Europa Universalis IV: een dure grap?

Een eerste keer spelen in 2014. Illegaal, om het eens te testen – je weet hoe dat gaat. Grand strategy was me toen nog vreemd en Europa Universalis IV (EU IV) stond nog in zijn kinderschoenen. Leuk vond ik het nog niet. Zes jaar en vele uitbreidingen later, is EU IV een mastodont binnen het genre. Terecht, omwille van de complexiteit en stijl die het zich eigen heeft weten maken doorheen de jaren. Anderzijds waren de middelen om dat doel te bereiken, bedenkelijke ontwikkelingskeuzes en vooral een hebzuchtige dlc-policy.

Toen het spel in de zomer van 2013 door Paradox Interactive (kortweg Paradox) op de markt werd gebracht, was het opzet erg ambitieus. Niet alleen omspande het de hele historische periode van de Nieuwe Tijd, beginnend bij het einde van de Honderdjarige Oorlog en eindigend net voor de revolutiegolven van de negentiende eeuw, toen al was het erg complex. Paradox overtroefde hiermee Creative Assembly tweemaal. De Total War-serie is veel nauwer in zijn opzet, zowel chronologisch als qua diepgang op alle vlakken. EU IV wist elke geschiedenisnerd te strikken met zijn vierhonderd jaar lange tijdlijn, enorm scala aan speelbare landen (ik kijk naar jou, Total War: Empire), aandacht voor de nationale geschiedenissen en grote gebeurtenissen, regionale diversiteit en nog veel veel meer. Misschien wel té veel. 

Qua toegankelijkheid slaat de game immers wel de bal mis. Toen ik me er voor het eerst aanzette, werd ik overweldigd door alle parameters, gebeurtenissen en het aantal mogelijkheden dat het spel bood. Een goede in-game-tutorial ontbreekt om nieuwe spelers de juiste richting te wijzen en dat was ook wat me de eerste keer afschrikte. Intussen wordt dat vacuüm opgevuld door YouTubers en streamers, maar Paradox kwam er zelf nog niet mee over de brug. Het is helaas ook emblematisch voor de gehele reeks.

Common Sense en Wealth of Nations: over updates en dlc

Het spel van 2013 is intussen bijna onherkenbaar veranderd en ook dat komt de toegankelijkheid van EU IV niet ten goede. Niet alleen kende het spel talloze updates, er zijn intussen ook ongeveer vijftien uitbreidingspaketten beschikbaar en het volgende komt er alweer bijna aan. Om dezelfde reden waarom Total War: Rome II het moest afleggen tegen zijn veel oudere broer, is EU IV niet noodzakelijk beter, laat staan leuker, dan enkele jaren geleden. Bestaande spelelementen werden doorheen de laatste zes jaar uitgediept, vervangen of vervoegd door nieuwe ideeën. Niet alleen maken sommige toevoegingen het spel nodeloos complexer, vaak voelt het alsof de speler geremd wordt in zijn vrijheid door beperkende mechanics.

Zo lijken de ontwikkelaars bijvoorbeeld territoriale uitbreiding te willen indijken. Allereerst bestaat er sinds enkele updates een verschil tussen territorial cores en full cores, iets als kerngebied en periferie, gekoppeld aan de bundeling van een aantal provincies in een soort van departement (state). Niet alleen kost dat systeem de speler meer administrative power (een van de vele 'grondstoffen' van je staat), perifeer gebied levert heel wat minder geld, mankracht, handelsinvloed en dies meer op. Meer nog, een te uitgebreid rijk – en des te meer als het religieus verscheiden is – zorgde voortaan voor corruption. Om je natie daarvan te zuiveren, zijn bakken geld nodig en een grote mate corruptie maakt heel wat staatsinteracties duurder. Of hiervan complexiteit dan wel historiciteit het doel is, doet er al niet toe. Het is sowieso een feit dat de evolutie oude rotten afschrikt, want elke keer opnieuw is het aanpassen (en vooral ragequitten). 

Bovendien past Europa Universalis IV (en niet als enige game van Paradox) net iets te goed in het beleid van verschillende hedendaagse gameontwikkelaars. Zoals Electronic Arts voert Paradox Interactive voor EU IV een agressief dlc-beleid. Ongeveer halfjaarlijks verschijnt er samen met een grote update ook een uitbreiding, voor de prijs van ongeveer twintig euro. Dat maakt dat het ‘complete’ spel intussen een kleine driehonderd euro neertellen is, de talrijke content packs er nog niet bijgeteld. Bovendien moet je er als nieuwe speler maar aan uit kunnen (daarvan getuigen alvast alle video's die erover gaan en jawel, persoonlijke vragen aan mijn adres). Intussen is er een alternatief: een maandelijks abonnement voor vijf euro om het gehele spel te kunnen spelen. Het komt voor mij wel vijf jaar te laat… Het grootste pluspunt aan de regelmatige updates en uitbreidingspaketten, is dat er elke keer nieuwe prestaties aan het spel worden toegevoegd. Vaak gaat het om ludieke of extra moeilijke doelen die je dwingen om het spel op een bepaalde manier of met een bepaald land te spelen. Zo is er toch nog een zekere sturing vanwege het spel, zonder dat je zelf helemaal alles moet uitzoeken. 

Maar dat is niet de hoofdreden waarom het spel me nog kan boeien. Het is voor een groot deel te danken aan de community dat EU IV nog aantrekkelijk blijft. Zo zijn er enkele Twitch-streamers die het spel en zijn imago omhoog krikken. Grootmeester Florryworry en Amerikaan Arumba houden EU IV levendig en de community intact. Paradox Interactive organiseert bovendien zelf de beruchte devclash kort voor elke update: een grote multiplayer-competitie tussen alle spelontwikkelaars. Paradox heeft nog meer in zijn mars. Veruit hun meest prestigieuze evenement was de LAN-party in Polen vorig jaar. Het was opnieuw een online sessie waarvoor spelers van over de hele wereld in het historische Mosznakasteel te Polen werden uitgenodigd om daar drie dagen aan een stuk te gamen. Ik vrees echter dat hoe duurder het spel in zijn totaliteit wordt, hoe minder nieuwe spelers het zal aantrekken en misschien gaan zelfs de ouwe rotten na verloop van tijd afhaken. Is het niet stilaan tijd voor Europa Universalis V?