slaaponderzoek van het UZA

Wanneer iemand al meer dan drie maanden last heeft van ernstige slaapproblemen, kan in het slaapcentrum van het UZA een slaaponderzoek worden verricht. Dit onderzoek vindt in principe ’s nachts plaats. Bij pathologische slaperigheid overdag kan ook een dagtest worden uitgevoerd. Hierbij wordt gekeken naar hoe snel een patiënt in slaap valt in gestandaardiseerde omstandigheden (dus zonder voorafgaand koffiegebruik, zware fysieke activiteiten, alcohol, enz.). Patiënten worden dan gevraagd vier keer een half uur te proberen slapen. Als de gemiddelde inslaaptijd minder dan acht minuten bedraagt, wordt dit als problematisch beschouwd. Wanneer de patiënt tijdens deze dutjes twee keer of meer in de droomslaap terechtkomt, is er een zeer grote kans op narcolepsie. Dit is een slaapstoornis met overdreven slaperigheid overdag.

Problemen die het vaakst voorkomen bij patiënten zijn slaapapneu, snurkklachten, narcolepsie, ongewenste slaapaanvallen, in- of doorslaapklachten, rusteloze benen, herhaaldelijke beentrekkingen tijdens de slaap en tenslotte slaapwandelen en praten tijdens de slaap. Wanneer een duidelijk beeld is gevormd van het eigenlijke probleem, krijgt de patiënt een gepaste behandeling. Deze behandelingen zijn heel uiteenlopend. Bij slaapapneupatiënten kan het dragen van een CPAP-masker helpen, of in mildere gevallen een mondprothese of bepaalde vormen van chirurgie. Bij personen met slaapproblemen ten gevolge van stress, angsten of hyperventilatie wordt groepstherapie voorgesteld onder leiding van een psycholoog. Het is heel belangrijk dat de patiënten zelf ook open staan voor een behandeling. Dit houdt meestal in dat ze moeten stoppen of minderen met het drinken van koffie en alcohol.

slaapweetjes

Wat zijn de lichamelijk effecten van een slaaptekort? Na één nacht niet slapen, treden er al cognitieve effecten op die invloed hebben op het geheugen, de creativiteit, de emoties en het probleemoplossend denken. Na een paar nachten niet slapen, kunnen er ook waanbeelden opduiken samen met desoriëntatie in tijd en ruimte, een koortsig gevoel, hartkloppingen en soms zelfs paranoïa. Deze negatieve effecten gaan gelukkig altijd weg wanneer de slaap wordt ingehaald. Het is pas na een opgebouwd slaaptekort van meer dan 3.000 uren (dat dus meestal pas na tien jaar optreedt) dat de lange termijneffecten zich voordoen. Deze patiënten hebben problemen met alertheid en concentratie, en vertonen gedragsmatige problemen. Dit gaat gepaard met een verhoogde kans op obesitas, een hoge bloeddruk, aderverkalking en diabetes.

Het aantal uren slaap dat je nodig hebt, is leeftijdsafhankelijk. Naarmate je ouder wordt, heb je minder slaap nodig. Iemand van 18 jaar heeft gemiddeld nog acht à negen uur slaap nodig. Bij iemand van 25 jaar is dat eerder zeven à acht uur en bij 50-plussers is zeven uur slaap al voldoende. Veel mensen weten ook niet dat het volledig inhalen van het aantal uren gemiste slaap niet nodig is. Wanneer je bijvoorbeeld één nacht acht uur niet geslapen hebt, moet je de nacht daarna niet zestien uur slapen, maar slechts twaalf uur. Dat komt omdat de kernslaap langer duurt wanneer je slaaptekort hebt. Je slaap wordt dan kwalitatiever, waardoor je niet het volledig aantal uren moet inhalen.

research

In het slaapcentrum van het UZA wordt naast patiëntenzorg ook wetenschappelijk onderzoek verricht. Het centrum werkt al tien jaar mee aan de European Sleep Apnea Database (ESADA), waarin gegevens zitten van 17.000 Europeanen met slaapapneu. Zo werd aangetoond dat slaapapneu een onafhankelijke risicofactor is voor diabetes, zelfs na correctie voor gewicht, en dit zowel bij lichte, matig-ernstige, als ernstige vormen van slaapapneu. Anderzijds hebben diabetespatiënten een minder goede controle van de glucosewaarden wanneer ook slaapapneu aanwezig is. Daarnaast werd vastgesteld dat een hoge bloeddruk vaker voorkomt bij apneupatiënten, en geassocieerd wordt met de mate van zuurstoftekort tijdens de slaap, en niet zozeer door het aantal ademstops zelf.

Vele van deze zaken waren al geweten op basis van kleinschalig onderzoek, maar worden nu bevestigd bij grote aantallen patiënten. Het participeren in big data-onderzoek is een zeer doeltreffende manier om de krachten in Europa te bundelen en hoogstaand onderzoek te verrichten.

slaaptips voor studenten

Wat raadt professor Verbraecken studenten aan zodat ze tijdens de examens goed kunnen slapen? Overdag voldoende bewegen, niet te laat studeren en eerst ontspannen (met bijvoorbeeld een douche) voordat je gaat slapen. Dutjes overdag zijn ook een aanrader omdat dit goed is om stress kwijt te geraken. Let wel op dat je niet langer dan dertig minuten slaapt, want dan kom je in een diepe slaap terecht en dan heb je ’s nachts weer problemen om in slaap te vallen. Aan de nachtelijke blokkers raadt professor Verbraecken aan om toch een aantal uren te slapen ’s nachts. Tijdens de REM-slaap wordt namelijk kennis verwerkt in het geheugen. Bij studenten die de hele nacht doorblokken zonder te slapen, wordt de leerstof dus minder goed opgeslagen.

Wat moet je doen wanneer je niet in slaap geraakt? Na zo’n twintig minuten in bed liggen, kan je best terug opstaan en iets rustig doen zoals een boek lezen of de afwas doen. Wanneer je jezelf daarna moe genoeg voelt, kan je nog eens proberen, want het is beter om kort en kwalitatief te slapen dan lang en oppervlakkig. Het is ook belangrijk om niet te panikeren wanneer je de slaap niet kan vatten. Een paar nachten minder slapen is niet gevaarlijk voor je lichaam, het is pas na meerdere jaren dat relevante effecten zich gaan voordoen.