proffen voor een nieuw sociaal contract

Het geld dat met de 1000x1000-actie ingezameld wordt, gaat naar drie organisaties van de Koning Boudewijnstichting. Concreet gaat het om het Kinderarmoedefonds, Boost en Kleine Kinderen, Grote Kansen, stichtingen die elk opkomen voor een andere leeftijdsgroep. Het voornaamste doel van de actie is niet het bedrag dat op het einde van het jaar gedoneerd gaat worden, maar de oproep tot een nieuw sociaal contract, gebaseerd op eerlijke fiscaliteit.  

 
verenigd door de rector  

De coronacrisis zorgde in maart voor een uitvergroting van de bestaande sociale ongelijkheid. Mensen die het al moeilijk hadden, werden onmiddellijk het zwaarst getroffen. Ongeveer gelijktijdig merkten professoren Beyen en Bervoets dat op: “In maart heb ik een mail gestuurd naar rector Van Goethem met de vraag of we vanuit onze geprivilegieerde positie niets konden doen om te helpen”, vertelt Beyen. “Een tijdje later bleek dat een van mijn collega’s op de buitencampus bijna exact hetzelfde idee had.” Bervoets gaat verder: “In het begin van de coronacrisis las ik een opiniestuk van Paul De Grauwe rond de vraag waarom we niet gingen aankloppen bij de mensen met hoge inkomens. Daarom stuurde ik een mail naar de rector om onze eigen positie te bevragen.” Rector Van Goethem stelde de twee professoren aan elkaar voor met de boodschap dat hij vanuit zijn positie geen actie kon organiseren, maar dat hij wel bereid was om hen te ondersteunen.  
  
Van daaruit zijn ze collega’s beginnen contacteren aan andere universiteiten, waardoor ze uiteindelijk tot een team van zestien initiatiefnemers over heel Vlaanderen zijn gekomen. “Al snel hadden we specialisten zoals professor Bea Cantillon aan boord. Zo kregen we een groep mensen samen die allemaal een rechtvaardige samenleving voor ogen hadden, al dan niet vanuit een zekere expertise”, verklaart Beyen. “We kwamen al snel tot de conclusie dat we onze campagne niet alleen konden beperken en richten tot de overheden”, verduidelijkt Bervoets. “Met onze tekst wilden we duidelijk maken dat we in onze oproep tot herverdeling er een engagement aan koppelen, ook om te tonen dat we het niet alleen vragen vanaf de zijlijn”, vertelt Beyen.  

  
privédebat 

“Er is een enorme staatsschuld en het gaat de verkeerde kant op. Mensen in armoede zullen moeten opdraaien voor de crisis, terwijl de rijken er nauwelijks iets van ondervinden”, licht Bervoets toe. Ondanks hun boodschap hebben de initiatiefnemers geprobeerd om het de campagne zo min mogelijk politiek gekleurd te maken. Ze hebben hun visietekst dusdanig opgesteld dat elke academicus zich erin zou moeten kunnen vinden. “Van dichtbij beschouwd is de tekst toch relatief radicaal. We hebben bewust bepaalde termen niet gebruikt – er wordt niet letterlijk gesproken over vermogensbelasting, maar wel over ‘rechtvaardige fiscaliteit’. Om zo een oproep te lanceren aan vijf universiteiten, gesteund door de rectoren, is op een manier wel een politiek signaal”, verklaart Beyen. De visietekst werd dus opgesteld om duidelijkheid te bieden over de achterliggende boodschap van de fondswerving, toch zorgde die er niet voor dat er geen kritiek kwam.   
  
Ondanks de overwegend positieve reacties waren er achter de schermen wel enkele kritieken, vertelt Beyen: “Sommigen vonden die 1000 euro te veel, wat ik ook kan begrijpen. De proffen zijn een heel diverse groep. We hebben altijd proberen benadrukken dat een ander bedrag naar vermogen ook zeker goed was.” Het bemachtigen van de duizend handtekeningen is immers het belangrijkste voor de campagne. “De voornaamste kritiek die we gekregen hebben, is dat het liefdadigheid zou zijn en dat we daarom het probleem in stand houden, maar dan moet je in mijn ogen niks meer doen, hè”, zegt Bervoets. “We hadden volgens de kritiek eerder voor vermogensbelasting moeten pleiten en we zouden de overheid door onze actie de boodschap geven dat wij het wel allemaal zelf zullen oplossen door dat geld in te zamelen”, vertelt Beyen. “Iemand beschuldigde ons er zelfs van dat we verantwoordelijk waren voor sociale ongelijkheid. Het is vooral jammer dat we deze reacties niet publiekelijk gekregen hebben. Het had per slot van rekening een interessant debat in gang kunnen zetten.”  

  
solidariteit versus competitie 

Door de vakdomeinen van de eerste twee initiatiefnemers is er een oververtegenwoordiging van historici en biologen die de campagne steunen en zichzelf ambassadeurs mogen noemen. Universiteit Antwerpen loopt momenteel ook voor op de andere universiteiten. “We hebben er bewust voor gekozen om geen affiliaties te vermelden. De solidariteit en het gezamenlijke engagement staan centraal. Het is niet de bedoeling om een soort stakhanovisme op te wekken en universiteiten in opbod tegen elkaar te laten participeren”, meent Beyen. “Ik heb me wel een aantal avonden beziggehouden met te kijken naar wie er al een handtekening onder de actie gezet had. Hoeveel mensen exact doneren, hoef ik absoluut niet te weten, maar misschien was het toch niet zo slecht geweest om een beetje competitie aan te wakkeren door de affiliaties er wel bij te vermelden”, argumenteert Bervoets.  
 
Hoewel 1000x1000 een initiatief is van alle uithoeken van de Vlaamse academische wereld, blijft hun boodschap helder en uniform: er moet binnen de context van de coronacrisis, maar ook veel breder, systematisch aandacht komen voor sociale ongelijkheid. De professoren nemen daar een eerste stap in en hopen dat anderen die zich in dezelfde positie als zij bevinden hen daarin zullen volgen.  

Surf zeker ook eens naar de website van het initiatief: 1000x1000.be.