solidaire samenvatters

Een van deze stille helden is een heus cultfenomeen binnen de opleiding Engelse Taal- en Letterkunde geworden. Boven de meestgebruikte samenvattingen van deze studenten prijkt mysterieus de naam: Eline de Mey. Zij vertelt dat ze haar uitgebreide samenvattingen altijd maakte als manier van studeren. “Als ik die documenten dan toch op mijn pc heb staan, waarom zou ik ze dan niet gewoon online zetten zodat ook iemand anders er iets mee is?”, zegt Eline.

sharing is caring

Zo goed als elke opleiding heeft tegenwoordig een Facebookpagina en/of Dropbox. Dat is dan ook waar Eline haar samenvattingen deelde. Zo kreeg ze er meteen wat voor terug: mensen beantwoordden haar vragen en ze kon gebruik maken van andere gratis samenvattingen die gedeeld werden. “Ik deed het ook niet om er iets terug voor te krijgen”, maar ze vult aan dat er ook wel eens studenten bij waren die haar samenvattingen voor lief namen. Een brutale student durfde haar zelfs te sturen: “Wanneer is uw samenvatting voor [een gigantisch vak] af?”

Aan het verkopen van samenvattingen heeft ze nooit gedacht. Sterker nog, ze is er tegen. “Toen ik merkte dat er ook een site was waar samenvattingen tegen betaling verkocht kunnen worden, heb ik ze daar ook gratis op geplaatst als klein (waarschijnlijk non-effective) protest”, vertelt ze.

Haar samenvattingen worden drie jaar later nog steeds gebruikt en de term ‘redder in nood’ zal waarschijnlijk al door veel Taal- en Letterkundestudenten uitgesproken of getypt zijn. “Vorige week kreeg ik nog een bericht van een meisje dat ik nog nooit gezien heb, dat me wilde bedanken voor een samenvatting van drie jaar geleden. Zoiets maakt mijn dag echt megagoed.”

Een rechtenstudente, die anoniem wenst te blijven, verdient wél een zakcent aan haar samenvatkunsten. “In onze richting heerst wel een solidariteitsgevoel: zo helpen we elkaar als er onduidelijkheden zijn en posten we examenvragen, bijvoorbeeld. Maar er is ook een soort consensus dat als je ergens heel hard aan werkt, je er wel iets voor in de plaats mag krijgen.”

Zelf begon ze met samenvattingen aanbieden in haar eerste jaar. “Ik was een beetje teleurgesteld door de kwaliteit van de bestaande samenvattingen, waardoor ik er dan maar zelf heb gemaakt. Ik merkte dat die het redelijk goed deden: als je goede punten haalt op school, en mensen weten dat, zijn ze ook geneigd om je studiemateriaal te vertrouwen. Best logisch, eigenlijk.”

Of ze er veel aan verdient? “Dat hangt sterk af van het vak. Sommige samenvattingen zijn uniek omdat ze erg veel tijd hebben gekost of omdat je ervoor naar de les hebt moeten gaan. Die zijn vanzelfsprekend iets meer waard.”

samenvattingscultuur

Toch heeft niet elke opleiding zo’n cultheld. Gelukkig kunnen studenten dan meestal wel terecht bij hun faculteitsclub. Elke club die we spraken heeft een Dropbox of ander platform om samenvattingen te delen. Deze worden stuk voor stuk gekeurd en zijn allemaal gratis. “Als faculteitsclub zijn we verantwoordelijk voor alle studenten van de faculteit TEW en willen we hen dus ook allemaal gratis kunnen aanbieden,” laat Wikings-NSK ons weten.

Elke studierichting gaat gepaard met een andere ‘samenvattingscultuur’. Dat ligt soms aan de lesstof en soms aan de studenten. Bij WINAK en Translatio is bijvoorbeeld niet zoveel vraag naar samenvattingen. Studenten van respectievelijk Informatica en Toegepaste Taalkunde moeten hun leerstof vaak dagelijks toepassen en hoeven tijdens de examens meestal niet uit samenvattingen te blokken. Bij kleine richtingen, zoals Biologie, ontstaat een soort natuurlijke solidariteit doordat iedereen elkaar kent. De praeses van Fabiant, de faculteitsclub van die richting, zegt dan ook dat daar eigenlijk nooit aantekeningen verkocht worden. 

Maar er is ook een soort consensus dat als je ergens heel hard aan werkt, je er wel iets voor in de plaats mag krijgen.

Als er dan geen materiaal verkocht wordt, vinden studenten andere manieren om elkaar te steunen. Zo beheren veel clubs de Facebookgroepen van hun studie, waar studenten elkaars vragen beantwoorden. Winak heeft dan weer een eigen wiki, “den Tuyaux”, waar studenten examenvragen van de afgelopen jaren terug kunnen vinden. Solidariteit alom, lijkt het wel. “Wanneer ze toch een kleine prijs vragen, is er veel werk in die samenvatting gekropen en hopen ze hiervoor toch enige vergoeding te krijgen”, vertelt de tutor van PSW.

de keerzijde

Dat er niet overal begrip is voor studenten die hun samenvattingen te koop aanbieden, bewijst het verhaal van Melanie, studente Taal- en Letterkunde. Zij maakte twee jaar geleden samen met een vriendin een samenvatting, en bood die aan in ruil voor een andere samenvatting. Toen bleek dat niet iedereen die kon geven, stelde ze voor dat ze hem ook konden kopen in Quickprinter. Dat stuitte in de Facebookgroep van Taal- en Letterkunde al snel op hevig protest. Ruilen begrepen de meesten nog wel, maar betalen? Dat vond iedereen een brug te ver.

Zelf schrok Melanie van die reactie: “Ik heb altijd veel samenvattingen aangeboden, terwijl andere mensen daar niets voor terugdeden. Die keer hadden we er abnormaal veel werk in gestoken – eigenlijk hadden we met zijn tweeën een nieuwe cursus gemaakt. Omdat we daardoor minder tijd hadden voor andere vakken, verwachtten we wel iets in ruil.” Als het van Melanie afhangt, zouden meer mensen notities, samenvattingen of dergelijke moeten delen. “Er zou een soort regel moeten zijn: als je zelf materiaal aanbiedt, dán mag je ook nemen. En daarbij: hoe erg is het nu om een paar eurootjes te betalen, als je daardoor niet zelf geen samenvatting meer moet maken?”.

de vrije (samenvattings)markt

Iemand die een tamelijk breed perspectief heeft op het samenvattingslandschap, is Arne, medewerker bij Quickprinter. Hij biedt samenvattingen aan van de faculteiten aan de Stadscampus, met uitzondering van Letteren en Wijsbegeerte. “Waarom die laatsten niet bij ons aangeboden worden? Dat is, denk ik, iets wat zichzelf in stand houdt. Studenten TEW weten al vanaf hun eerste jaar dat ze voor een samenvatting naar ons moeten komen, waardoor ze later ook zelf materiaal gaan aanbieden hier."

Ondergaan die samenvattingen een kwaliteitscontrole? “Dat niet,” zegt Arne, “maar dikwijls kun je de kwaliteit wel snel afleiden op basis van enkele kenmerken. Wordt hij veel verkocht? Dan kun je er vanuit gaan dat hij het goed doet. Ook studenten die al eerder een succesvolle samenvatting binnenbrachten, kunnen rekenen op het vertrouwen van hun medestudent. Een waterdichte methode is dat niet, natuurlijk. Dat weten de meeste studenten ook wel: als je voor een examen studeert, mag je niet op één samenvatting alleen vertrouwen."

Sommige samenvattingen hebben op die manier een heuse bestsellerstatus gekregen. “Dan zie je dat studenten na een eerste les massaal naar hier komen om een specifieke samenvatting te halen. We merken ook de volgende tendens: hoe minder goed of uitgebreid de cursus is, hoe populairder de samenvatting. Studenten hebben graag een soort kapstok voor als ze gaan noteren in de les.”

Examenvragen posten, samenvattingen weggeven of er een kleine som voor vragen ... wat de norm is in elke faculteit, verschilt enorm. Een ding hebben we wel gemeen: die examens, daar helpen we elkaar wel doorheen.