Crusader Kings III: beter dan zijn voorloper?

Met een toevallige missclick belandde ik ooit eens bij een video van het inmiddels acht jaar oude Crusader Kings II, de voorganger van ons huidige onderwerp. Ik bleef kijken, geïntrigeerd door de grote speelkaart en de schijnbaar willekeurig opdoemende evenementen. Oorlogen en politieke intriges wisselden elkaar af met de regelmaat van de klok, zonder dat de speler er iets aan leek te kunnen doen. Hoe langer ik bleef kijken, hoe meer ik me ervan bewust werd dat ik nooit perfect wist wat er allemaal gebeurde en hoe de speler die gebeurtenissen kon beïnvloeden. Kijken leidde toen niet tot kopen. Nu ik mezelf wel waagde aan de nieuwste versie van het spel, vreesde ik dat het instapniveau te hoog zou liggen en ik hopeloos verwikkeld zou raken in een web aan mogelijkheden. 

Sims met een bordspel 

Voor mij, een fervente Total War- en Bannerlordspeler, bleek Crusader Kings III een frisse wind die een dichte mist met zich meebracht. Waar in de twee voornoemde gamereeksen de focus puur ligt op land veroveren door oorlog voeren, met de mogelijkheid om met je legers ten strijde te trekken in een veldslagsimulatie, voert in Paradox’ dynastiesimulator diplomatie de boventoon. Als speler kruip je in de huid van een middeleeuwse heerser die als enige doel heeft zoveel mogelijk boven zijn tijdsgenoten uit te stijgen. Dat kan rechttoe rechtaan door oorlog te voeren om je gebied uit te breiden, gewiekst en achterbaks door een mes in de rug van je opponenten te planten of meer vreedzaam, door tactische huwelijken te sluiten met naburige leiders. 

Terwijl je speelt, is het niet minder dan noodzakelijk om je ervan bewust te zijn wie aan jouw kant staat en welke machtsbeluste familieleden en bloeddorstige vijanden je van je troon af willen stoten. Op dat punt is Crusader Kings III een beetje zoals de Sims: relaties moeten onderhouden worden. Gebeurt dat niet, dan barst de bom. Elk personage is anders en heeft zijn eigen karaktertrekken die de interacties met hem of haar beïnvloeden. Aan de andere kant is het veel meer dan een relatiespel door de wereldkaart die je kan veroveren. “Het is de Sims, maar dan met een gigantisch bordspel erachter", om YouTuber ACG te citeren. “Maar dan wel een bordspel waarbij je niet weet wie wanneer zijn beurt speelt." Beurten zijn er niet, je bepaalt het tijdsverloop binnen het spel door één van de vijf verschillende spelsnelheden uit te kiezen. Als je de tijd wil nemen om een moeilijke beslissing te nemen, kan je het spel pauzeren.  

stress als saboteur 

Wanneer je je personage een beslissing doet nemen die tegen zijn karakter ingaat, krijg het stress. Die stress stapelt zich op naarmate je meer contra-intuïtieve beslissingen neemt. Er zijn drie afzonderlijke niveaus van hevigheid: elk hoger niveau tast je gezondheid meer aan. Om een voorbeeld te geven zal een vergevingsgezind personage zich niet goed voelen als hij iemand executeert en zal een wraaklustig personage een rood hoofd krijgen als hij ervoor kiest om het moordcomplot op zijn rivaal te beëindigen. Stress is iets volledig nieuws in de reeks. Waar in de eerste twee Crusader Kings roleplaying vooral een uitdaging was die spelers zichzelf oplegden, is stress nu een game mechanic waarmee de speler rekening moet houden.  

religie en de vaardigheidsboom 

Om het karakteraspect nog verder uit te diepen speelt religie een niet te onderschatten rol in Crusader Kings. Net als in de middeleeuwen is religie een controlemiddel, een opium voor het volk. Als je volk plots met een nieuwe drug experimenteert, is dat ook een voedingsbodem van rebellie en moet je je verloren schaapjes weer terug naar jouw waarheid proberen leiden. Religieuze meningsverschillen betekenen ook diplomatieke debuffs tussen karakters. Daarbovenop bestempelt elk geloof bepaalde karaktertrekken als zondig of deugdzaam die op hun beurt weer malussen tussen geloofsgenoten veroorzaken. 

Behalve je beslissingen en diplomatieke relaties beïnvloeden karaktereigenschappen ook de vaardigheden van je heerser. In totaal zijn er vijf vaardigheden: diplomatie, krijgsvermogen, rentmeesterschap, intrige en geleerdheid. Elke vaardigheid heeft een skill tree, een vaardigheidsboom waaruit je bonussen krijgt als je ervoor kiest op die vaardigheid te focussen. In principe kan je altijd kiezen welke vaardigheid je uitbouwt, maar de game moedigt je aan om de sterke kant van je heerser nog verder te versterken. De vaardigheden van je leider spelen sowieso een belangrijke rol in de manier waarop je het spel het best speelt. Heeft je leider een hoog krijgsvermogen, dan zal je veel oorlogen proberen te voeren. Is hij goed in intrige, dan zal je vooral uit willen denken hoe je het best de wijn van die vervelende naburige heerser vergiftigt. Gezien je in een gemiddelde campagne verschillende leiders verslijt, werkt deze nadruk op karakterontwikkeling een doorlopend afwisselende speelstijl in de hand, iets wat het spel veel replayability verschaft. 

technisch gezien een verbetering? 

Op grafisch niveau zal Crusader Kings III geen prijzen winnen, maar loopt het ook niet mijlenver achter op zijn tijdgenoten. Wat wel in het oog springt, is de vernieuwde interface. Naast het feit dat hij overzichtelijker is, wordt in Crusader Kings III de issues tab geïntroduceerd. Deze tab houdt de belangrijkste informatie voor je bij en laat je zien of je een geldige reden hebt om met iemand oorlog te voeren, welke gebieden je verliest wanneer je heerser overlijdt, welke karakters je tot adviseur moet verheffen, enzovoort. Zo valt wat druk op de speler weg, die met de hoeveelheid aan beslissingen die genomen moeten worden het overzicht makkelijk kan verliezen. De issues tab doet behoorlijk veel, maar hij doet toch ook veel niet. Hij laat niet zien wanneer je wetten kan veranderen, welke belangrijke buren je niet kunnen uitstaan, waar je nieuwe gebouwen kan bouwen. Op die vlakken wordt van de speler zelf verwacht om zo attent mogelijk te zijn. 

Een andere eyecatcher is de nieuwe multiplayermodus, waarin je met meerdere vrienden op dezelfde kaart tegen en met elkaar kan spelen. Het feit dat het concept van beurten niet bestaat, wordt omzeild door elke speler de mogelijkheid te geven het spel te pauzeren als dat nodig is, waarbij iedereen na dertig seconden de pauze weer ongedaan kan maken. Ik heb me zelf ook aan een multiplayercampagne gewaagd. Die werkt goed maar soms crasht hij simpelweg. Dat gebeurt meestal wel pas na een uur of meer aan speeltijd maar leuk is anders. Sowieso is Crusader Kings III enigszins gevoelig voor crashes. Tijdens mijn singleplayercampagne overkwam het me meerdere keren dat ik mijn kaart niet meer kon bewegen en gedwongen werd om het spel opnieuw op te starten.  

Toch kan ik uiteindelijk niet anders dan oordelen dat Crusader Kings III de moeite waard is. De game heeft ontzettend veel diepgang, in deze review heb ik maar een tipje van de sluier opgelicht. Ongetwijfeld zal Paradox er net als bij de vorige Crusader Kings veel DLC voor uitbrengen, die de speelervaring alleen nog maar verder uitdiept. Voor een nieuwe release heeft het hier en daar misschien nog wat kinderziektes, maar daar staat een heel sterke game achter die net als zijn voorloper nog lang relevant zal blijven.