Vorige week is Alain Verschoren met 78,81 procent van de stemmen opnieuw tot rector verkozen. Na een termijn als rector aan RUCA en vier jaar aan de gefuseerde universiteit, zal Alain Verschoren nog tot halverwege 2016 aangesproken worden als rector van de Universiteit Antwerpen. Aangezien hij de enige kandidaat was, is dit geen verrassing. Hoewel de verkiezingen vlekkeloos verliepen, zijn er toch bedenkingen over de verlopen strijd: nergens vonden voorverkiezingen plaats, de timing van de eigenlijke verkiezingen was wellicht niet de beste en Verschoren werd verkozen zonder ook maar één debat over de werking van de Universiteit Antwerpen.
Al in het begin van het eerste semester wordt duidelijk dat geen van de verkiesbare hoogleraren het zou opnemen tegen rector Verschoren. In dwars 68 ontkennen de genoemde tegenkandidaten dat ze het rectorschap voor de komende vier jaar ambiëren. In de wandelgangen wordt gefluisterd dat geen enkele kandidaat zijn of haar vingers durft verbranden aan een waarschijnlijke nederlaag, om zo in 2016 een gooi te doen naar het ambt van rector – al dan niet met steun van Verschoren. Ook bij de officiële kandidaatstelling in december komt er geen wit konijn uit de hoed tevoorschijn. Peter Reynaert, voorzitter van het departement Wijsbegeerte, zegt dat hij indien hij gewoon hoogleraar zou zijn, zich voor de vorm wel kandidaat zou stellen. “Het gaat mij om het principe”, zegt Reynaert. “Ik ben zeker geen tegenstander van het huidige beleid, maar een tegenkandidaat had wel voor een open debat gezorgd.” Reynaert heeft ook enkele collega's gepolst over een mogelijke kandidatuur, maar geen van hen voelde zich geroepen om deel te nemen aan de verkiezingen. Zonder tegenkandidaat zijn de verkiezingen een formaliteit. “Maar dit zijn geen echte verkiezingen”, vindt Reynaert.
Vreemde verkiezingsdatum
Vooraleer rector Verschoren als enige kandidaat bekend is, berichten wij in dwars 69 dat de verkiezingen tijdens de eerste week na het reces zullen plaatsvinden. Hier moet dwars de hand in eigen boezem steken. Op dat moment ziet dit blad immers geen graten in de voorgestelde datum. Nu maken wij die bedenkingen wel. De vastgelegde datum moedigt studenten niet aan om actief deel te nemen aan de verkiezingen. Vanaf 15 december 2011 kunnen zij zich immers kandidaat stellen om deel uit te maken van het kiescollege. Vlak voor Kerstmis zijn de meesten echter druk in de weer met paperdeadlines en nakende examens. Wat blijkt, aan geen enkele faculteit zijn er meer dan acht kandidaten (het maximale aantal voor studenten) om te zetelen in het kiescollege. Hierdoor zijn voorverkiezingen overbodig. Toen de Raad van Bestuur de planning voor de verkiezingen opmaakte, werd geen rekening gehouden met de krokusvakantie. “Vermits vele personeelsleden van de krokusvakantie gebruik maken om op vakantie te gaan, en een groot deel van het kiescollege dus niet de kans had om zijn stem uit te brengen, hebben wij aan de Raad van Bestuur voorgesteld de verkiezingen te vervroegen”, stelt Serge Simon, voorzitter van het centraal stembureau (CSB). Simon wil echter benadrukken dat de datum niet bewust nadelig is gekozen voor de 16.000 studenten. “Op dat moment heeft niemand aan dit aspect gedacht. Ook de studenten die in de Raad van Bestuur zetelen, hebben hierover niets aangemerkt.” Met de participatie van de studenten in het achterhoofd vindt Simon het verplaatsen van de verkiezingen over vier jaar tot enkele weken na de krokusvakantie “een perfecte suggestie.” Al ligt de beslissing bij de Raad van Bestuur.
Nergens voorverkiezingen
Niet alleen bij studenten is er weinig animo om als kiesman of –vrouw te fungeren. Aan geen enkele faculteit zijn er meer kandidaten dan plaatsen voor het kiescollege, waardoor nergens voorverkiezingen plaatsvinden; noch onder studenten, noch onder bijzonder en assisterend academisch personeel, noch onder het administratief of technisch personeel en ook niet onder het Zelfstandig Academisch Personeel (ZAP) met een benoeming van minder dan 50 procent. Waarvoor het huidige kiescollege kiest, is geheel onduidelijk. Vermits niet alle plaatsen in het kiescollege worden opgevuld, verliezen personeel en studenten aan electorale invloed. Indien alle plaatsen ingevuld zouden zijn, dan is deze groep goed voor 30,4 procent van de stemmen. Dit jaar is dat slechts 20,4 procent voor de hele groep en bij studenten slechts 6,3 procent van de mogelijke 11,1 procent. Ter vergelijking: het electorale gewicht van de studenten bedroeg in 2008 nog 12,4 procent. Door het gebrek aan voorverkiezingen is een krachtig signaal – pro of contra Verschoren – uit een of andere hoek onmogelijk.
Geen debat tot na verkiezingen
Pas nadat het kiescollege op 27 januari werd gevormd, liet Verschoren van zich horen. In een algemene e-mail somt hij alle zaken op die hij heeft verwezenlijkt en verwijst naar zijn 99 pagina's tellende beleidsnota uit 2009. Zoals te lezen staat in de eerste paragraaf van de e-mail mogen alle kiezers “van een kandidaat-rector een persoonlijke en expliciete beleidsvisie verwachten.” Het was allicht logischer en democratischer geweest om die mail te versturen vóór het kiescollege was samengesteld. Want behalve het ZAP met een benoeming van minstens 50 procent kan niemand nog een stem uitbrengen om alsnog iets te veranderen aan de verkiezingsuitslag.
De participatie van de universiteit was zeker niet de hoogste, maar ligt wel in het verlengde van vorige verkiezingen. “Van de 506 stemgerechtigden hebben uiteindelijk 424 (83,79 procent) een stem uitgebracht. In 2008 was dat nog 88,2 procent. Aangezien er dit jaar slechts één kandidaat was, mogen we dat een succes noemen”, aldus Serge Simon. Voorts kan de CSB-voorzitter meedelen dat “de verkiezingen volgens de regels verlopen zijn.” Besluitend blijft het pijnlijk dat de Universiteit Antwerpen haar enige moment in vier jaar tijd om een breed en fundamenteel debat te voeren, heeft gemist.