De federale verkiezingen in juni volgend jaar zullen anders verlopen dan men tot nog toe gewoon was. Dit hebben we te danken aan de nieuwe kieswet die eind september met veel moeite door het parlement werd gesleurd. De nieuwe kieswet, die vier wezenlijke innovaties inhoudt, heeft volgens de huidige regering als inzet de burger dichter bij de politiek te brengen. Het zou echter wel eens om een sluwe politieke truc kunnen gaan waarmee paars-groen een tweede termijn probeert veilig te stellen. De wet heeft zo zijn voor -en tegenstanders. Zij komen in dwars uitgebreid aan het woord.
De nieuwe kieswet was een heikel thema dat de Wetstraat meermaals aan de kook bracht dit jaar. Reeds in juni, net voor het reces, was er een eerste poging tot goedkeuring die grandioos mislukte. Alle leden van de oppositie waren toen present om tegen te stemmen, zodat kamervoorzitter De Croo genoopt was het hele zaakje uit te stellen tot september. Toen was de nieuwe hoogtechnologische stemmachine, die tekeer ging als een tiltgeslagen flipperkast, de grote spelbreker. Pas eind september wisten Verhofstadt en zijn bontgekleurde volgelingen de wetswijziging, mits enig retorisch bochtenwerk, geldig te laten stemmen.
Om welke vier vernieuwingen gaat het nu juist en wat zijn de gevolgen? Eerst en vooral is er de invoering van provinciale kieskringen. De huidige kleine kieskringen binnen een provincie worden uitgebreid tot aan de grenzen van die provincie en vormen zo één grote kieskring. Dit zal natuurlijk overzichtelijker zijn, maar het speelt vooral in de kaart van de politici die hun profileringsdansje al menig maal in de media hebben mogen opvoeren. Ik denk aan figuren zoals De Gucht, Anciaux, Janssens of andere Stevaerten. Voorts zette het feit dat de regio Halle-Brussel-Vilvoorde tot de kieskring Brussel zal behoren (en niet tot Vlaams-Brabant), kwaad bloed bij veel vlaamsvoelenden. De Franstalige partijen zullen zo ook in Halle-Vilvoorde kunnen opkomen, wat hun vanzelfsprekend meer stemmen zal opleveren. Hiertegen werd reeds betoogd in Vilvoorde door de Vlaamse Beweging. Een tweede maatregel die de nieuwe kieswet omvat is de 5% kiesdrempel. Wie deze niet haalt zal naar zijn zetels kunnen fluiten. Uiteraard komt dit de kleinere partijen zeer slecht uit. Denk maar aan de erfgenamen van de VU, N-VA en Spirit (doch, gekoppeld aan SP.a).
Om welke vier vernieuwingen gaat het en wat zijn de gevolgen?
Ook de Senaat was volgens de paars-groene hervormers kennelijk aan vernieuwing toe. De paritaire Senaat is bij deze dan ook een feit geworden, wat inhoudt dat er even veel Vlaamse als Waalse senatoren in zullen mogen zetelen. Weerom een lastig punt, omdat er nu eenmaal meer Vlamingen zijn en het lijkt erop dat men over de taalgrens weer zijn slag thuis zal weten te halen.
Een laatste vernieuwing zal eerst bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2006 in de praktijk worden gebracht. Het betreft hier de rechtstreekse verkiezing van de burgemeester.
De hamvraag is nu of al het bovengenoemde echt tot een betere verhouding tussen politicus en burger zal leiden. Dat niet al onze jonge militanten hiermee instemmen mag blijken uit wat volgt.
|
“We zijn tevreden omdat een aantal belangrijke punten gerealiseerd zijn die het kiessysteem democratischer maken. Slechts matig omwille van een aantal tekortkomingen.”
“Jong Agalev is matig tevreden over de nieuwe federale kieswet. We zijn tevreden omdat een aantal belangrijke punten gerealiseerd zijn die het kiessysteem democratischer maken. Slechts matig omwille van een aantal tekortkomingen.
Belangrijkste pluspunt is alvast de invoering van provinciale kieskringen, waardoor de apparentering – het onvoorspelbare en weinig democratische circus van verspringende zetels – vervalt. De zetelverdeling per provincie zal ook een iets correctere weerspiegeling zijn van het stempercentage dat de partijen halen.
De halvering van het gewicht van de lijststem vergroot dan weer het gewicht van de stemmen voor individuele kandidaten. Daarnaast wordt een gelijke vertegenwoordiging van man en vrouw verzekerd door verplichte pariteit op de lijsten en krijgen nieuwkomers in de politiek een kans dankzij de herinvoering van de opvolgers. Dit zijn toch een aantal opmerkelijke verbeteringen.
Maar laaiend enthousiast zijn we nu ook weer niet. De mogelijkheid om tegelijk voor Kamer en Senaat te kandideren en de weinig elegante oplossing voor Brabant (waar de apparentering behouden blijft) zitten ons toch ernstig dwars. Ook met de invoering van een kiesdrempel van 5% zijn we niet erg gelukkig. Toegegeven, vroeger bestond er reeds een de facto kiesdrempel, die dan nog eens verschilde van kieskring tot kieskring. Nu is iedereen tenminste gelijk voor de wet. Maar de drempel had op zijn minst minder hoog gemogen.
De nieuwe federale kieswet is dus voor Jong Agalev zeker geen verbetering over de hele lijn, maar over het geheel genomen zijn we er toch een stap mee vooruit.”
Ewoud Roes |
|
“Laten we er niet om heen draaien. Geen enkele partij zal prutsen aan de kieswetgeving wanneer ze daar niet tegelijkertijd beter van wordt, maar paars-groen maakt het toch wat al te gortig. De bestendiging van eigen macht is gewoonweg flagrant. Door provinciale kieskringen in te voeren, probeert men maximaal te profiteren van bekende (minister)koppen. Jongeren krijgen het door heel deze hervorming nog wat moeilijker.
Paars-groen roept graag dat de kieshervorming de burger dichter bij de politiek brengt, niets is echter minder waar. Politici kunnen zich kandidaat stellen voor kamer én senaat. De senaat wordt verkozen over heel Vlaanderen: één grote populariteitstest. Maar omdat ze de hoge assemblee een saaie boel vinden, stellen ze zich ook kandidaat voor de kamer. Waar ze uiteindelijk belanden, heeft niets met de wil van de kiezer te maken. Afhankelijk van zijn opvolgers kiest een kopstuk voor de senaat, wanneer hij minister wordt. Wordt het oppositie, dan kiest hij voor de kamer. Hij kan natuurlijk ook geen enkel mandaat opnemen: zo wordt het mogelijk dat Vlaamse ministers kandideren voor kamer én senaat om daarna hun federaal mandaat niet op te nemen en zich te laten vervangen door opvolgers. Met deze kieshervorming keren we terug naar het cijnskiesrecht. De verandering van arrondissementele naar provinciale kiesomschrijvingen heeft als pervers effect dat een kiescampagne voor jonge kandidaten zo goed als onbetaalbaar zal worden. Een deftige campagne kost al gauw 25.000 euro. Kan je dat niet betalen? Spijtig, maar vergeet dat parlementair mandaat.
Conclusie: deze kieswet is gemaakt voor en door de gevestigde orde. Nieuwkomers zullen het des te moeilijker hebben.”
Caroline Deiteren |
“Met deze kieshervorming keren we terug naar het cijnskiesrecht.”
|
“De VLD benadrukt op dit moment dat ze Vlaams is, maar eerst heeft ze wel even vlug de kieswet hervormd, die met Vlaanderen de voeten veegt! Allereerst is de senaat paritair geworden, wat wil zeggen dat de stem van 4 miljoen franstaligen evenwaardig is als deze van 6 miljoen Vlamingen.
Vervolgens heeft men de kieskringen uitgebreid tot de provincies. Maar dat geldt echter niet voor Vlaams-Brabant, zodat franstalige inwijkelingen in het Vlaamse Halle-Vilvoorde kunnen blijven stemmen voor franstalige lijsten, wat de gemeenten rond Brussel verder doet verfransen! Daarentegen kan geen enkele Vlaming in Waals-Brabant kiezen voor een Vlaamse partij. Niet alle Belgen blijken gelijk voor de wet!
De kieshervorming brengt de burger niet dichter bij de politiek, maar dient enkel de paars-groene meerderheid! Door provinciale kieskringen kan de VLD de lokale sterkte van de CD&V breken en kunnen de ministers (zeg maar de stemmenkanonnen) zowel provinciaal als nationaal uitgespeeld worden, waardoor ook SP.A en Agalev aan hun trekken komen. De Waalse partijen waren echter geen vragende partij voor een kieshervorming. Om hen over de streep te trekken diende Verhofstadt franstalige eisen in te willigen, zoals de niet-splitsing van het arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde en de paritaire senaat.
Veel partijen dragen het woord ‘Vlaams’ in hun naam, maar neem van ons aan, dat als de Nieuw-Vlaamse Alliantie de 5%-drempel niet haalt, er voor lange tijd geen Vlaams-nationalistische oppositie meer zal zijn! Want andere partijen zeggen wel dat ze Vlaams zijn (zeker wanneer verkiezingen naderen), maar uiteindelijk verkopen ze de Vlamingen aan de franstaligen!”
Geert Antonio |
“Andere partijen zeggen wel dat ze Vlaams zijn, maar uiteindelijk verkopen ze de Vlamingen aan de Franstaligen!”
|
“Gisteren, de dag voor ik dit stukje schreef, is op het VLD-congres beslist dat de opkomstplicht bij verkiezingen zou moeten afgeschaft worden en dat jongeren vanaf zestien jaar stemrecht moeten krijgen. Een prachtig voorbeeld van wat ook de teneur van de hele kieshervorming is: er zitten goede ideeën in, maar ook echt slechte. Stemrecht vanaf zestien jaar is geen goed idee, het niet splitsen van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde ook niet.
Maar laat ons het kind niet met het badwater weggooien: de burger wordt in geen geval slechter van deze kieshervorming! De Senaat, zoals die uit de hervorming van 1993 (waar trouwens de toenmalige CVP, die nu het hardste brult, aan meewerkte) stamt, is gewoonweg een onding. In ons federale land is een niet-permanente vergadering beter. De kiesdrempel dan… Er wordt steeds meer gefulmineerd tegen de consensuspolitiek die in België gevoerd wordt en noodzakelijk is. Wat zou het gevolg zijn van provinciale kiesomschrijvingen, die voor de democratie een goede zaak zijn, met een procentuele verdeling? Veel grotere versnippering, meer kleine partijen en dus nog meer nood aan het verlaten van de eigen ideen om tot een consensus te komen, maar dan zelfs met partijen die misschien nog geen 5% vertegenwoordigen! Bovendien tonen de vorige verkiezingen aan dat zelfs met een lagere kiesdrempel het voor kleine partijen niet eenvoudig is.
We moeten echter ook eerlijk zijn. De voordelen achter de idee van rechtstreekse verkiezing van de burgemeester zijn niet zo duidelijk. Persoonlijk schrikt een mogelijke cohabitation, bijvoorbeeld hier in Antwerpen, me af. En Brussel-Halle-Vilvoorde? Die eis is vele jaren en dus ook vele kieshervormingen oud… de (democratische) partij zonder zonden werpe de eerste steen.”
Bart Laureys |
“De voordelen achter de idee van rechtstreekse verkiezing van de burgemeester zijn niet zo duidelijk...”
|
“Ik wil de lijstpariteit man/vrouw van de nieuwe kieswet verdedigen. Animo (jongerenbeweging binnen de Sp.a, nvdr.) heeft al vaker gewezen op het grote tekort aan vrouwen in de politiek. De helft van het Animo-bestuur is dan ook verplicht vrouw. De vaststelling: amper één op drie politici is vrouw. De vastgelegde vertegenwoordiging in het parlement van de taalgemeenschappen vinden we normaal. Maar wel aanvaarden we dat de vrouwenbelangen slechts door één op drie parlementsleden verdedigd worden, terwijl vrouwen meer dan de helft van de Belgische bevolking uitmaken. Daar wil de nieuwe kieswetgeving een einde aan stellen. Deze wet bepaalt dat er een gelijke vertegenwoordiging man/vrouw op de partijlijst moet komen. Bovendien zal er minstens één vrouw bij de eerste drie lijstkandidaten staan. In de toekomst zal er zelfs bij de eerste twee lijsttrekkers een vrouw een plaats moeten krijgen.
Vele man - vrouw clichés die aangehaald worden om het verschil te verklaren (vrouwen zijn niet geïnteresseerd in politiek, vrouwen zijn te emotioneel voor de politiek, …), zijn meestal onwaar. Toch kunnen we er niet omheen dat er wel degelijk een sociologisch verschil is tussen mannen en vrouwen. Zo zullen mannen sneller hun plaats opeisen en vrouwen zich meer schikken naar de partijbeslissingen. Ook de moederrol speelt een belangrijke rol in de ondervertegenwoordiging van de vrouwen in het parlement.
De nieuwe lichting vrouwelijke ministers bewijst dat vrouwen in de politiek het niveau niet naar beneden halen. De grotere vrouwelijke vertegenwoordiging zal ook leiden tot een meer vrouwvriendelijke politiek waar mama’s de opvoeding van hun kindjes kunnen combineren met politiek.
We moeten er wel allen over waken dat de partijen vrouwen niet als excuus-truzen gebruiken door hen op een onverkiesbare plaats te zetten of na de verkiezingen postjes te geven zonder enige beleidsfunctie. Integendeel, ze moeten jonge vrouwen stimuleren en hen het vooruitzicht van een verkiesbare plaats bieden. De verplichte vrouw/man pariteit is een stap op de goede weg, maar de vrouwen zelf zullen een beslissende rol spelen in het welslagen van de wet.”
Catherine, Animo Antwerpen |
“De nieuwe lichting vrouwelijke ministers bewijst dat vrouwen in de politiek het niveau niet naar beneden halen.”
|
“De politici van de paarsgroene meerderheid hebben steeds schijnheilig de mond vol van ‘democratie’ en ‘politieke vernieuwing’, zodat een oppervlakkig waarnemer zou kunnen denken dat de democratie gebaat is met de recent goedgekeurde nieuwe kieswet. Niets is echter minder waar.
De ware reden voor deze kieshervorming ligt in het eigenbelang van de meerderheidspartijen: Voortaan zal de federale kieskring samenvallen met de provincie. Waarom juist met de provincie die een totaal voorbijgestreefde instelling is waaraan geen enkele sociaal-economische realiteit beantwoordt? Hier is echter een andere reden voor: een vergroting van de kieskring staat toe bepaalde door de media volop gesteunde showpolitici (Vogels, Stevaert, Anciaux, enz.) beter te kunnen uitspelen. Volledig tegen alle democratische principes in wordt met deze kieshervorming ook het eerder begraven systeem van de opvolgers in ere hersteld. Veel effectief verkozen politici zullen immers niet zetelen. Zo zullen de meeste Vlaamse ministers deelnemen aan de federale verkiezingen (vaak zelfs op twee lijsten), waarna de mandaten massaal zullen worden ingenomen door hun opvolgers.
Het resultaat is dat de partij beslist wie er in het parlement komt, niet de kiezer. De nieuwe kieswet voorziet ook een kiesdrempel. Dit is nochtans niet noodzakelijk, want er zijn amper zes Vlaamse partijen vertegenwoordigd in het parlement. Deze maatregel werd enkel getroffen om zichzelf veilig te stellen door mogelijke nieuwe partijen hun kans te ontnemen. Tot slot is er ook de communautaire kant van de hele kwestie. In de senaat zullen voortaan evenveel Walen als Vlamingen zetelen. 6 miljoen Vlamingen zullen dus maar over evenveel zetels beschikken als 4 miljoen Walen. Om deze redenen stemde het Vlaams Blok tégen de kieshervorming!”
Wim Van Osselaer |
“De ware reden voor deze kieshervorming ligt in het eigenbelang van de meerderheidspartijen.”