de chicklit voorbij

11/04/2016

🖋:

Zolang de mens bestaat zijn er mannen én vrouwen geweest. Zolang de mens al als mens op aarde rondwandelt, houden zij zich graag bezig met het vertellen van een verhaaltje of twee. Ondanks de kleine meerderheid aan vrouwen op aarde lijken vrouwelijke auteurs soms een bedreigde diersoort in de wereld van de Literatuur met een grote L.

In de koffiebar annex boekenwinkel waar ik mijn centen verdien en simultaan mijn literaire hartje op kan halen, staan prachtige boeken geschreven door mannen, én vrouwen. Waaronder klassiekers van Virginia Woolf en het recente bestsellerdebuut van Lize Spit. Toch hadden de meeste mensen die wij in het kader van Internationale Vrouwendag (8 maart) naar hun favoriete boek van een vrouwelijke auteur vroegen het toch even moeilijk om op een naam te komen.

Een boek van een vrouw? Het cliché wil dat vrouwelijke schrijvers vooral trashy doktersromannetjes produceren of licht verteerbare chicklit die meegaat in de vakantiekoffer. Het meer serieuze werk van vrouwelijke hand zou dan wel vooral over familiedrama’s gaan en wordt meestal voorzien van een bloemige cover die ingelijst ook niet zou misstaan in de wachtkamer van je tandarts. Wie aan de grote literaire werken denkt, ziet nou eenmaal eerder een parade aan mannelijke auteurs voorbij wandelen.

De oplossing? Wie die dag een boek van een vrouwelijke auteur kocht kreeg een gratis koffie. Een druppel op een gloeiende plaat misschien, maar er zijn gelukkig meer initiatieven die deze onterechte gendergap in de wereld van de literatuur graag gedicht zien. De Anna Bijns Prijs en de Opzij Literatuuprijs bijvoorbeeld. Met die speciale aandacht zou je bijna gaan denken dat vrouwen niet in het reguliere literaire prijzencircuit mee mogen dingen.

Niks is minder waar. Meerdere vrouwen zijn al eens genomineerd geweest voor de grote literaire prijzen. Er zijn zelfs al vrouwen die effectief de AKO literatuurprijs of P.C. Hooft-prijs wonnen. De eerste Libris literatuurprijs was voor Frida Vogels, helaas was zij ook meteen de laatste vrouw die deze onderscheiding in ontvangst mocht nemen. De Gouden Boekenuil, voorheen Gouden Uil, heeft echter vooralsnog enkel een onderscheiding aan vrouwen uitgedeeld in de categorie jeugdliteratuur.

Alles bij elkaar opgeteld ziet het er alweer wat minder glorieus uit voor de vrouw in de literatuur. Wie advocaat van de duivel wil spelen, kan het argument opvoeren dat die meerderheid van mannen die al die prijzen thuis in de kast hebben staan nou eenmaal betere boeken hebben geschreven. Maar in tegenstelling tot de officiële juryprijs van de Gouden Boekenuil, verkoos de publieksjury al meerdere malen een vrouwelijke schrijver. Als de lezers de weg naar deze boeken vinden kunnen ze het blijkbaar dus wel degelijk smaken.

Een aparte prijs voor vrouwen lijkt dan zo’n gek idee nog niet. Blijkbaar hebben de meeste lezers nog een steuntje in de rug nodig om de vrouwelijke auteurs te vinden. Want in de wereld waar de meeste mensen hun boeken bij de Fnac kopen en de kookboeken de bestsellerlijsten in stand houden, kan een prijs veel betekenen voor de auteurs in kwestie. Een geldprijs, maar ook en vooral aandacht voor het werk en een kans op een nieuw en uitdijend publiek.

Gelukkig ligt niet alles in de handen van officiële jury’s die beslissen wie een gênant groot stuk bordkarton met een sierlijke cijfers mee naar huis mag nemen. De lezer van vandaag zoekt op verschillende manieren nieuw voer om zijn literaire honger te stillen. Websites als Goodreads verbinden lezers met elkaar aan de hand van ratings, reviews, suggesties gebaseerd op eerdere keuzes, lijstjes en leesgroepen. Zo kan je deelnemen aan de groep 500 Great Books by Women als de vraag naar je favoriete vrouwelijke schrijver je ook een black-out bezorgt. Niemand minder dan actrice én VN-ambassadrice voor gelijke rechten tussen man vrouw, Emma Watson, heeft ook een leesclub op Goodreads. Our shared shelf is een online boekenclub over feminisme. En ja, ook mannen mogen meedoen, graag zelfs.

Geen fan van het internet en heb je liever zoveel mogelijk contact met andere levende wezens? De ouderwetse leesclub is alweer enige tijd in opmars. Eerlijk is eerlijk, echt weg zijn ze nooit geweest, want ja het zijn vooral de vrouwen die in groepsverband zijn blijven lezen. Terwijl Watson in april Caitlin Moran's How to be a Woman leest en bespreekt met de rest van de wereld, doet de leesgroep feminisme van de Groene Waterman dat op 27 april in het klein in ons eigen Antwerpen. Naast het langetermijn-engagement van een leesclub zijn er ook eenmalige evenementen die aandacht aan de schrijvende vrouw besteden. Zoals Bibliotheek Permeke dat de viering van haar tienjarig bestaan afsloot met een boekenbal en de Nacht van de vrouwelijke stem. Een programma vol met vrouwen die schrijven, dichten en voordragen. Maar liefst 32 vrouwen konden het publiek beroeren met krachtige en zachte stem. Om maar te zeggen, zelfs in eigen land en taalgebied zijn er genoeg vrouwen het woord en de pen machtig.

Mijn favoriete boek door een vrouw geschreven? Maak er maar alvast boeken van! 10 favorieten in willekeurige volgorde: