kan Erasmus ook tegenvallen?

Jaarlijks vertrekken bijna 6000 Vlaamse studenten op Erasmusuitwisseling naar het buitenland. Volgens de website van Universiteit Antwerpen versterkt deze ervaring hun talenkennis, aanpassingsvermogen en interculturele bagage. Onderwijsminister Crevits voegt daaraan toe dat de ervaring studenten belangrijke troeven voor de arbeidsmarkt bijbrengt. Erasmus bezorgt je niet alleen cv-materiaal, maar soms ook een lief. Ondertussen zouden er al één miljoen Erasmusbaby’s zijn geboren.

Iedereen gaat ervan uit dat Erasmus altijd tof is, daarom konden ze niet vatten dat ik er ongelukkig was.

Om na te gaan of studenten echt zo tevreden zijn met hun uitwisseling, bestaat er een verplichte tevredenheidsenquête. Daaruit bleek dat 73 procent ‘very satisfied’ was. Ongeveer 25 procent duidde ‘rather satisfied’ aan en slechts twee procent koos voor ‘neither dissatisfied nor satisfied’. Het is gelukkig dus maar een klein percentage dat zijn buitenlandse ervaring niet geweldig vond. Maar wat zouden de redenen voor een slechte ervaring kunnen zijn?

gemiste start

We horen bij heel wat studenten dat een Erasmusuitwisseling op voorhand moeilijk te organiseren is. Elias en Camille van de faculteit Rechten zijn ontevreden over de dienstverlening van UAntwerpen. “We kregen vaak geen antwoord op mails, verkeerde informatie, of gemene reacties als we een vraag stelden”, legt Elias uit. “Ik heb al tientallen gelijkaardige verhalen gehoord, dus het lijkt een meer algemeen probleem te zijn.” Ook voor Olivia uit Taal- en Letterkunde liep de regeling van haar Erasmus niet van een leien dakje. Ze zocht meer dan twee maanden lang naar een kot en moest uiteindelijk noodgedwongen in een appartement op een slechte locatie wonen.

Ook in het gastland verloopt niet altijd alles even gemakkelijk. Justine vertrok op Erasmus naar Parijs, maar liep tijdens haar eerste weken verdwaald rond op de campus. Ze had geen studentenkaart en geen (e-mail)adressen waar ze terecht kon. “Er was geen structuur, amper hulp en vooral veel chaos.” Ook haar lessen verliepen stroef omdat ze de leerstof vaak niet begreep. Ze probeerde proffen te benaderen, maar kreeg bijna nooit respons. Haar medestudenten hielpen haar evenmin. "De Parijse studenten waren allesbehalve gastvrij." Daardoor moest ze zichzelf elke dag naar school sleuren, wetende dat ze alleen in de les zou zitten. Uiteindelijk haalde Justine na bloed, zweet en tranen slechts één van haar vier vakken. “Van Erasmus hoor je vaak dat het een semester is waarbij je met je ogen dicht razend goede punten haalt. Dat was in mijn geval absoluut niet zo.”

eenzaam en alleen

Een ander positief cliché dat leeft over Erasmus, is dat je er gemakkelijk vrienden maakt. Volgens Olivia klopt dat beeld niet altijd: “Omdat mijn appartement in een saaie buurt buiten het centrum lag, was het moeilijk om met mensen van de les af te spreken. Er was ook niet echt een Erasmuscommunity waardoor ik niet zo snel vriendschappen kon opbouwen.” Als gevolg daarvan bracht ze veel tijd alleen door en voelde ze zich soms eenzaam. Het contact met de locals verliep bij haar ook niet altijd vlot: “Enerzijds door de taalbarrière en anderzijds omdat ze minder moeite wilden steken in contact te zoeken met mij omdat ik een Erasmusser was”. Louise, die naar Santiago de Compostella ging, ervoer hetzelfde probleem. “Ik had het gevoel dat ik daardoor de lokale cultuur niet echt leerde kennen.” Ze ontmoette vooral andere Erasmussers waarbij al snel ‘landengroepjes’ ontstonden. Daar viel ze wat tussenuit, omdat ze de enige Belgische student was.

 Er was geen structuur, amper hulp en vooral veel chaos.

Door het moeizame contact met anderen en het gemis van vrienden en haar lief, kreeg Louise heimwee. Na drie weken besloot ze om definitief terug naar huis te keren. Olivia en Justine gingen tussendoor enkele keren naar huis. “Toen ik tijdens de kerstvakantie terug in Antwerpen bij mijn vrienden was, fleurde ik helemaal op”, zegt Olivia. Justine vertrok een keer halsoverkop naar huis na een slecht examen. “Ik zat toen voor me uit te staren achter mijn bureau. Mijn volgende examen kwam er bijna aan en ondertussen stapelden de vuile kleren zich op, kwam het eten niet vanzelf op mijn bord en beleefden mijn vrienden in België leuke avonden. Ik had het toen even nodig om weg te vluchten.”

ongelovige reacties

Justine, Olivia en Louise stootten wel eens op onbegrip toen ze over hun minder toffe ervaring praatten. Olivia vond het moeilijk om na haar terugkeer aan haar omgeving te vertellen dat ze vaak eenzaam was geweest. “Iedereen gaat ervan uit dat Erasmus altijd tof is. Veel vrienden waren jaloers dat ik in het buitenland zat en daarom konden ze niet vatten dat ik er soms ongelukkig was.” Bij Justine stonden sommige mensen verstomd toen ze hoorden dat ze voor het merendeel van de vakken niet geslaagd was. Volgens haar hangt er een beeld van feestjes, drank, hoge punten en weinig verwachtingen rond een Erasmuservaring. Toen Louise vervroegd terugkeerde van Erasmus, reageerden haar vrienden ook verbaasd: "Je hoort Erasmus leuk te vinden omdat iedereen dat vindt."

Tim Berckmans van de Dienst Internationale Samenwerking (DIS) erkent dat studenten moeilijke momenten meemaken tijdens Erasmus. Dat hoort bij de aanpassing aan een nieuwe omgeving. De meeste studenten leren daarvan bij. Voor Olivia en Justine was Erasmus inderdaad een leerschool. Ze schaafden hun talenkennis bij, leerden hun plan trekken en ontdekten nieuwe hobby’s. Volgens Berckmans gaat het gelukkig slechts om een heel klein percentage studenten dat ontevreden is. De faculteiten proberen hun Erasmuspartners op voorhand te screenen en bij regelmatig terugkerende problemen wordt de samenwerking herbekeken. Ook probeert DIS studenten goed voor te bereiden met infosessies en een brochure over de emotionele aspecten van Erasmus. Volgens Louise zijn die infosessies nog iets te veel een good news show. “Heimwee komt nauwelijks aan bod. De infosessie voelde eerder aan als een promotiepraatje voor een uitzonderlijke ervaring."

De namen van de studenten werden gewijzigd omdat ze kozen anoniem te getuigen.