studentenquizzen, een mannenwereld?

Snor de hoofdsteden van de Europese naties op, rammel de ministers in de Vlaamse Regering af en zorg ervoor dat het journaal op je digicorder staat. Er staan in het tweede semester namelijk weer heel wat studentenquizzen voor de deur. Groepjes van vijf of zes studenten zakken af naar de resto en wedijveren voor de eerste plaatsen. In het beste geval keren ze op het einde van de avond huiswaarts met een verre reis of festivaltickets. De teams die zich liever tegoed doen aan bier en frituursnacks kunnen met de zuip- of boefprijs aan de haal. Studentenquizzen drijven competitiviteit en studentikoziteit op de spits.

Jullie studentenblad laat zich niet onbetuigd en organiseert al enige tijd haar eigen quiz. Het viel ons op dat de teams die de afgelopen jaren met de prijzen gingen lopen vooral uit mannen bestonden. Na een rondvraag bij verschillende studentenclubs kwamen dezelfde bevindingen uit de bus: voornamelijk mannelijke teams bezetten de top vijf. Dat is opmerkelijk, omdat er wel steeds ongeveer evenveel vrouwen als mannen deelnemen aan studentenquizzen.

meer handen schudden dan kussen

Quizploeg Presto behaalde al verschillende keren goud, zilver en brons op studentenquizzen. Het team bestaat uit meer mannen dan vrouwen. “Dat heeft in mijn ogen niets te maken met het winnen van een quiz”, zegt Damiaan. Hij legt uit dat zijn quizploeg een vriendengroep is en daartoe nu eenmaal meer mannen dan vrouwen behoren. Het is hem nog niet opgevallen dat de top vijf vaak voornamelijk uit mannen bestaat. “Anders is dat toeval, vermoed ik.” Ken probeert met zijn team Manly Tears altijd voor de eerste plaats te gaan als ze deelnemen aan studenten- en scoutsquizzen. Hij heeft bedenkingen bij het idee dat de top een mannenwereldje is. “Grosso modo zal dat wel zo zijn, maar in veel teams spelen vrouwen mee en er zijn ook hele goede teams die enkel uit vrouwen bestaan.”

“Ons is het zeker al opgevallen dat er meer mannen in de top van de quiztabel staan”, zegt Sofie van Team Duts. “Dat maakt het eens zo leuk als wij de top vijf halen”, lacht ze. Team Duts won onder meer de afgelopen twee edities van de Nordkempus-quiz. Een ploeg met alleen maar vrouwelijke leden is al snel de vreemde eend in de bijt. Sofie vertelt dat ze geregeld verbaasde reacties krijgen wanneer de stand wordt omgeroepen en ze in de top drie staan. “De meesten verwachten niet meteen dat een volledig vrouwelijk team zo goed scoort.”

Mannen krijgen vaak van jongs af aan te horen dat ze over rationele kennis moeten beschikken.

Chiara herinnert zich een anekdote van toen Team Duts de derde plaats veroverde op de dwarsquiz. “We kregen persoonlijke felicitaties van Herman van Goethem, die dat jaar de quiz presenteerde. De mannelijke quizzers kregen een handdruk en de vrouwelijke deelnemers een kus op de wang. Toen ons team naar voren kwam, hoorde ik hem zeggen: ‘Amai, ik had niet gedacht dat ik vandaag zoveel zou moeten kussen.’ Hij leek dus ergens wel verbaasd een volledig vrouwelijk team te zien verschijnen.”

sport versus mode

We vragen de studentenquizzers waarom het lijkt dat vooral mannen excelleren in quizzen. Volgens Ken hangt veel af van wie de quiz organiseert en de vragen opstelt. Sommige studentenclubs werken met een systeem waarbij elk presidiumlid vragen opstuurt, terwijl andere de quiz door een werkgroep laten samenstellen, legt hij uit. Als in die werkgroep of in het presidium meer mannen zitten, zullen de vragen logischerwijs meer op mannen gericht zijn. Het valt hem op dat in zo goed als elke quiz een sportronde voorkomt, maar een ronde over mode veel minder aanwezig is. “Waarmee ik natuurlijk niet wil zeggen dat vrouwen niets over sport weten of mannen niets over mode. Maar een aantal thema’s zijn duidelijk meer toegespitst op mannen dan op vrouwen.” Ook Natasja van Team Duts merkt op dat het meestal mannen zijn die quizzen samenstellen. “Zo sluipen er heel wat thema’s in een quiz die traditioneel ‘mannelijk’ zijn. We scoren daar systematisch minder goed op.”

Chiara vertelt dat ze ooit eens meegeholpen heeft met het bedenken van vragen voor een studentenquiz. “We hadden toen één vraag met de film Mean Girls als antwoord, en één vraag waarbij de naam van een modeontwerper werd gezocht.” Na de quiz kregen ze van verschillende mannelijke teams te horen dat de vragen te vrouwelijk zouden geweest zijn. Ze heeft daarentegen nog nooit iemand horen klagen dat een quiz te veel op mannen gericht zou zijn. “Terwijl er bij elke quiz meer dan genoeg vragen gesteld worden over mannelijke sporters of politici. Dit komt, denk ik, doordat mannen en mannelijkheid nog steeds als ‘neutraal’ gezien worden.”

Toen ons team naar voren kwam, hoorde ik hem zeggen: ‘Amai, ik had niet gedacht dat ik vandaag zoveel ging moeten kussen.'

Nog een mogelijke oorzaak van dat mannen beter scoren op studentenquizzen zou volgens Natasja en Ken hun competitiviteit zijn. “Competitief zijn wordt als iets typisch mannelijk gezien. Ze zullen daardoor op een quiz harder hun best doen en bijvoorbeeld minder babbelen tussendoor, wat dan weer als typisch vrouwelijk wordt bestempeld”, legt Natasja uit. Chiara en Sofie merken op dat rond studentenquizzen een sfeertje hangt waarin stereotiep mannelijk alfa-gedrag verheerlijkt wordt. Volgens hen zijn er altijd wel een aantal mannenteams die de ruimte domineren, veel drinken en schunnige moppen en opmerkingen maken over vrouwen. Tot slot denkt Sofie dat onzekerheid vrouwen parten speelt en ze daardoor minder goed scoren: “Als ik vriendinnen wil meevragen, waarschuwen ze me vaak op voorhand al dat ze ‘niets gaan weten’. Dit heb ik nog niet uit de mond van mijn mannelijke vrienden gehoord.”

competitieve vrouw is de bitch

Quizzen peilen naar feitenkennis. Volgens professor Sofie Van Bauwel, expert op het vlak van gender en media, is die vooral op mannenmaat gemaakt. “Mannen krijgen vaak van jongs af aan te horen dat ze over rationele kennis moeten beschikken. Ze worden gestimuleerd om feitenkennis op te doen. Die stimulans krijgen vrouwen minder of niet. Zij moeten eerder verzorgend zijn en bijgevolg excelleren ze daarin meer.”

De professor wijst net als de quizzers op een verschil in competitiviteit. “Mannen zijn over het algemeen meer met spelletjes bezig. Van kindsbeen af worden ze gestimuleerd om zich competitief op te stellen.” Het format van een quiz lijkt op de leest van de man geschoeid. Vrouwen daarentegen worden vaak eerder afgerekend op hun competitiviteit. Ze krijgen al snel het imago van de bitch opgeplakt. Van Bauwel: “Denk maar aan de kritiek die onder meer Linda De Win en Danira Boukhriss Terkessidis te verduren kregen toen ze met succes aan De Slimste Mens deelnamen.”

van verschillende slag

In Arendonk vindt elk jaar Ladies@thequiz plaats. Alleen vrouwen mogen deelnemen en vragen over auto’s en voetbal zijn afwezig. Het evenement is een gigantisch succes en verkoopt snel uit. Professor Van Bauwel vindt dat niet opmerkelijk. “We weten dat vrouwen geïnteresseerd zijn in quizzen. Onderzoek toont aan dat heel wat vrouwen nauwgezet tv-quizzen volgen. Zelf aan een quiz deelnemen vinden ze vaak moeilijker.” Tenzij ze zich onder elkaar begeven, zo lijkt het. Bij Ladies@thequiz is dat het geval. Daar hoeven ze zich minder druk te maken om vragen over Ronaldo of Tesla model 3. 

Vrouwen zullen volgens de professor sneller overstag gaan wanneer ze expliciet aangesproken worden om deel te nemen aan een quiz. Dat lijkt al vaak te gebeuren, want gemengde teams als Presto duiken op elke quiz op. Damiaan benadrukt dan ook dat vrouwen in het team een absolute meerwaarde vormen. “Vaak zorgen ze voor het doorslaggevende antwoord.” Ken is het hiermee eens. “De beste teams zijn complementair. Met mensen van verschillende slag win je de meeste quizzen.”