selectieve soberheid aan het begin van het onbekende

Als we in de beeldende kunst denken aan trappen, dan denken we meteen aan de Nederlandse kunstenaar Escher met zijn lithografie Relativiteit. In dit werk lopen trappen alle kanten op en speelt hij met drie zwaartekrachtbronnen, wat voor een optische illusie zorgt. Als toeschouwer kijken we in een ruimte waarin diverse figuren een idyllische gemeenschap vormen. De binnenruimte is koel en gevuld met schaduw. Enkel door de aanwezigheid van een natuurlijke lichtbron valt er licht binnen. Vanop de binnenplaats kunnen we door openingen een glimp opvangen van de buitenwereld, waar de zon volop schijnt en ons uitnodigt een kijkje te nemen in de tuinen die net aan ons zicht worden onttrokken.

onzichtbaar

Het schilderij Blok-C van Roger Wittevrongel op de tweede verdieping van gebouw C - hoe ironisch - wekt nog meer dan Relativiteit onze nieuwsgierigheid naar dat wat juist niet te zien is. Onze blik reikt omhoog over de witte treden, die net niet horizontaal afgelijnd zijn met de bladrand om zo dimensie te creëren, naar een doorgang en een raam waar we een monochrome blauwe lucht te zien krijgen. Boven de doorgang hangt een bordje met in zwart gedrukte letters de titel van het werk. Anders dan bij Escher gaat het hier niet om op-art en het weergeven van een omgeving, maar om een sober selectief gekadreerd deel van een ruimte, vermoedelijk een stadion dat als impressie dient van het geheel. Door deze keuzes te maken elimineert Wittevrongel alle, volgens hem, overbodige elementen van het doek. Ondanks die eliminatie is dat wat niet zichtbaar is juist hetgene wat onze aandacht trekt. Met de weinige informatie die we wel krijgen vormen we elk een eigen puzzel. Waar zou dit kunnen zijn? Ligt er achter deze muur het Elysion, zoals bij Escher lijkt te blijken? En wat ligt er dan achter ons? Zijn er mensen aanwezig die buiten beeld vallen? Vraag na vraag popt in ons op. De een al dan niet wat diepzinniger dan de ander.  

aandacht te kort

Wat ook zeer uitzonderlijk is, is het naambordje “Blok-C”. Dit eist heel wat aandacht op . Niet veel kunstenaars zullen ervoor kiezen om effectief een woord zo uitdrukkelijk op hun schilderij te zetten. Simpelweg omdat het totaal geen meerwaarde geeft aan de meeste beelden en omdat woorden, zoals reeds vermeld, veel attentie vragen van de kijker. Hierdoor lijkt de rest bij wijze van spreken achtergrond te worden. Het woord wijst er nogmaals op dat de maker zich in een groter complex begeeft dan hij laat blijken en een deel van een district, in dit geval C, kiest weer te geven. De omgeving lijkt bijna klinisch wit te zijn, waardoor soberheid meteen opvalt en in contradictie lijkt te staan met zijn omgeving. We kunnen veronderstellen dat dit een soort stadion moet zijn, of in ieder geval een openbare ruimte. Wat dus wil zeggen dat er van tijd tot tijd heel wat mensen over de vloer, in dit geval trappen, komen. Zeg nu zelf, drukke plaatsen gaan niet erg goed samen met klinische omgevingen.

hyperselectief

Afgeleid van al het bovenstaande: kadrering, tekst, de klinische soberheid,…, Is het niet vreemd te mogen veronderstellen dat de nu 86-jarige zich baseerde op een foto, die hij mogelijk wat gestileerder afbeeldde, om zo een vlakker en meer geometrisch effect te bekomen. Wittevrongel evolueerde via een gevarieerde abstractie naar een realistische stijl die bij sommige critici als hyperrealisme wordt beschreven, maar daar ben ik het persoonlijk niet mee eens. Zijn werk komt in de buurt, maar is nog lang niet hyperrealistisch. In zijn oeuvre komen we interieurs, exterieurs en stillevens tegen, maar ook vrouwelijke naakten komen uitgebreid aan bod. Vaak worden ze onherkenbaar afgebeeld door, net als in dit werk, fragmentarisch op het doek te worden gezet. Ze worden afgebeeld als object, wat hun menselijkheid in vraag stelt en waardoor hun relatie ten opzichte van hun omgeving verandert.

frustratie

Naar mijn persoonlijke opinie vind ik dit werk verschrikkelijk. Een woord zo vetgedrukt en aanwezig, in de hoek van een schilderij geduwd, maakt het geheel erg zwaar. Ondanks dat het een licht en sober werk is of, welja, had kunnen zijn. De kadrering frustreert me langs alle kanten. Het is alsof er een schilderij scheef hangt en je het uit beleefdheid niet recht kunt hangen. Daarnaast vind ik de onderwerpkeuze niet zo markant. Over het algemeen is het interessanter je gedachten te focussen op dat wat net niet zichtbaar is. Het is alsof we een begin krijgen en zelf het onbekende moeten bij fantaseren. Een beetje zoals dat we een puzzelstukje vinden en enkel kunnen raden naar het hele plaatje. Maar natuurlijk: smaken verschillen! Anderzijds wekt het wél heel wat op bij de toeschouwer. Alleen jammer dat dat bij mij vooral frustraties zijn en wat nieuwsgierigheid naar het onbekende van deze sobere, vervelende, selectie.

Wie geïnteresseerd is in meer werken van Wittevrongel kan altijd terecht op zijn website: www.rogerwittevrongel.be