strijdvaardig voor het Antwerpse grondwater

Ons gesprek begint bij de ingang halverwege de Rubenslei. Opsomer wijst ons op een grote boom zonder bladeren. “Die is dood omdat de wortels van veel van die historische bomen niet meer bij het grondwater kunnen”, geeft hij aan. Het blijkt om een kastanjelaar te gaan, een boom die met gemak driehonderd jaar oud kan worden. “Het grondwater is dertig jaar lang door alle werken gezakt. Dat kun je dus nu zien aan de vijver die verdwenen is.”

“Ongeveer dertig jaar geleden is dit gestart met de premetrowerken”, gaat hij verder. Toch zijn de werken niet de enige boosdoeners. “Er zijn ook een aantal gebouwen die, om hun kelders en ondergrond droog te houden, continu grondwater wegpompen.” De aanhoudende droogte van afgelopen zomer, speelt volgens de voorzitter slechts een kleine rol bij het verdwijnen van de vijver.

In de wet is opgenomen dat grondwater weggepompt mag worden. Het is echter wel de bedoeling dat het water elders opnieuw in de grond terecht komt. In vakjargon heet dat retourbemaling. Het buurtcomité heeft bij de stad gevraagd om de toelatingen voor deze grondwateronttrekkingen. Uit deze stukken zou blijken dat er bij slechts twee onttrekkingen retourbemaling wordt toegepast.

“Wij stellen dat de stad een milieucompensatie aan de ontwikkelaar oplegt”, klinkt het strijdbaar. “Van dat geld kan de stad maatregelen treffen om het grondwaterniveau op peil te houden.” Hij voegt daar meteen aan toe dat er nog geen enkele milieucompensatie is opgelegd.

Het overkoepelende probleem beperkt zich echter niet tot het grondwater. Ook met het regenwater wordt volgens Opsomer niet goed omgesprongen. Hij stelt dat de wet voorschrijft dat een stad regenwater van afvalwater moeten scheiden. “Onze stad zou dus eigenlijk een dubbel rioolstelsel moeten hebben, want ook het regenwater wordt grotendeels afgevoerd naar het riool.”

“Dus zowel met ons grondwater als met ons regenwater gaat het slecht”, concludeert hij. “De stadsvijver is voor ons een symbool, of eigenlijk een symptoom, van een problematiek waar de hele binnenstad mee te maken heeft.”

Terwijl we richting de brug wandelen, doen de overvloedige zonnestralen de problematiek naar de achtergrond verdwijnen. Op deze prachtige nazomerdag regent het zonnestralen. Maar Opsomer blijft scherp. De kleine, tengere zestiger praat met het soort enthousiasme waar je als student u tegen zegt. Zijn energie, strijdvaardig- en bovenal vriendelijkheid maken dat je samen met hem nachten achter elkaar zou doorwerken om het grondwater handmatig in de Antwerpse bodem te pompen.

slagkracht

De voorzitter is hoopvol en staat er zeker niet alleen voor. “Inmiddels hebben we 350 leden in ons buurtcomité, daarnaast zijn we een petitie gestart die tot nu toe ruim drieduizend handtekeningen heeft gegenereerd.” Maar dat is niet het enige. “Ook hebben we het stadsbestuur met juridische procedures aangesproken. Want deze stadsvijver en dit park, en ook een aantal bomen in het park, die zijn als monument geklasseerd. De eigenaar heeft dan de plicht om actief instandhoudingsbeleid te voeren.”

Eenmaal op de brug kijken we uit over een droge vlakte waar ooit de vijver lag. “Je kunt erin voetballen”, klinkt het zonder enig schrijntje van ergernis. “Er waren politieke partijen die hier zijn komen voetballen om de toestand aan te kaarten. Die zaten dan allemaal wel in de oppositie, maar die zijn wellicht ook wel schuldig geweest in het verleden. Het waterprobleem is niet door één stadsbestuur ontstaan, het is een problematiek over de laatste dertig à veertig jaar. Het is alsmaar erger geworden.”

De meeste hoop put hij uit de rechtsprocedures. Hij noemt het voorbeeld van Ringland Antwerpen. Een burgerbeweging die getoond heeft dat je veranderingen teweeg kan brengen via de juridische weg. “Ze hebben een aantal procedures en bouwaanvragen geblokkeerd en de overheid zat toen verveeld.” Beide partijen zijn toen nader tot elkaar gekomen en hebben een compromis gesloten. “Eigenlijk willen wij dat ook, wij willen niet procederen om te procederen. Wij willen gewoon verandering.”

niet meer wachten

Er is binnen het buurtcomité ook nagedacht over een oplossing. “We zouden een extra verbinding willen van een oppervlaktewater. In het verleden was er een rivier die richting het stadspark kwam.” Een verbinding tussen Het Schijn en het Stadspark zorgde voor voldoende watertoevoer. “Die kwam dan in het Stadspark en via het Stadspark stroomde het water richting centrum naar de brouwerijen. Die gebruikten het water dan weer om bier te brouwen. Maar dat is allemaal verdwenen.”

Door de jaren heen heeft het Buurtcomité Stadspark uiteraard ook de nodige expertise opgebouwd. “Het Schijn heeft heel veel watercapaciteit die nu afgevoerd wordt naar de Schelde en vervolgens naar de zee. We willen eigenlijk die overcapaciteit aan water richting het stadspark brengen, een soort van persleiding die langs de spoorweg, in de bedding zou kunnen liggen. Dan moeten we alleen het laatste stukje ondergronds overbruggen. Maar dat moet verder onderzocht worden.”

De voorzitter geeft aan dat het tijd is voor actie. “Je kan het probleem zich niet nog eens tien jaar laten voortdoen.” Bovendien blijft hij hoopvol. “Als we niet geloven in de dingen die we doen, hadden we beter kunnen stoppen”, besluit hij.

Vind jij ook dat een oplossing voor het waterprobleem in Antwerpen niet nog tien jaar op zich kan laten wachten? Teken dan de petitie.