schrijven tegen het zwijgen

Geschiedenis studeren, een boek schrijven, een trauma verwerken én verantwoordelijke beeld en redacteur zijn bij dwars. Sophie Van Reeth, een jonge vrouw van eenentwintig, wordt gekenmerkt door haar zwarte wing, rode lippen en haar jurkjes of rokjes gecombineerd met leren botjes en jas. Ze heeft een schuchtere, maar toch intimiderende blik die je ogen doorboort. Soms lijkt het alsof Superwoman de aula binnenstapt, maar die naam verdient ze vooral door wat ze op korte tijd verwezenlijkt heeft. Sophie schreef Genoeg Gezwegen, een verzameling getuigenissen over seksueel misbruik en geweld, waarbij ze in het voor- en nawoord de maatschappelijke pijnpunten rond het thema bespreekt. Met haar boek wil ze de aandacht trekken van beleidsmakers en justitie, maar bovenal zorgen voor betere hulpverlening.  

Sophie verzamelde zes getuigenissen van lotgenoten, maar ze vertelde ook haar eigen verhaal. “Ik heb me in die periode van seksueel misbruik heel alleen gevoeld, omdat ik in mijn omgeving nooit erkenning heb gekregen voor mijn ervaring. Veel slachtoffers kunnen troost en steun halen uit het groot sociaal vangnet dat ze hebben. Ik had dat niet, ik werd niet serieus genomen. Die dubbele teleurstelling die ik te verwerken kreeg, hakte er echt wel in. Misschien vind ik dat zelfs erger dan wat me overkomen is. Als uitlaatklep ben ik beginnen schrijven. Het was een beetje mijn eigen therapie, maar het hielp ook om me niet langer alleen te voelen. Toen is de bal aan het rollen gegaan en ging ik op zoek naar lotgenoten die ook hun verhaal wensten te vertellen.” 

Het was een zoektocht om andere verhalen in een verschillende context te vinden, want Sophie plaatste geen zoekertje online. “Ik heb lang stilgehouden dat ik bezig was met het schrijven van een boek. Daardoor was het voor mij een extra uitdaging om slachtoffers van seksueel misbruik te vinden. Uiteindelijk is het me gelukt om via via mijn zes andere hoofdstukken in te vullen. Ik heb vijf vrouwen en een man geïnterviewd en heb geprobeerd hun verhaal zo authentiek mogelijk te vertellen. Daardoor zijn er natuurlijk stijlbreuken doorheen het boek, maar zo maak je de verhalen sterker en puurder in mijn ogen.” 

Sophie wilde samen met de anderen een sterk statement maken om aan te tonen dat ze veel meer zijn dan slachtoffer alleen: ze zijn overlevers. Toch werd ze in diverse interviews wel zo afgeschilderd. “Ik kreeg de indruk dat het de interviewers puur om de sensatie te doen was. Dat is jammer, want ik schreef dit boek juist om duidelijk te maken dat wat we hebben meegemaakt een trauma voor het leven is, maar dat het niet langer in elk aspect van ons leven centraal staat. Iets in ons is geknakt, maar dat wil niet zeggen dat we niet meer kunnen opstaan. Misschien heeft het ons juist wel ergens naartoe gebracht.” 

Naast alle interviews waaronder in het bijzonder een bij Tom De Cock op de Boekenmarathon, een initiatief van VRT en Boek.be, heeft Genoeg Gezwegen voor Sophie nog andere deuren geopend. Zo werd haar gevraagd om bachelorproeven van Toegepaste Psychologie over seksueel misbruik te beoordelen. Het is dus duidelijk dat een boek heel wat kan teweegbrengen. Maar ze heeft er ook opofferingen voor moeten doen. “Ik moest mijn derde bachelorjaar Geschiedenis in twee splitsen omdat ik heel actief met het boek bezig was. Ik ben examens blijven afleggen, maar het was zeker niet simpel om de knop van het schrijven even uit te schakelen. In de zomer heb ik de volle focus op het schrijven van Genoeg Gezwegen gelegd. Ik bleef dus in mijn kot, niet door corona maar door mijn boek.”  

Maar het begon natuurlijk niet bij het succes, het begon bij het proces. Toen ze haar verhaal aan het schrijven was, heeft Sophie zich aangesloten bij een praatgroep van PUNT. VZW, een organisatie die zich inzet voor een betere ondersteuning van slachtoffers die te maken krijgen of kregen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Daar voelde ze zich voor het eerst begrepen omdat iedereen daar hetzelfde lot had ondergaan. Sinds de lancering van haar boek is Sophie ook vrijwilliger bij PUNT. VZW. Samen proberen ze niet alleen slachtoffers te helpen, maar willen ze vooral politieke verandering teweegbrengen. Met Genoeg Gezwegen heeft Sophie op dat vlak een krachtig signaal uitgestuurd. “Schaamte overheerst bij slachtoffers, maar ook het taboe rond seks is nog altijd niet doorbroken. Wij willen duidelijk maken dat er een maatschappelijk mentaliteitsprobleem is en dat er dringend nood is aan verandering.” Daarnaast wil Sophie er ook voor zorgen dat iedereen kan definiëren wat hem of haar is overkomen. “Het heeft bij mij ook een tijdje geduurd, maar intussen kan ik zeggen dat wat ik heb meegemaakt wel degelijk seksueel misbruik was. Dat was een opluchting.” 

Waar Sophies vele engagementen zullen stoppen? Nergens en nooit. Ze verzekert ons dat ze nog lang niet uitgeschreven is, in welk genre dan ook. Sophie blijft hoe dan ook druk, maar vrolijk en gepassioneerd bezig en wil op zoveel mogelijk projecten haar stempel drukken. Zelf is ze er nog niet uit of ze in het geschiedenislandschap blijft plakken, maar we zullen haar sowieso nog tegenkomen. Als ze al geen furore maakt in de literatuur, dan rijst haar ster wel in de journalistiek.  

Voor meer informatie over seksueel grensoverschrijdend gedrag kan je terecht op www.puntvzw.be.