzoek kwam er in opdracht van 3M. De onderzoeksresultaten mochten alleen worden gepubliceerd met de toestemming van ... 3M.
PFAS is een verzamelnaam voor chemische stoffen waaronder het in Vlaanderen inmiddels onbedoeld beruchte PFOS. Bedrijf 3M, gevestigd in Zwijndrecht, produceerde tot 2002 PFOS, een niet-afbreekbare en schadelijke stof die van nature niet in ons leefmilieu voorkomt en via de lucht, het water of ons voedsel de weg naar ons lichaam vindt. De vervuiling blijkt twintig jaar later onhoudbaar groot.
De afgelopen twintig jaar is er heel wat onderzoek verricht naar PFOS, niet in de laatste plaats aan UAntwerpen. In 2004 onderzocht een onderzoeker die destijds actief was aan UAntwerpen de levers van bosmuizen op de Blokkersdijk. De bosmuizen bleken de hoogste PFOS-concentraties ooit gemeten te bevatten. Saillant detail: deze onderzoeker begon een jaar later voor 3M te werken.
In 2011 volgde er een onderzoek naar de PFAS-concentraties in de eieren van koolmezen op de terreinen van 3M en op verschillende afstanden van zijn fabriek in Zwijndrecht. Dat onderzoek werd gefinancierd door 3M. Daar stond tegenover dat de onderzoekers hun resultaten pas mochten publiceren als ze daarvoor de toestemming kregen van hetzelfde bedrijf.
“We waren niet blij met deze clausule en hadden altijd de intentie om te publiceren”, legt professor ecotoxicologie Lieven Bervoets uit die mee aan dat onderzoek uit 2011 werkte. “In 2013 hebben we met mensen van 3M vergaderd, onder wie enkelen van de hoofdzetel in Amerika, om onze onderzoeksresultaten te mogen publiceren. 3M stond hier aanvankelijk weigerachtig tegenover. Na een lang gesprek ging het toch akkoord en wilde men eerst de draftversie kunnen bekijken. Die heb ik in 2016 enkele keren naar hen verstuurd zonder ooit een antwoord te krijgen.”
In 2017 werd het onderzoek naar PFAS-concentraties bij koolmezen alsnog gepubliceerd. Dat 3M niet happig was om de studie openbaar te maken mag geen grote verwondering heten. De PFOS-concentraties in de koolmezeneieren zijn de hoogste ooit die in de wetenschappelijke literatuur zijn gepubliceerd.
Dit artikel past in een dwarsdossier waarin de rol van UAntwerpen in de PFOS-affaire centraal staat. Heb je tips of kun je ons hierbij helpen? Contacteer onze redactie via contact@dwars.be.
- Login om te reageren