wil jij een buddy zijn?

Kansarmoede afschaffen, dat is het belangrijkste doel dat ArmenTeKort voor ogen heeft. Marijke Moens, medeoprichtster van ArmenTeKort: “Jaren geleden zag ik, als vrijwilligster bij de voedselbedeling, veel ouders met hun kinderen passeren. Die kinderen voelden zich altijd een uitzondering en waren daarom beschaamd. Jaren later zag ik dezelfde kinderen opnieuw aansluiten, deze keer met hún kinderen.” Volgens Marijke krijgen deze kinderen hun hele leven te horen dat ze nergens toe in staat zijn. Ze horen dit zowel thuis als op school. Het beeld leeft in onze maatschappij. Het gevolg is dat de eigenwaarde van kansarme mensen een flinke deuk krijgt. Door middel van gearrangeerde vriendschappen probeert de organisatie een oplossing aan te reiken om die armoedeval te doorbreken. 

met één klik, tussen twee mensen

Kansrijke met kansarme stadsgenoten koppelen, dat is de essentie van het buddy-systeem dat werd uitgewerkt na drie jaar intensief onderzoek. Het principe steunt op het doorbreken van de negatieve spiraal en wil op die manier de eigenwaarde van mensen opkrikken. Rik Rijnders, coördinator communicatie bij ArmenTeKort, benadrukt dat de gelijkwaardigheid die wordt nagestreefd, erg belangrijk is: "Onze buddy's zijn geen hulpverleners, maar streven ernaar om te helpen zonder te helpen, als een onvoorwaardelijke vriend, zonder vooroordelen."

Het uiteindelijke doel van de koppeling van buddy's is ervoor zorgen dat de kanszoekende in de toekomst ruimte vindt om zelf levenskeuzes te kunnen maken. Volgens Rik zijn er verschillende combinaties mogelijk: “Soms werkt het goed als twee buddy’s uit eenzelfde levensfase samenkomen, maar soms is iemand specifiek op zoek naar een vader- of zelfs grootvaderfiguur. Dat komen we allemaal te weten tijdens de kennismakingsgesprekken.”

"De matching is zeker niet altijd perfect", geeft hij toe. "Er zijn wel wat trajecten die binnen de eerste drie maanden 'stoppen'. Dan proberen we een andere buddy te vinden met wie het wel klikt. Het is logisch dat zo'n gearrangeerde vriendschap niet altijd lukt." Vanzelfsprekend ben je ook niet met iedereen uit je omgeving bevriend. "Je brengt twee mensen bij elkaar met een verschillende achtergrond en met een andere persoonlijkheid. Niemand wordt gedwongen. Toch is het niet vanzelfsprekend dat het klikt met je buddy ondanks dat je je eigen tijd investeert en een opleiding volgt. "Zowel de kanszoekende als de kansbiedende buddy hebben dan soms het gevoel dat ze hebben gefaald, maar dat is zeker niet het geval", benadrukt Rik. "We hebben heel mooie succesverhalen van mensen die uiteindelijk met een derde buddy op stap gaan en bij wie de match wel klopt."

De organisatie is bovendien nog altijd aan het leren hoe ze buddy's beter met elkaar kunnen matchen. Ze werken immers met mensen, dus het is zeker geen exacte wetenschap. "Leren zit trouwens in het DNA van ArmenTeKort: hoe meten we het effect van de trajecten (empowerment), hoe en waar vinden we de juiste vrijwilligers, hoe zorgen we ervoor dat onze opleiding hen voldoende ondersteuning geeft om het traject te laten lukken... Allemaal zaken die we al doende onderzoeken en ontwikkelen." Door schade en schande wordt men doorgaans wijzer. "We willen ook van onze fouten leren en willen graag ontdekken welke patronen en gebeurtenissen leiden tot succes. Het zou goed zijn als studenten daar onderzoek naar zouden doen en ons zouden helpen om zo patronen en/of gebeurtenissen te herkennen", voorziet Rik. "Er zijn heel veel knoppen waar we aan kunnen draaien, maar we komen armen tekort om aan ze allemaal te draaien. Voor studenten is het daarom zeker interessant."

blauwdruk ontwikkelen

Het project ging van start met vijftig buddyduo’s. “Hieruit konden we leren voor het verdere verloop”, verklaart Rik. Vorig jaar werd de kaap van vijfhonderd duo’s gehaald, het uiteindelijke doel is vijfduizend duo’s, tienduizend personen in totaal, te bereiken tegen 2023. "Met die 5000 duo’s maken we een inhaalbeweging, een correctie van een fenomeen in de samenleving dat niet klopt.”

 “Vijfduizend duo’s komt neer op twee procent van de Antwerpse bevolking. Met deze aantallen kan de impact van onze aanpak gemeten worden. Zonder concreet bewijs kunnen we immers geen onderbouwde discussies aangaan. Maar onze buddy's praten ook over hun ervaring met hun netwerk. Op die manier bereiken we tien procent van de Antwerpenaren. Die vormen de basis om een maatschappelijk draagvlak te creëren en zo tot structurele oplossingen te komen binnen het beleid."

2014 was het startjaar van een tienjarig actieonderzoek. “We willen bewijzen dat we op tien jaar tijd een concept kunnen ontwikkelen dat impact heeft en leidt tot empowerment én dat tevens de potentie heeft om kansarmoede af te schaffen. In 2023 stoppen we met het actieonderzoek”, aldus de coördinator communicatie. “We geloven dat in deze periode een blauwdruk wordt ontwikkeld waarmee we in andere steden verder aan de slag kunnen. Denk bijvoorbeeld aan Gent, Leuven of Mechelen.” 

Momenteel lopen er overigens al proefprojecten van de buddywerking in Mechelen en de Kempen. Daaruit blijkt dat het concept niet zomaar overdraagbaar is. “We merken een duidelijk verschil van regio tot regio. De Kempen zijn bijvoorbeeld platteland, geen stad. Dit brengt een andere dynamiek met zich mee. Mensen wonen verder van elkaar waardoor het concept niet overeenstemt”, legt Rik uit.

kanszoekende en kansbiedende student

Om als kansbieder in aanmerking te komen, moet je minimaal achttien jaar zijn. Kanszoekende buddy’s zijn soms jonger. “Sommigen zelfs van een jaar of veertien, vijftien. Hoe eerder we iemand krachtig genoeg kunnen maken om tot verstandige keuzes te komen, hoe beter. We richten ons ook op jonge gezinnen, zwangere vrouwen en alleenstaande moeders”, zegt Rik. “Ook studerende jongeren van wie we zien dat het gevaar te groot is dat ze hun school niet afmaken, zijn een doelgroep. In Antwerpen zijn dat er jaarlijks 1800 jongeren die hun school niet afmaken. 60% van hun professionele carrière zullen ze werkloos zijn. Dus hoe eerder we de kar kunnen keren, hoe beter.”

Studenten komen zeker in aanmerking als kansbiedende buddy omdat ze veelal een frisse kijk hebben op zaken. “Maar ook omdat deelname aan het project een verrijking betekent van hun eigen perspectief op de wereld en van hun interactie met mensen. Ze leren erg veel bij en kunnen dit zowel op persoonlijk als professioneel gebied gebruiken", aldus Rik. 

Wie zich aanmeldt als kansbiedende buddy, krijgt een gratis maar doorgedreven vijfdaagse opleiding door experten uit het werkveld. Omdat het buddyschap een heel bewuste keuze is, verplicht de opleiding niet met het buddyproject door te gaan. Iedere maand start een nieuwe opleiding. De meeste opleidingsdagen vinden plaats op zaterdag, maar er is ook een beperkt aanbod op weekdagen. Menig lezer van dit artikel zal zich misschien afvragen: What's in it for me? Dit nemen we je niet kwalijk, we leven nu eenmaal in een neoliberale, individualistische samenleving. Maar om toch antwoord te bieden op deze vraag: "Je leert je vooroordelen aan de kant te schuiven en vanuit een ander perspectief te kijken. Je komt in contact met die 17% van jouw studentenstad die je anders niet zou leren kennen", besluit Rik.