In de Lange Gasthuisstraat, niet ver van het Mechelseplein, ligt de verborgen parel die Tutti Fratelli heet, een sociaal-artistiek theaterhuis. Als zorgzame, maar strenge moeder ontfermt Reinhilde Decleir zich over allen die hier door de deur komen. Ze maakt er theater dat de harten beroert, samen met jongeren en ouderen met een bijzondere variatie aan achtergronden en verhalen. Hun jaarlijks festival, Spiegels van de Ziel, vindt normaal gezien plaats rond 17 oktober, de dag van het internationaal verzet tegen armoede en sociale uitsluiting. Een thematiek die dit gezelschap en Decleir nauw aan het hart ligt. Daarom stampte ze acht jaar geleden Spiegels van de Ziel uit de grond. Praktische redenen deden hen dit jaar wat schuiven met de datum en nu, ongeveer een maand later, neemt het festival twee weekends na elkaar in beslag. Wij gingen rond de tafel zitten met Reinhilde Decleir, Nathalie De Pessemier van KunST+ vzw en Peter Boelens van Bad van Marie.
Afgelopen weekend, tijdens het eerste deel van het festival, schitterden de spelers van Tutti Fratelli's jongerenproject al in de grote zaal. Giovanni Fratelli bestaat uit zeven enthousiaste jongeren die op een heel persoonlijke manier hun eigen verhalen in de voorstelling VOLLE GANG hebben gegoten. Het eerste festivalweekend vulde een voorstelling van het gezelschap zelf dus het programma. Maar Decleir staat erop dat er zoveel mogelijk andere sociale organisaties en zielsverwanten ook de kans krijgen om hun kunsten te etaleren. Komend weekend zal er dan ook gezongen, gekookt, gespeeld en tentoongesteld worden door diverse organisaties. Dit jaar wordt onder andere samengewerkt met KunST+ vzw, een atelier voor kunstenaars met een verstandelijke beperking. Een selectie aan werken die zij maakten, siert nu het programmaboekje van het festival.
samen spelen, maken en creëren
“We werkten vanaf het begin samen met het Museum Dr. Guislain”, aldus Reinhilde Decleir. “Maar dit jaar zijn we letterlijk om de hoek gaan kijken. Op nog geen vierhonderd meter van ons huis bevindt zich het atelier van KunST+. Toen ik daar binnenstapte, voelde ik meteen dat er een ongelooflijke sfeer hing. Ze maken prachtige werken, die ook tentoongesteld zullen worden tijdens het festival. Nathalie De Pessemier van KunST+ was meteen enthousiast over een samenwerking.”
KunST+ past dan ook een gelijkaardige filosofie toe. “Naast talentonwikkeling zetten we vooral in op het opkrikken van de eigenwaarde van onze kunstenaars”, vertelt De Pessemier. “Het zijn allemaal volwassenen met een mentale beperking, die in de maatschappij al te vaak worden beschouwd als bijna hulpeloos. Ze leven vaak in functie van wat anderen hun aanbieden. In het atelier werken we andersom. Het is hún atelier, ze kiezen zelf wat ze tekenen en welke materialen ze willen gebruiken. Iedereen volgt zijn eigen ritme. In het begin voelt dat voor velen onwennig omdat ze het niet gewoon zijn om zelf zo veel keuzes te maken. Het klinkt misschien raar, maar die ene dag in de week dat ze naar hier komen, is het voor hen een handicaploze dag. Van de 32 mensen die hier binnenkomen weet ik van 27 niet wat hun handicap is. Die zware rugzak hangen ze als het ware aan de kapstok wanneer ze hier binnenstappen. Dat werkt ongelooflijk bevrijdend, zowel voor hen als voor ons.”
Naast De Pessemier zit Peter Boelens, artistiek leider van Bad van Marie. Zij maken ‘beeldend ervaringstheater waarbij de onderdompeling van de toeschouwer zelfreflecterend en maatschappijkritisch werkt’, dixit hun website. “We proberen de overgang van theater naar realiteit interessant te maken”, zegt Boelens. “Met Bad van Marie blijven we de laatste jaren vaak onder de radar. We brengen onze voorstellingen, die steeds op locatie zijn onder een andere naam. Het ticket dat mensen kopen, is dus niet per se voor een theatervoorstelling, wat de beleving ook anders maakt. Zo zijn we de vieze wereld van de teambuildings binnengetreden en maken we nu voorstellingen onder dat mom. Mensen denken dus dat ze deelnemen aan een teambuilding, maar bevinden zich eigenlijk in een voorstelling. Het blijft altijd spannend wanneer het kantelmoment komt waarop het publiek doorheeft dat alles gespeeld is en ze het doorzien als theater. We tasten graag de grenzen van theater en realiteit af. Op die manier zetten we ons publiek aan tot zelfreflectie.”
Het festivalprogramma bestaat uit een groot aantal personen en organisaties. In de eerste plaats natuurlijk de Fratellianen zelf. Traditiegetrouw openen ze het festival met een zangstonde vanuit de ramen van het imposante gebouw. Spelers en muzikanten van Tutti Fratelli laten de straatstenen trillen en beven, en manen aan tot vreugde in het samenzijn. De vrouwen van From Syria With Love koken vervolgens een heerlijke maaltijd, stadsdichter Maud Vanhauwaert komt vertellen over haar parcours in een geanimeerde lezing en Cie Tartaren uit Leuven – dat ook sociaal-artistiek theater maakt – speelt Begoocheling, een voorstelling over hoe nieuwkomers hun dromen proberen te realiseren. Voor het hele programma verwijzen we je graag door naar de website, maar wat duidelijk blijkt uit deze kleine greep uit het aanbod, is de verbondenheid tussen al deze kunstenaars. Allemaal hebben ze ongeveer hetzelfde doel voor ogen: spelen, maken en creëren zonder vooroordelen en met een open blik. Er wordt niemand de deur gewezen.
eeuwige zoektocht naar geld
Wanneer drie makers uit het culturele veld samenzitten, komt het onderwerp subsidies onvermijdelijk bovendrijven. KunST+ is een uitzondering in de sector omdat het een privé-initiatief is dat niet met subsidies werkt. “Dat is dubbel”, zegt De Pessemier. “Enerzijds is het onzeker of we via deze weg kunnen blijven werken. Anderzijds bewandel je een moeilijke weg als je aan subsidies wil geraken. Elke euro die je uitgeeft, moet je verantwoorden. Je bent de helft van de tijd bezig met het verantwoorden van elke cent die je uitgeeft. Dat is ook terecht, want je krijgt geld van de staat en dus de burger. Werken met eigen investeringen en af en toe een gulle sponsor maken ons natuurlijk wel heel vrij. We gaan en staan waar we willen.”
Bij Tutti Fratelli en Bad van Marie klinkt een heel ander verhaal. “Sinds de structurele subsidies voelt theater maken voelt ook een beetje als een bedrijf runnen”, zegt Boelens. “Je bedenkt samen iets en maakt een dossier aan. Wanneer het toegekend wordt, juichen we en maken we vervolgens de voorstelling. Maar daardoor maak je de voorstelling wel op een andere manier. Het is plots met contracten en werkuren die moeten ingevuld worden. Het voordeel is wel dat je een vast loon hebt, maar ook daar zit voor ons een moeilijkheid. Doordat we ook werken met niet-acteurs, die soms in zo’n moeilijke situatie leven dat ze zelfs geen bankrekening hebben, is het storten van een loon natuurlijk onmogelijk.
“Het is constant zoeken naar geld”, verzucht Decleir. “Met de structurele subsidies die we nu hebben is het echt behelpen, maar sommige dingen willen we echt blijven volhouden. Zo nuttigen we samen voor elke repetitie een heerlijke maaltijd, ook vieren we elke maand de verjaardagen van de jarigen die maand heel uitgebreid. Elk jaar organiseren we ook een aantal feesten en uitstapjes. Maar we moeten natuurlijk onze mensen, die prachtig werk leveren, wel kunnen betalen. Met het budget dat we nu hebben, gaat dat niet. Maar we blijven elke dag zoeken naar centen om dit werk verder te zetten, omdat het zo belangrijk is.”
De werken van KunST+ vzw zijn te bezichtigen tijdens het weekend van 22 tot 24 november. Bad van Marie speelt Naar Oedipus, zaterdag 23 november om 21 uur. Tickets voor deze en andere voorstellingen zijn te bestellen via info@tuttifratelli.be. Voor het volledige programmaoverzicht surf naar tuttifratelli.be.
- Login om te reageren