het belang van Bo

transgenders in het oog van de storm

15/02/2018

Een nieuwspersoonlijkheid die van geslacht verandert, het heeft een storm van reacties losgemaakt. Het hele land was aan zijn tv-scherm gekluisterd, zag het voorbijkomen in de kranten of zag de hashtag machtig trenden op Twitter. Zelfs onze noorderburen kregen er lucht van. Een heel mediacircus dat met acrobatische precisie zodanig georkestreerd werd dat er in elk dorp wel een tent over opgezet werd. De hoofdact? Een persoonlijk verhaal van één individu. Was zo’n mediastorm echt nodig? Was het eigenlijk wel gepast? We gingen te rade bij twee communicatiewetenschappers van de Universiteit Antwerpen.

De hele bedoeling van Medialaan was het fenomeen onder de aandacht te brengen, de kijkers van de problematiek bewust te maken en het fenomeen misschien zelfs wat te normaliseren. Maar impliceert zo’n grote media-aandacht niet net dat het eigenlijk helemaal nog niet 'normaal' is? Als we er zo veel aandacht aan geven in plaats van het gewoon voorbij te laten gaan, geven we toch zelf toe dat het nog allesbehalve de normaalste zaak ter wereld is?

 

idealisme

"Ondanks alle positieve reacties op Bo mag je niet overschatten hoe breed die acceptatie al is", zet Alexander Dhoest ons idealisme op zijn plaats. "Er zijn nog veel mensen die dat niet zo goed snappen of er echt problemen mee hebben. In die zin vond ik zelf de aandacht zeker niet overdreven en denk ik dat die ook nodig was", beargumenteert hij.

Collega Steve Paulussen volgt hem daarin: "1 op de 4 holebi’s en transgenders ondernam al een zelfmoordpoging. Gaybashing is ook nog altijd een fenomeen. Als je dan zo’n empowered, positief verhaal in de media kan brengen, kan dat helpen voor het aanvaardingsproces", beargumenteert Paulussen.

VTM maakt daarnaast nog een ander statement: “In het verleden zou men waarschijnlijk aanraden om wat van het scherm te blijven, terwijl men Bo hier moedig weer heel prominent in beeld brengt”, legt Dhoest uit. Tewerkstelling is bij transgenders immers vaak een probleem. “Men is bang voor de reacties, zeker als je zo voor de schermen werkt als op tv.”

 

spektakel

Maar was zo’n heel mediaspektakel dan nodig? Zou het niet écht een statement zijn geweest, was Boudewijn gewoon van de ene op de andere dag als Bo op het scherm verschenen? “Ik denk dat men dan niet goed wist hoe de reacties zouden zijn”, werpt communicatie-expert Dhoest tegen. “Het was een manier van VTM om de toon, de framing en de manier waarop het naar buiten kwam, zelf in handen te nemen.”

“Het verhaal werd heel positief geframed en die positiviteit werd overgenomen door andere media”, legt Dhoest uit. Die zekerheid heb je natuurlijk niet als er plots een verhaal ontstaat via sociale media of andere kanalen. “Dan zou je een heel oncontroleerbare nieuwsberichtgeving krijgen, waarop roddelpers vrij spel zou hebben.”

 

macht

"Al zagen ze er het commerciële potentieel uiteraard ook van in", vult Paulussen aan. Collega Dhoest gaat niet volledig akkoord: "VTM profileert zich er deels wel mee, maar het is op zich ook wel positief. Ze hebben iets wat mogelijk een discussiepunt was, aangegrepen om daar een positief verhaal van te maken. Natuurlijk hebben ze hiermee ook een goede zaak gedaan, maar ik vind niet dat dat de rest van het verhaal onderuit haalt."

"Je merkt hier wel heel erg hoeveel macht de media toch nog hebben om iets zo sterk op de agenda te zetten", merkt Paulussen nog op. Medialaan heeft immers na de fusie met De Persgroep naast een tv-zender ook nog magazines en kranten in handen en de macht om met heel veel geweld nieuws de ether in te sturen, en gelijktijdig en volledig georkestreerd de toon te zetten.

 

eenzijdig

Maar was het beeld misschien niet een beetje te positief? "Bij iemand als Bo was het precies alsof zij van vandaag op morgen meteen een mooie vrouw werd", stelt Dhoest vast. "Dat was ook de discussie bij Caitlyn Jenner", vergelijkt hij. "Ook zij kreeg heel veel media-aandacht, maar ze was een heel atypische, rijke, geprivilegieerde, blanke persoon."

Ook daar was de kritiek dat er veel meer gevallen en veel meer contexten zijn. "Maar dat is nu net het voordeel in Vlaanderen", merkt Dhoest op. Wij hebben immers Kaat, een personage in Thuis. Je hebt dan nu Bo, journalist en een echte persoon, en Petra De Sutter, de prof die ook vrij prominent in beeld komt.

Rivaalzender Eén zendt ondertussen ook de documentaire M/V/X uit waar we voor het eerst alle aspecten van de transitie zien. "Daar toont men wel alle onzekerheden en moeilijkheden en alle weerstand die de transgenders zelf en hun omgeving hebben", vindt Dhoest.

 

zwart-wit

"Het gevaar met transgenders en heel het denken daarover is dat men het ziet als een eenvoudig, zwart-wit, voor-na gebeuren, terwijl er een heel proces tussen zit", waarschuwt Dhoest. "Bovendien zijn er ook mensen die niet zo snel volledig van het ene naar het andere geslacht gaan. Er zijn ook tussenmogelijkheden. En dat zie je wel in die documentaire."

Na die eerste kennismaking met het thema, via personen als Bo, Petra en Kaat, is het belangrijk dat we de verschillende dimensies en nuances ervan beginnen te zien. "Een programma waarin je die verschillende aspecten ziet, vind ik wel beter dan één sterk gemediatiseerd en vrij eenzijdig verhaal, al mag je Bo's zichtbaarheid in de media niet onderschatten", concludeert Dhoest.